Fiona Kolbinger sert rüzgarlara, kavurucu sıcaklara ve sağanak yağmurlara meydan okuyarak 3999 km bisiklet sürdü ve Avrupa’nın en şiddetli bisiklet yarışlarından birini 10 günde tamamlayarak rekor kırdı.
Alman bisikletçi geçen hafta Kıtalararası Yarışı (Transcontinental Race) kazanan birinci bayan atlet oldu.
Bunun yeteri kadar etkileyici bir muvaffakiyet olmasının yanında, Avrupa’yı bir uçtan başka uca kat eden bisiklet yarışı, bayan bisikletçinin pedal çevirdiği birinci ”ultra” yarıştı.
Ve Kolbinger Bulgaristan’dan başlayıp Fransa’nın batı kıyısında son bulan yarışı, en yakın rakibinin 10 saat önünde tamamladı.
Yarışı kazanmasının kendisi için de sürpriz olduğunu söyleyen Kolbinger ”Yarışa katılırken bayanlar kategorisinde başarılı olabileceğimi düşünmüştüm lakin tüm yarışı kazanabileceğim aklımın ucundan geçmemişti” diyor.
Aslında tahminen de bu kadar şaşırması gerekmiyordu, zira o son yıllarda üstün dayanıklılık gerektiren spor karşılaşmalarını kazanan tek bayan değil.
Ocak ayında İngiliz ultra maraton koşucusu Jasmin Paris 431 km’lik Montane Spine yarışını 83 saat 12 dakika ve 23 saniye ile bitirerek, 12 saat farkla yarış rekorunu kırdı. Ve yarışı tamamladığı mühlete, bebeğini emzirdiği dakikalar da dahil.
Mayıs ayında da İngiliz hekim Katie Wright, Yeni Zelanda’da düzenlenen Riverhead Backyard ReLaps isimli ultra maratonda neredeyse 30 saat durmadan koşarak 40 erkek ve 6 bayanı ardında bıraktı ve ultra maratonun kazananı oldu.
Peki bu muvaffakiyetler bayanların üstün dayanıklılık gerektiren spor kollarında daha başarılı olduğunun göstergesi olabilir mi? Şayet öyleyse bunun nedenleri neler?
“Fizyolojik ve ruhsal üstünlük”
Sheffield Hallam Üniversitesi’nde uygulamalı fizyoloji dersi veren Dr Nicholas Tiller, bayanların kas yapısına dikkat çekiyor ve yavaş kasılan kas liflerinin bayan bedeninde daha yaygın olduğunu söylüyor.
Yavaş kasılan kas lifleri yorgunluğa karşı daha dirençli ve dayanıklılığı daha yüksek.
Tiller erkek vücudunda daha büyük kaslar bulunduğunu, bu kasların kuvvetinin ve aerobik gücünün daha çok olduğunu, bu nedenle daha kısa vadeli gayretlerde bayanların erkeklerle rekabette daha dezavantajlı olduğunu hatırlatıyor.
Bu yıl Londra maratonunun galibi olan Eliud Eliud Kipchonge 42.1 km’lik arayı 2 saat 2 dakika ve 38 saniyede bitirdi. Bayanlar kategorisinin kazanının olan Brigid Kosgei’nin maratonu tamamlaması ise 16 dakika daha uzun sürdü.
Kendisi de bir ultra maraton koşusucu olan Dr Tiller, ultra dayanıklılık yarışlarında atletlerin azamî kapasitelerine çıkmadığını belirtiyor ve fark yaratan etkenlerin kondisyon, oksijenin tesirli kullanımı ve zihinsel güç olduğunu söylüyor.
Dr Tiller, ”Erkeklerin sergilediği maksimal kapasite, bu üslup ultra dayanıklıklık gerektiren yarışlarda çok fark yaratmıyor. Bayanların üstün dayanıklılık gerektiren yarışlarda erkeklerle başa baş gayret edebilmesini ve onları yenebilmesinin nedenlerinden biri de bu” diyor.
Bu nedenle üstün dayanıklılık gerektiren karşılaşmaların bayanlarla erkekleri eşitleyici bir özellik taşıdığını belirten Dr Tiller, daha kısa periyodik karşılaşmalarda ise fizikî nedenlerden dolayı bayanların erkekleri yenmesinin daha sıkıntı olduğunu belirtiyor.
Dört dünya rekoru bulunan ultra maraton koşusucu Fiona Oakes da “Mesafe uzadıkça, bayanlarla erkekler ortasındaki fark azalıyor” diyor.
“Şu ana kadar katıldığım yarışlarda, bayanların kendilerini erkeklerden çok daha farklı formda yönettiğini gördüm” diyen Oakes, bunun farkına Kutbu’nda katıldığı maratonda vardığını söylüyor:
“Kadınların çok daha farklı bir niyet yapısı var. Kuzey Kutbu yarışında birçok erkek yarışçı süratle ortayı açtı. Lakin bilhassa bu şekil bir yarışa, yarışı bitirebileceğiniz süratle başlamak zorundasınız. Şayet süratli başlar ve sonra yavaşlarsanız, hipotermi (beden ısısının düşmesi) yaşarsınız.”
Duygu farkındalığının önemi
Londra Twickenham’daki St Mary’s Üniversitesi’nde spor psikolojisi deri veren Dr Carla Meijen, bayanların üstün dayanıklılık karşılaşmalarındaki muvaffakiyetinin gerisindeki nedenlerden birinin his farkındalığı ve denetimi olabileceği görüşünde.
Dr Meijen “Üstün dayanıklılık karşılaşmalarındaki muvaffakiyetin en baskın etkenlerinden biri hisler. Yorgunluk, uykusuzluk ve tükenmişlik yaşıyorsunuz, bunlar da baş karışıklığı yaratan ve duygusal reaksiyonları etkileyen faktörler” diyor:
“Tipik olarak bayanlar daha his odaklı baş etme prosedürleri izliyor ve erkeklere kıyasla hislerini bir çerçeveye oturtmaya daha çok odaklanıyorlar. Bu, bayanların ultra dayanıklılık karşılaşmalarındaki muvaffakiyetlerinin nedenlerinden biri olabilir”.
Jasmin Paris 431 km’lik Montane Spine Race yarışını tamamladığı rekor 83 saatin yalnızca 7 saatini uyumak, yemek yemek ve kullandığı donanımları organize etmek üzere kullandı.
Paris yarışın final etabında halüsinasyonlar görmeye ve yarıştan evvel neler yaptığını unutmaya başladı.
Courtney Dauwalter 383 km’lik maratonu 21 dakika uyuyarak tamamlamıştı.
Amerikalı ultra maraton koşucusu Courtney Dauwalter da 2017’de 383 km’lik MOAB yarışını 57 saat 59 dakikada tamamlayarak kazandığında, bunu yalnızca 21 dakika uyuyarak başarmıştı.
Dauwalter, 160 km’lik bir öteki ultra dayanıklılık yarışının son 19 km’sinde ise süreksiz görme kaybı yaşamış ve yarışı “görmeyerek” tamamlamıştı. Atletin görüş yetisini büsbütün geri kazanabilmesi 5 saati bulmuştu.
Koşucu birçok kere düşse de koşmaya devam etmiş ve yarışı başında kanayan bir yarıkla tamamlamıştı. Dauwalter o anları “Neler olduğunu tam olarak anlayamamıştım. Tek düşündüğüm şey bu yarışta olduğum ve ilerlemeye devam etmem gerektiğiydi” diye anlatıyor.
Doğum tecrübesi dayanıklılığı artırıyor mu?
Dr Meijen, Paul Anstiss ve Kent Üniversitesi’nden Profesör Samuele Marcora ile birlikte yürüttükleri bir araştırmada, kimi bayan atletlerin, doğum üzere tecrübelerinin onlara bu üslup dayanıklılık yarışlarında yardımcı olduğunu vurguladığını söylüyor:
“Bazı bayan atletler, doğum üzere tecrübelerin acıyla baş edebilmekte kendilerine yardımcı olduğunu söyledi. Üstün dayanıklılık da çok acı veren bir deneyim”.
Ancak Dr Meijen tekrar de bu bahiste ellerinde çok az çalışma olduğuna, zira birçok araştırmanın “kadınlarla erkekleri karşılaştırmadığına” dikkat çekiyor.
Amerika’yı batıdan doğuya geçen 3218 km’lik ultra maratonu tamamlayan birinci Amerikalı olan Dr Bryce Carlson da, ellerinde, bayanların bu tıp karşılaşmalarda erkeklerden daha başarılı olduğunu kanıtlayacak “yeterli örnek” olmadığını söylüyor:
“Bazen bayanlar açık orta kazanıyor, lakin – nitekim numunelik sayıda olan – bu başarıyı elde eden bayan atlet çok çalışmış, yetenekli ve seçkin bir atlet oluyor ve tıpkı yarıştaki erkeklerin yetenekleri ve hazırlıkları bayan atletinki kadar düzgün olmayabiliyor”.
Sahra Maratonu
Dr Carlson, Ann Trason’un 1980’lerden 2004’e kadar rekorlar kırdığını ve ultra maratonları erkeklerden önde tamamladığını hatırlatıyor.
Trason, 10 yıldan uzun bir müddet “yılın ultra maratoncusu” unvanını elinde tutmuş ve 64 km’den 160 km’ye kadar birçok uzaklıkta 20 dünya rekoru kırmıştı.
Kadın koşucunun bu performansı o devirde de bayanların üstün dayanıklılık karşılaşmalarında erkeklerden daha mı başarılı olduğu tartışmasını başlatmıştı.
Dr Carlson “O devirde ara arttıkça, bayan ve erkekler ortasındaki güç farkının kapanıp kapanmadığına dair birçok tartışma yapılmıştı” diyor lakin o yıllardan bu yana başarılı bayan atletlerin sayısı artsa da, genel olarak erkeklerin daha başarılı olduğunu belirtiyor.
Ultra maraton koşucusu Fiona Oakes ise bayanların bu şekil karşılaşmalarda hâlâ yeni olduğuna dikkat çekiyor ve bayanların kendilerini erkeklerden çok daha süratli geliştirdiğini söylüyor.
Oakes “Sahra Maratonu’nu koştuğumda yarışta çok az sayıda bayan vardı. Lakin artık bu yarışlarda bayan koşucuların sayısının 20’ye kadar çıktığını görüyoruz. Bayanlar yarışıyor ve erkekleri yeniyor. İleride daha çok sayıda bayanın bu yarışları kazandığını göreceğiz” diyor.
