Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan 12. Kalkınma Planı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunuldu. Planın sunumunu yapan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Üst gelir kümesi ülkelerinden biri olarak dünyanın 10 büyük iktisadı ve satın alma gücü paritesine nazaran birinci beş iktisadı ortasında yer almayı hedefliyoruz” dedi.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 2024-2028 yıllarını kapsayan 12. Kalkınma Planı’nın TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sunumu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tarafından yapıldı.
12. Kalkınma Planı’nın Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla sunulduğunu söyleyen Yılmaz, “Bu yıl prestijiyle 11’inci Kalkınma Planı’nın uygulama devri sona ererken; önümüzdeki 5 yıllık periyoda ait yeni yol haritamız olan 12’nci Kalkınma Planı, Sayın Cumhurbaşkanımızın imzasıyla şanlı Meclis’imizin onayına sunulmuş bulunmaktadır. Global ölçekte belirsizliklerin arttığı bir ortamda planların ileriye dönük karar alma süreçlerine yardımcı olma fonksiyonu daha da kıymetli hale gelmiştir. Kalkınma planları daha yüksek refah düzeyine ulaşılmasında topluma yol göstermekte, kısa vadeli yaklaşımların ötesine geçerek uzun vadeli temel maksat ve öncelikleri ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, ülkemizin ekonomik ve toplumsal kalkınma süreci bütüncül, kapsayıcı ve çok boyutlu bir bakış açısıyla ele alınmıştır” dedi.
Yılmaz kelamlarına şu formda devam etti:
“Dünyanın 10 büyük iktisadı ve satın alma gücü paritesine nazaran birinci beş iktisadı ortasında yer almayı hedefliyoruz”
“Önümüzdeki 30 yılda dünyayı şekillendirmesini beklediğimiz bu gelişmeleri dikkate alarak ülkemizi muasır medeniyetler düzeyinin üzerine çıkarma maksadımız doğrultusunda kapsamlı ve uzun vadeli bir yol haritasını On İkinci Kalkınma Planı’yla bir arada şanlı Meclisimize sunuyoruz. Vizyonumuz; Türkiye Yüzyılında ‘Dünyadaki esas bilim, teknoloji, üretim, ticaret, kültür ve sanat merkezlerinden biri olarak insanlığa katkı sunan, ulusal ve manevi kıymetlerini koruyarak bölgesinin ve dünyanın barış, huzur ve refahı için global gelişmelere taraf veren tesirli, güçlü, müreffeh bir Türkiye’dir. Bu vizyona ulaşma yolunda 2053 amaçlarımızı belirlemiş bulunmaktayız. Bu kapsamda; üst gelir kümesi ülkelerinden biri olarak dünyanın 10 büyük iktisadı ve satın alma gücü paritesine nazaran birinci beş iktisadı ortasında yer almayı hedefliyoruz. İnsani Gelişme Endeksi’nde birinci 20 ülke ortasına girmeyi, ailenin güçlendirilmesini, gelir dağılımında adaleti sağlamayı, çalışma çağındaki her bireyin üretkenliğinden faydalanarak işsizlik oranını yüzde 5’in altına düşürmeyi hedefliyoruz.
“Nitelikli beşeri sermayeyle azami istihdam oluşturan istikrarlı bir büyüme modeli uygulanacaktır”
On İkinci Kalkınma Planı, ülkemizin sürdürülebilir kalkınma sürecinin stratejik bir yaklaşımla yönetilmesini teminen mevcut kaynakların ekonomik ve toplumsal açıdan en fazla katma paha üreten alanlara yönlendirilmesi için yol gösterici bir fonksiyon üstlenecektir. Kalkınma Planı, toplumun tüm bölümleri için uzun vadeli bir perspektif ve amaç birliği sağlamaya hizmet edecektir. Kalkınma sürecinde insan odaklılık, katılımcılık, kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve şeffaflık unsurlarını temel alan bütüncül bir yaklaşım izlenecektir. On İkinci Kalkınma Planı milletimizin temel bedellerini ve beklentilerini temel alarak kalkınma amaçlarımıza ulaşılmasını sağlayacak kapsamlı bir yol haritası olacak, ülkemizin muasır medeniyetler düzeyinin üzerine çıkarılması temel gayemiz olmaya devam edecektir. Bu kapsamda yeşil ve dijital dönüşümü odağa alan, sanayi kesiminin tarım ve hizmetler bölümleriyle bütünleşik olarak başat rol üstlendiği, ülkemizin dünya ticaretindeki pozisyonunun güçlendiği, kaliteli finansman imkânlarının sağlandığı, nitelikli beşeri sermayeyle azami istihdam oluşturan istikrarlı bir büyüme modeli uygulanacaktır.
“12. Kalkınma Planı, beş ana eksenden oluşmaktadır”
Plan genel çerçevesinde;
Hukukun üstünlüğünü, demokrasiyi, temel hak ve hürriyetleri güçlendirmek, âlâ yönetişim anlayışını kurumsallaştırmak, beşeri ve toplumsal yapımızı geliştirmek, afete dirençli hayat alanları, akıllı ve sürdürülebilir kentler oluşturmak, iktisatta istikrar ve sürdürülebilirliği sağlamak, her alanda yeşil ve dijital dönüşüm odaklı rekabetçiliği tesis etmek, ihracata dayalı nitelikli büyümeyi sağlamak, güç ve besin arz güvenliğini tesis etmek ve milletlerarası işbirlikleri ile stratejik iştirakleri güçlendirmek hususlarında somut adımlar atılacaktır.
On İkinci Kalkınma Planı; “istikrarlı büyüme, güçlü ekonomi”, “yeşil ve dijital dönüşümle rekabetçi üretim”, “nitelikli insan, güçlü aile, sağlıklı toplum”, “afetlere dirençli hayat alanları, sürdürülebilir çevre” ve “adaleti temel alan demokratik düzgün yönetişim” olmak üzere beş ana eksenden oluşmaktadır.
“Dönem sonunda kişi başına gelirin 17.554 dolara ulaşması hedeflenmektedir”
2022 yılı prestijiyle Satın Alma Gücü Paritesi cinsinden GSYH büyüklüğüne nazaran dünyanın en büyük 11’inci iktisadı olarak konumlanan Türkiye iktisadı yaklaşık 906 milyar dolar cari GSYH büyüklüğü ile dünyada 19’uncu sırada yer almakta, 2023 yılında ise IMF iddialarına nazaran 17’nci sıraya yükselmesi beklenmektedir. Plan periyodunda, sanayi dalının verimlilik ve rekabetçiliği odağına alan üretim yapısıyla başat rol üstlendiği, hizmetler bölümünde döviz kazandırıcı alanların çeşitlendirildiği ve tarım bölümünde besin arz güvenliğinin sağlandığı bir yapı tesis edilecektir. Bu çerçevede, Plan periyodunda büyüme oranının yıllık ortalama yüzde 5,0 oranında gerçekleşmesi ve periyot sonunda kişi başına gelirin 17.554 dolara ulaşması hedeflenmektedir. Büyümenin Plan devrinde istikrarlı bir yapıda gerçekleşmesi, üretim faktörleri tarafıyla verimlilik, üretim kesimleri tarafıyla sanayi dalı ve harcamalar istikametiyle ise yatırımların ve ihracatın artırılmasına yönelik siyasetler hayata geçirilecektir. Üretimde yapısal dönüşümün sağlanmasına yönelik sektörel önceliklendirme yaklaşımı etkin sanayi siyasetleriyle sürdürülecektir. İmalat sanayii kapasitesinin geliştirilmesine odaklanılarak sanayi kesiminin GSYH içerisindeki hissesinin 2023 yılı için öngörülen 24,7 düzeyinden Plan periyodu sonunda yüzde 26,9’a ulaşması sağlanacaktır.
“Cari süreçler istikrarında sürdürülebilir bir güzelleşme sağlanması amaçlanmaktadır”
Küresel ticarette yeşil dönüşüm ve dijitalleşme, dünya genelinde değerli bir odak noktası haline gelmiş durumdadır. Bu bağlamda, Türkiye’nin bedel zincirlerindeki pozisyonunun daha ileri düzeylere taşınması yoluyla katma pahası yüksek ihracat potansiyelinin artırılması, güç ve imalat endüstrisinde ithalat bağımlılığının düşük düzeylere indirilmesi, turizmin yanı sıra yazılım üzere alanlarda hizmet gelirlerinin çeşitlendirilmesi ve böylelikle cari süreçler istikrarında sürdürülebilir bir güzelleşme sağlanması amaçlanmaktadır. Gümrük Birliği’nin güncellenmesine yönelik Avrupa Birliği kurumları ve üye ülkeler nezdinde çalışmalara devam edilecektir. Plan periyodunda uygulamaya konulacak siyaset ve önlemlerle ihracatın 375,4 milyar dolara, ithalatın ise 481,4 milyar dolara ulaşması ve turizmde hedeflenen gelir artışıyla cari süreçler açığının ulusal gelire oranının devir sonunda yüzde 0,2 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.
“Pahalılığının yol açtığı zorlukları telafi edecek siyasetler hayata geçirilecektir”
Bütüncül bir anlayış içerisinde para ve maliye siyaseti araçlarının aktif biçimde kullanımıyla enflasyonla uğraşa kararlılıkla devam edilerek enflasyonun orta vadede tek haneli sayılara düşürülmesi ve fiyat istikrarının sağlanması birincil önceliğimizdir. Bu doğrultuda, mali transfer düzeneğinin aktif işleyişi için tüm siyaset araçları kararlı ve bağımsız bir halde kullanılmaya devam edilecek, dalgalı döviz kuru rejimi sürdürülürken belirlenen gayenin gerektirdiği fiyat istikrarının sağlanması için gerekli ön şartlar tesis edilecektir. Enflasyonla çabamızı sürdürürken, hayat pahalılığının yol açtığı zorlukları telafi edecek gerekli siyasetler da hayata geçirilecektir. Memurumuzu, çalışanımızı ve emeklimizi hiçbir halde enflasyona ezdirmeyecek, vatandaşlarımızın refah düzeylerini artıracak siyasetler önceliklendirilecektir. Dezenflasyon sürecinin muvaffakiyetle hayata geçirilmesi ile kalıcı toplumsal refahın tabanı güçlendirilecektir.
“5 milyon ek istihdam sağlanarak işsizlik oranının devir sonunda yüzde 7,5’e gerilemesi hedeflenmektedir”
Çalışma çağında olup iş gücünün dışında yer alan bireylerin iş gücüne dâhil olma imkânları genişletecektir. Dönüşen iş gücü piyasasının gereksinimlerine yönelik olarak nitelikli ve odaklı eğitimin yaygınlaştırılması ile marifet ahengi artırılacaktır. Plan periyodu boyunca iş gücüne iştirak oranlarındaki artışa karşın 5 milyon ek istihdam sağlanarak işsizlik oranının periyot sonunda yüzde 7,5’e gerilemesi hedeflenmektedir.
“Nükleer santral kurulumlarına yönelik çalışmalara devam edilecektir”
Akkuyu Nükleer Güç Santrali, bütün üniteleri ile devreye alınacak ve ek nükleer santral kurulumlarına yönelik çalışmalara devam edilecektir. Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Tesisi’nin kapasitesi artırılacak ve Sakarya Doğal Gaz Alanı’ndan üretilecek doğal gazın iktisada kazandırılmasına yönelik faaliyetler sürdürülecektir. Madencilik alanında yerli kaynaklara yönelik arama, üretim ve Ar-Ge faaliyetleri artırılacaktır. Madencilik eserlerinin yurt içinde işlenmesine ve uç eser geliştirilmesine öncelik verilecek, denizlerde petrol ve doğal gaz arama faaliyetleri kapsamında sismik ve sondaj çalışmaları ağırlaştırılacaktır. Yurt dışında uygun yatırım ve üretim imkanları belirlenerek maden, petrol ve doğal gaz arama ve yatırım mevzularında iş birlikleri geliştirilecektir
“Aile tabibi başına nüfusun 2 bin 700’e düşürülmesi hedefleniyor”
Sağlık hizmeti sunumunda bölgeler ortası dağılımın uygunlaştırılması, fiziki altyapının ve insan kaynağının niteliği ve niceliğinin artırılması sağlanacaktır. Bu çerçevede, aile tabiplerince sunulan sıhhat hizmetlerini nitelik ve nicelik olarak düzgünleştirmek suretiyle aile doktoru başına nüfusun 3 bin 40’tan 2 bin 700’e düşürülmesi hedeflenmektedir. Sıhhat tesislerine yönelik yatırım planlanmalarıyla fiziki altyapının istikrarlı dağılımı sağlanacak, mevcut hastane yataklarının kullanım aktifliği yükseltilerek fiziki altyapının istikrarlı dağılım oranı 1,42’den 1,38’e düşürülecektir. Özel ihtiyacı ve ender hastalığı olan bireylere sunulan sıhhat hizmetlerinin kapasitesi güçlendirilecektir. Ülkemizin bulaşıcı hastalıklara, ani sıhhat şoklarına, afet ve acil durumlara hazırlık ve müdahale kapasitesi güçlendirilecektir. Üniversite hastanelerinin idare modeli eğitim, araştırma ve hizmet sunum işlevleri prestijiyle faal ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulacaktır
“Gerçekleşen amaçlar yıllık olarak raporlanacak”
Kalkınma planı, başta orta vadeli program olmak üzere öbür üst siyaset dokümanları ile kurumsal strateji dokümanlarının temel desteğini oluşturmakta ve kamu yönetimlerine önceliklerini belirlemede istikamet verecek bir siyaset seti sunmaktadır. Kalkınma planı, birebir vakitte, bütçe sürecinde kaynak tahsisi açısından orta vadeli programlar için temel çerçeveyi oluşturmaktadır. Bu kapsamda, kamu yönetimleri yatırım ve cari harcamalarını, kurumsal ve tüzel düzenlemelerini planda öngörülen siyaset ve önlemleri dikkate alarak gerçekleştirecektir. Kalkınma planının izlenmesi ve kıymetlendirilmesi Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın uyumunda ve ilgili tüm kamu yönetimleriyle iş birliği içerisinde Cumhurbaşkanlığı yıllık programları aracılığıyla gerçekleştirilecek, plan maksatlarına ait gerçekleşmeler yıllık olarak raporlanacaktır” (ANKA-DHA)
-On İkinci Kalkınma Planı Meclis’te: “AİHM karalarında kelam sahibi olma” gayesinden vazgeçildi, 2028’de enflasyonun yüzde 4,7’ye düşeceği öngörüldü
