İstanbul beklenen 'büyük depreme' hazır mı?

İrem Köker ve Aylin Yazan
BBC Türkçe, İstanbul

1999’da evvel Marmara Denizi akabinde da Düzce’de meydana gelen iki sarisin porno sarsıntı İstanbul’a yönelik sarsıntı riskini gündemin en üst sıralarına taşıdı

Bilim insanları Kuzey Anadolu Fay Çizgisi’nin İstanbul’un güneyinden geçen kısmında güç birikmesi olduğunu ve bunun da büyüklüğü 7’nin üzerinde bir seks porno sarsıntıya neden olabileceği uyarısı yapıyor Son 20 yıl içerisinde sarsıntıya hazırlık konusunda bir dizi adım atılırken bilhassa inşaat alanında çok sayıda yasal düzenleme yapıldı Bina yönetmelikleri değiştirilirken İstanbul’un muhakkak kimi sert porno noktalarına sarsıntı konteynerleri yerleştirildi ve toplanma alanları belirlendi

Türkiye’de afet konusunda en yetkili kamu kurumu olan Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı AFAD bu yıl Afete Hazır Türkiye projesini başlattı sikis porno Bu projeyle bir dizi şahsa eğitim verilerek halkın afet sonrasındaki birinci 72 saate hazır olması amaçlanıyor AFAD’ın websitesinde proje kapsamında İstanbul’da şu ana kadar 487 bin 776 bireye ulaşıldığı belirtiliyor sisman porno

BBC Avcılar Bülent Ecevit Parkı’nda bulunan zelzele konteyneri

Ancak uzmanlar 20 yılda muhakkak birtakım tedbirler alınmış olsa da sarsıntıya hazırlık konusunda atılması gereken daha çok adım olduğunu söylüyor

AFAD İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Valiliği mülakat taleplerimize karşılık vermedi

BBC Türkçe İstanbul’da zelzele konteynerleri ve toplanma alanlarının son durumunu araştırarak uzmanlarla görüştü ve zelzeleye hazırlık konusunda 20 yılda gelinen noktayı inceledi

BBC

İstanbul’da fay çizgisi nereden geçiyor en riskli bölgeler neresi

İstanbul’un altından geçen bir fay çizgisi bulunmuyor Lakin Marmara Depremi’nde kırılan Kuzey Anadolu Fay Çizgisi’nin bir uzantısı İstanbul’un Adalar ilçesinin güneyinden geçiyor

Bu nedenle de İstanbul’da güneyden kuzeye hakikat ilerledikçe sarsıntı riski de azalıyor

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne TMMOB bağlı Kent Plancıları Odası İstanbul Şube Sekreteri Oktay Kargül İstanbul’daki bölgelerin farklı nedenlerle risk altında olduğunu söyledi

Kargül Bazıları yapı stokuyla çok önemli risk taşıyor kimileri da yer yapısıyla Bilhassa Bahçelievler ve Fatih yapı stokuyla çok önemli risk taşıyor Çok hasar görme ihtimali yıkılma ihtimali yüksek yapılar bu iki bölgede bulunuyor Fakat Kartal Maltepe Zeytinburnu üzere alanlarda da yapı stoku olduğu kadar Marmara Denizi’nden yükselecek denizin de etkilemesi bekleniyor dedi

Kargül İstanbul’un tsunami riskiyle karşı karşıya olduğunu ve çarpık kentleşmenin bu riskin yaratacağı potansiyel ziyanı da artırabileceğini tabir etti

İstanbul için konuşulan senaryolar neler

Marmara Depremi’nden bu yana en sık soruların sorular ortasında Beklenen büyük İstanbul zelzelesinin ne vakit meydana geleceği yer alıyor

Dünya üzerinde şimdi sarsıntıları evvelce belirleyen bir sistem yok

Bununla birlikte son 20 yılda gerek Türkiye’den gerekse de yurt dışından birçok bilim insanı fay sınırı üzerinde incelemeler yaparak çeşitli senaryolar geliştirdi

Bu senaryoların ortak noktasını İstanbul’da vakti bilinmese de büyük bir sarsıntının yaşanacağı ve bunun büyüklüğünün de 7’nin üstünde olacağı öngörüsü oluşturuyor

Son olarak Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Boğaziçi Üniversitesi İTÜ ve Ankara Üniversitesinden bilim insanları ile birlikte bir çalışmaya imza attı

Bu çalışmada tarihi datalar incelendi ve fay çizgisinde ölçümler yapıldı Doğu’da Çınarcık merkezde Kumburgaz ve Batı’da Tekirdağ çizgisini izleyen Kuzey Anadolu Fay Çizgisi’nde sırasıyla 7 5 7 4 ve 7 2 büyüklüğünde zelzeleler beklendiği belirtildi

BBC

Almanya merkezli Geomar Helmholtz Okyanus Araştırma Merkezi de Marmara Denizi’nin altında iki yılı aşkın bir müddet inceleme yaptı Temmuz başında açıklanan sonuçlara nazaran denizin altındaki tektonik gerginliğin arttığı ve bunun da 7 1 ile 7 4 ortasında bir büyüklükte zelzele yaratmasının beklendiği açıklandı

Japon Milletlerarası İşbirliği Ajansı JICA ile İBB tarafından yapılan ve sonuç raporu 2002 yılında yayımlanan çalışmaya nazaran İstanbul’daki binaların yüzde 35 ile 38’inin sarsıntıda hasar göreceği öngörüldü

Aynı çalışmada can kaybı 73 ile 87 bin ortasında ağır yaralı sayısı ise 120 ile 135 bin ortasında hesaplandı Can kayıplarının ve ağır yaralanmaların tamamının çöken binalardan kaynaklanacağı belirtilirken zelzelenin etkileyeceği toplam kişi sayısı da en az 1 milyon olacağı söz edildi

Nurlu Yaklaşık 50 bin vatandaşımız ağır yaralı olacak 44 bin 802 binamız yıkılacak Açıkta kalacak insan sayısı 2 milyon 374 bin Biz en berbata nazaran hazırlıyoruz Bunlar İstanbul için verdiğim kıymetler Marmara Bölgesi’nde olacağı için genelde 28 bin 30 bine yakın bir can kaybımız kelam konusu Yaklaşık 2 milyon 6 yüz bin vatandaşımız açıkta kalmış olacak Sarsıntı sonrası olacak tsunami tesirleri de olacaktır dedi

BBC

1999’dan sonra neler yapıldı

17 Ağustos 1999’da Gölcük 12 Kasım 1999’da da Düzce merkez üssü olan iki zelzelenin akabinde bilhassa İstanbul’la ilgili ihtarlar daha yüksek sesle lisana getirilmeye ve bir dizi tedbir alınmaya başlandı

İstanbul’la ilgili iki değerli çalışmaya imza atıldı Bunlardan birincisi 2002 yılında JICA ile yapılan çalışma oldu İkincisi de İBB’nin 2003 yılında İTÜ ODTÜ YTÜ ve Boğaziçi Üniversitelerine hazırlattığı İstanbul Sarsıntı Master Planı oldu

2016 yılında başlanan Kentsel Dönüşüm Master Planı ise şimdi tamamlanmadı

Yapılan bu çalışmalara ek olarak mevzuatta da değerli değişikliklere gidildi Bunların başında da inşaat yönetmelikleri geliyor

İstanbul Valiliği 2000’li yılların başında kentin farklı noktalarına bir zelzele anında bilhassa enkaz kaldırma ve ilkyardım çalışmalarına takviye olacak materyallerin bulunduğu konteynırlar yerleştirdi

Ayrıca İstanbul’un ana arterleri tahliye yolları olarak sınıflandırılırken park ya da boş arazi üzere açık alanlar da toplanma yerleri olarak belirlendi

İstanbul’da kaç konteyner ve toplanma alanı var

Toplanma alanları bir afet anında insanların inançlı bir formda ulaşıp temel gereksinimlerini karşılayabileceği yerler olarak tanımlanıyor

Şehir Plancıları Odası’dan Kargül Toplanma alanlarının muhakkak kriterlere muhtaçlığı vardır Burada kişi 1 5 metrekare üzere bir dünya standardı var Afet sırasında ve sonrasındaki yiyecek su giyecek ve tıbbi materyal gereksinimini karşılayacak bir alan olarak tasarlanır Bunun için de kimi vakit konteynır olarak bu toplanma alanlarına bırakılır kimi vakit da yer altında koruma edilir dedi

BBC Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Sekreteri Oktay Kargül

AFAD İstanbul’da şu anda var olan konteyner ve toplanma alanlarıyla ilgili olarak BBC Türkçe’nin sorularına karşılık vermedi

Marmara ve Düzce sarsıntılarının akabinde hazırlanan Afet Acil Hareket Planı’nda toplam 470 toplanma alanı belirlendi

AFAD 2015 yılında yaptığı açıklamada toplanma alanı sayısının 1332’ye yükseldiğini süreksiz çadır suram alanı sayısının 77 olduğunu açıkladı

Aralık 2018’de Yeni Şafak gazetesinde yer alan bir habere nazaran AFAD Lideri Mehmet Güllüoğlu İstanbul’daki toplanma alanı sayısının 2 bin 850’ye ulaştığını söyledi

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası büyük çaplı toplanma alanlarının değerli bir kısmının imara açıldığını ve bu alanlara AVM ve konut projesi üzere yapıların inşa edildiğini açıkladı TMMOB’un verdiği bilgiye nazaran İstanbul’da şu anda kriterleri karşılayan 77 toplanma alanı bulunuyor ve AFAD’ın saydığı yerlerin değerli bir kısmını küçük park ya da kalabalık kümeleri alamayacak kadar küçük açık alanlar oluşturuyor

AFAD ise 77 toplanma alanı bulunduğu savını reddediyor

Toplanma alanlarının listesine birtakım ilçe belediyelerinin internet siteleri ile e devlet üzerinden ulaşılabiliyor

İstanbul’da bulunan konteynerlerin sayısıyla ilgili ise çok daha az bilgi mevcut

BBC Deprem konteynerinin içi

Deprem konteynerlerinin içinde ne var ve anahtarları kimde

İstanbul Valiliği Afet İdare Merkezi 2002 yılında yaptığı bir açıklamada İstanbul’da 762 mahalle ve 173 köye turuncu renkli yaklaşık 2 bin konteyner yerleştirildiğini söyledi

Bu konteynerlerin bakımı ve içindeki materyallerin yeniliğinin korunması işi ise 2012 yılında ilçe belediyelerine devredildi

Bugün bunlardan kaçının hala etkin olduğu bilinmemekle birlikte birçoğunun hırsızlık ve yağmalama üzere olaylara maruz kaldığı için kaldırıldığı belirtiliyor Kimi ilçelerde ise sarsıntı konteyneri bulunmuyor

Bazı ilçe belediyelerinin web sitelerinde toplanma alanlarıyla birlikte hangi noktalarda konteyner bulunduğu bilgisine de ulaşılabiliyor

Halen var olan konteynerler ise toplanma alanı olarak tespit edilen yerlerde bulunuyor

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Avcılar Belediye Lideri Turan Hançerli ilçede 9 adet konteyner olduğunu söyledi Hançerli bulundukları yere nazaran konteynerlerin anahtarlarının belediye muhtarlık ve polis karakollarında durduğunu tabir etti

Hançerli Ancak acil durum halinde kilit kırılacak Anahtar aramayacaksınız anahtar bakmayacaksınız kilidi kıracaksınız ve ulaşacaksınız Hasebiyle kilitler kırılabilir kilitlerden dedi

BBC Avcılar Belediye Lideri Turan Hançerli

Konteynerlerin içine konulacak materyallerle ilgili AFAD’ın yollamış olduğu bir liste bulunuyor İlçe belediyelerinden bu listede yer alan gereçleri tedarik etmeleri ve bakımlarını yapmaları bekleniyor

Avcılar Merkez Mahallesi’nde toplanma alanı olarak tespit edilmiş yerlerden olan Bülent Ecevit Parkı’nın içinde yer alan konteynerde kazma kürek baret halat el feneri hilti üzere arama kurtarma çalışmalarına yardımcı olacak materyallerin yanı sıra battaniye jeneratör ve ilkyardım çantası da yer alıyor

Belediye yetkilileri konteynerin iki ayda bir açılarak içindeki gereçlerin denetim edildiğini belirtti

Binaların güvenliğiyle ilgili mevzuatta nasıl değişiklikler yapıldı

1999’da yaşanan iki zelzelenin akabinde Deprem değil bina öldürür cümlesi en sık duyulan kelamlardan biri haline geldi

Gerek Marmara gerekse de Düzce zelzelesinde can kayıplarının kıymetli bir kısmı sağlam ve yönetmeliklere uygun yapılmayan binaların çökmesi sonucu ortaya çıktı

Depremin akabinde inşaat yapma prosedürleri ve kullanılacak gereçlerle ilgili mevzuatta kapsamlı değişiklikler yapılırken 2011 Van Depremi’nin akabinde kentsel dönüşüm süreci başlatıldı ve son olarak bu yılın başında yeni yönetmelikler yürürlüğe girdi

Türkiye İnşaat Gereci Sanayicileri Derneği İMSAD İdare Heyeti Lideri Ferdi Erdoğan 1999’dan sonra evvelki yönetmeliklerin yetmediği anlaşıldı Türkiye’nin yüzde 92’si zelzele bölgesi ve 2007 yılında yenilenen yönetmelikle Türkiye 1 2 3 4 olmak üzere bölgelere ayrıldı Zelzele tarifleri buna nazaran yapıldı ve binaların bu yönetmeliklere nazaran yapılması düşünüldü 2011 Van Depremi’nin akabinde 2012’de Kentsel Dönüşüm Yasası çıktı Lakin bununla ilgili yönetmelikler çok daha sonraki yıllarda çıkarıldı dedi

BBC İMSAD İdare Konseyi Lideri Ferdi Erdoğan

Ferdi Erdoğan 2019 yılı başında inşaat mevzuatında üç değerli değişiklik yapıldığını belirtti

Erdoğan bu değişiklikleri şöyle anlattı

Bunlardan bir tanesi Türkiye Zelzele Bina Yönetmeliği 2007’deki yönetmelik rafa kaldırıldı ve artık onun yerine yeni bir yönetmelik yürürlüğe girdi Bu yönetmelik bundan evvelki yapılan tüm tarifleri her şeyi yok saydı Hasebiyle Türkiye’nin tamamını yine yapılandıran tekrar tanımlayan bir zelzele yönetmeliği haline geldi binalar için İkincisi müteahhitler A B C D diye sınıflandırılarak kümelere ayrıldı Üçüncüsü de yapılan binaların denetlenmesiyle ilgili Yapı kontrol kurumları daha evvel ilgili müteahhittin seçtiği şahıslar ve onların ücretlendirilmesiyle karar yapıdan bağımsız yapıya dönüştü Münasebetiyle gerçek olması gereken noktaya geldi

Erdoğan 2019 başında çıkarılan yeni yönetmeliğin belirsizlik yarattığını ve bir an evvel hangi binaların sarsıntıya güçlü olduğunun hangilerinin olmadığının tespit edilmesi gerektiğini vurguladı

Son devirde yapılan bir başka değerli uygulama da 24 Haziran 2018 seçimlerinden evvel yürürlüğe giren ve afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız yapıların kayıt altına alınmasını amaçlayan İmar Barışı oldu

Ancak uzmanlar bu düzenlemenin ruhsatsız yapılarla ilgili mülk sahibinin beyanını temel aldığı ve belediyeleri devre dışı bıraktığı için zelzeleye hazırlık açısından çok önemli riskleri de beraberinde getirdiğini söylüyor