Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından Jüpiter gezegeninin uydularında keşif yapma misyonuyla hazırlanan Juice uzay aracı, hava muhalefeti nedeniyle bir günlük bir gecikmenin akabinde Fransız Guyanası’ndaki uzay üssünden fırlatıldı. ESA’dan yapılan açıklamaya nazaran, fırlatmadan yaklaşık 27 dakika sonra bin 500 kilometre yüksekliğe ulaşan Juice, kendini taşıyan Ariane 5 roketinden ayrıldı. Böylelikle Jüpiter’e seyahat resmen başlamış oldu.
Misyonun hedefi Jüpiter’in buzullarla kaplı olan Ganymede, Europa ve Callisto isimli üç uydusunda hayat izleri aramak. Hem bu uydularda hayatın mümkün olup olmadığı, hem de geçmişte bir ömrün var olup olmadığı araştırılacak.
Jüpiter Buzlu Aylar Kaşifi ya da kısa Juice olarak isimlendirilen uzay aracının seyahati sekiz yıl sürecek.
Juice projesi pek çok açıdan birinci olma özelliğini taşıyor. Ariane 5 roketiyle gönderilecek olan uzay aracı, öteki bir gezegenden (Jüpiter) onun uydusuna yanlışsız yörünge değiştiren birinci uzay aracı olacak. Ayrıyeten Dünya’nın uydusu Ay dışında diğer bir uydunun yörüngesine birinci defa girilecek. Vazifenin toplam maliyeti yaklaşık 1.6 milyar Euro. ESA’ya nazaran Juice, “dış güneş sisteminde şimdiye kadar uçurulmuş en güçlü uzaktan algılama da dahil birçok yüksek teknoloji sistemi barındırıyor.
Misyon ESA’ya ilişkin olsa da Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA, Japon Uzay Ajansı JAXA ve İsrail Uzay Ajansı’nın da birtakım donanım araçlarının üretimine katkısı oldu.
Her şey yolunda gittiği takdirde 2031 yılının Temmuz ayında amacına ulaşacak olan Juice, Kasım 2034’e kadar Jüpiter’in üç uydusu üzerine 35 uçuş gerçekleştirecek. Daha sonra da Ganymede’nin yörüngesine yerleşerek 2035 yılına kadar oradan bilgi toplayacak.
İşte bu misyonla ilgili heyecan verici birtakım temel bilgiler:
Güneş sistemimizin en büyük gezegeni Jüpiter
Juice misyonu üç uyduya yönelik olsa da Jüpiter’in bilinen toplam 95 uydusu var. Güneş sistemimizdeki en büyük gezegen olan Jüpiter, öbür tüm gezegenlerin toplam kütlesinin iki katı büyüklüğe sahip. NASA’nın kıyaslamasına nazaran Dünya bir madeni para büyüklüğünde olsaydı, Jüpiter bir basketbol topu büyüklüğünde olurdu.
Jüpiter’in büyüklüğü ona güçlü bir manyetik alan kazandırıyor. Juice’un vazifesinin bir modülü da bu alanın gezegeni çevreleyen buzlu uyduları nasıl etkilediğini keşfetmek.
Bilim insanları manyetik alanın Jüpiter’in uyduları ortasında gazları hareket ettirdiğini aslında biliyor. Gezegenin en büyük üçüncü uygusu olan İo’daki volkanlardan salınan sülfür ve oksijen Juice’ın keşifte bulunacağı üç uyduya da ulaşıyor. Araştırmacıların Juice aracılığıyla öğrenmek istedikleri şey ise bu sürecin nasıl işlediği.
Keşfin yapılacağı Jüpiter uyduları
Juice’un araştırma yapacağı Ganymede, Callisto ve Europa uyduları 1610 yılında İtalyan astronom Galileo Galilei tarafından keşfedildi. Biri İo olmak üzere dört “Galileo uydusundan” üçü olan bu uydular, güneş sistemimizde Güneş ya da Dünya dışında bir cismin yörüngesinde dönen birinci cisimlerdir.
Juice misyonunun birincil amacı olan Ganymede, güneş sistemimizde kendi manyetik alanını üreten tek uydu özelliğinde. Çapı 5 bin 268 kilometre ve demir yüklü bir sıvıdan oluşan metalik çekirdeği ile güneş sistemimizdeki en büyük aydır. Yeraltı okyanusunun Dünya’daki tüm okyanusların toplamından daha fazla su barındırdığı düşünülmektedir.
ESA’daki bilim insanları Jüpiter’in en büyük ikinci uydusu olan Callisto’nun yörüngesine girerek Juice’un gezegenin birinci vakitlerinde, Jüpiter’in etrafındaki ortam hakkında bilgi toplayacağını umuyor. Callisto eşit ölçüde kaya ve buzdan oluşuyor ve 100 kilometreden daha derinlerde yeraltı sıvılarından bir okyanusa sahip olabileceği düşünülüyor.
Europa ise Dünya’nın uydusu Ay’dan biraz daha küçük ve o da yeraltı okyanusu barındırıyor. Silikat kayadan oluşan gök cisminin kabuğu buzdan. Bilim insanları Europa’nın uzaya su buharı püskürttüğü üzerinde duruyor. Misyonun ana amaçları ortasında Europa’da ömür belirtileri ve su çukurları olup olmadığını keşfetmek de yer alıyor.
Aşırı soğuk ve çok sıcak şartlarda sürecek olan görev
Juice uzay aracı güç şartlarda misyon yapacak. Jüpiter ve uydularının etrafındaki bölge güneş sistemimizdeki en ağır radyasyon ortamlarına sahip. Aslında devasa bir gaz kütlesi olan Jüpiter’in etrafındaki sıcaklık -230 santigrat derece. Öteki yandan Juice’un Jüpiter’e ulaşmak için geçmek zorunda olduğu Venüs etrafındaki sıcaklık ise 250 santigrat derece.
Kütle çekim takviyesiyle geçekleşen uçuşun uzay aracını 2031’de Jüpiter’deki gayesine ulaştırması planlanıyor. Juice misyonunda görev alan araştırmacılar, Jüpiter’in atmosferi, manyetik alanı ve bunların birbirleriyle nasıl etkileşime girdiği ve gezegenin uydularını nasıl etkilediğine dair çeşitli soruların karşılıklarını bulmayı amaçlıyor.
Bu soruların karşılıklarının bilim insanlarının gezegenlerin temel fiziğini daha âlâ anlamalarına ve nihayetinde Jüpiter’in uydularından birinde hayatın mümkün olup olmadığını anlamalarına yardımcı olacağı umuluyor.
