Suriye ordusu Astana sürecinde gerilimi düşürme bölgesi olarak öngörülmüş İdlib’in güneyinde Mayıs ayından beri yürüttüğü Bağcılar escort bayan operasyonda sonunda dün Han Şeyhun kasabasına girdi Türkiye’nin kurduğu 12 askeri müşahede noktasından dokuzuncusu Morek kuşatma altında kaldı
Başlangıçta Hizbullah dahil İran ögelerinin dayanağı olmadığı için ele geçirdiği yerleri tutamayan Escort Arnavutköy ve ağır kayıplar veren Suriye ordusu 1 2 Ağustos’taki 13’üncü Astana Nursultan toplantısı sırasında kurallı ateşkes ilan etmişti En değerli koşul Türkiye’nin Soçi Mutabakatı ile verdiği kelamları 24 saatte yerine Avcılar escort getirmesiydi Bunun 24 saatte olmayacağı aşikârdı
İstenilen şey M 4 ile M 5 otoyollarının açılması ve 15 20 kilometrelik çemberde terör örgütleri ve ağır silahlardan arındırılmış bölgenin tesis edilmesiydi Şam 5 Ağustos’ta ateşkesin bittiğini ilan ederken bu sefer Rus hava kuvvetleri ve özel kuvvetlerin dayanağıyla Kaplan Güçleri Cumhuriyet Muhafızları Ulusal Savunma Güçleri Kudüs Gücü operasyona çok daha güçlü bir halde tekrar başladı
5 Ağustos’tan sonra tablo değişti
İlk evrede Suriye ordusunun girdiği yerleri tutamamasında birkaç değerli faktör vardı
İdlib’in yüzde 90’ını elinde tutan Heyet Tahrir el Şam HTŞ El Düstur blokunda Ve Hared el Müminin çatısı altında buluşan Huras el Din Ensar el Din Ensar el Tevhid ve Ensar el İslam bağımsız hareket eden Ceyş el İzze Türkiye’nin desteklediği Ulusal Kurtuluş Cephesi ve Suriye Ulusal Ordusu bileşenleri ortalarındaki hengameleri bir kenara bırakıp Feth’ul Mubin ismiyle ortak operasyon odası kurmuştu Bu biçimde tam bir güç birliği oluşmuştu Taliban temaslı Türkistan İslami Partisi TİP Çeçenlerin liderlik ettiği Ecnad el Kavkaz ve Özbeklerin İmam Buhari Tugayı da bu cepheye takviye veriyordu
Türkiye’nin yönlendirmesiyle Fırat Kalkanı ve Zeytin Kolu bölgelerinden güney cephesine destek birlikleri intikal etmişti En kıymetlisi de Türkiye askeri müşahede noktalarını tahkim etmekle kalmayıp askeri araç ve cephane dayanağı vererek dengeyi etkilemişti
5 Ağustos’tan sonra oluşan tablo biraz farklıydı Feth’ul Mubin operasyon odası hala fonksiyoneldi Ahrar el Şarkiyye ve Faylak el Şam üzere Türkiye dayanaklı kümeler da yeniden cephedeydi El Esas bloku da müdahildi Lakin Suriye ve Rusya hava hücumlarının şiddetini görülmemiş seviyede artırırken alanda da ordu birlikleri ve milis ögeleri daha aktifti Buna rağmen bir seferde istikrarları değiştiren Türkiye günlerce gelişmelere sessiz kaldı Hatta bu durum muhalif kanatlarda Türk dayanağına ne kadar güvenileceğine dair sorulara yol açtı
Nihayetinde Suriye ordusu M 5 yolunu kapatmaya ramak kala Türkiye 19 Ağustos’ta askeri araç ve mühimmat taşıyan üç konvoyu alana sürdü 28 araçlık birinci konvoyda 7 tank vardı Bu konvoy Maaret el Numan ile Han Şeyhun ortasında hava taarruzuyla durduruldu Konvoya rehberlik eden Feylak el Şam’dan biri kumandan üç kişi ölürken 12 kişi de yaralandı Ankara’ya nazaran ölen ve yaralananlar sivildi
Türkiye’nin yarım kalan atılımı operasyonları durdurmadı Nihayetinde Suriye ordusu M 5 yolunu ulaşıp ikmal çizgisini kestikten sonra Han Şeyhun’a girdi Silahlı kümeler Latamina Kefr Zita Morek ve Merkaba üzere yerlerden de çekildi Savaşın genel seyri bu türlü
Han Şeyhun neyi değiştirir
Bu operasyonun stratejik boyutlarına gelince Burada Neden Han Şeyhun sorusunun yanı sıra Türk Rus mutabakatının geleceği ve Türkiye’nin içine düştüğü durum ehemmiyet kazanıyor
Han Şeyhun’un düşmesi silahlı kümeler için kale kapısının kopması manasına geliyor 2014’te Suriye devletinin denetiminden çıkan Han Şeyhun birkaç kere Nusra HTŞ ile rakip silahlı kümeler ortasında el değiştirdi Kasaba Halep’i Şam’a bağlayan M 5 otoyolunun üzerinde duruyor İdlib’i büsbütün denetim altına alma amacından şaşmasa da Suriye idaresinin birinci etaptaki önceliği M 5’i ulaşıma açmak
Han Şeyhun’dan sonra kuzeye hakikat yol üzerinde ikinci büyük mahzur Maaret el Numan kasabası Burası Türkiye dayanaklı örgütlerin elindeyken 2018’de HTŞ tarafından kuşatılmıştı Sonra uzlaşmayla kent HTŞ’nin sivil ayağı Kurtuluş Hükümeti’ne bırakıldı Devamında M 5’i kesen ikinci değerli durak Serakıp Orası da HTŞ’nin denetiminde Bu iki yerin dışında otoyol Halep’e kadar irili ufaklı 10’un üzerinde yerden geçiyor
Suriye ordusunun harekât stratejisinin ikinci ayağında yer alan M 4 otoyolunun temizlenmesi ise batıda Cisr el Şuğur ve biraz doğuda Eriha’nın geri alınmasına bağlı Bilhassa Haziran 2011’den itibaren cihatçı yapılanmanın uzunluk gösterdiği Cisr el Şuğur çetin bir savaşa sahne olabilir Burası Özbek Uygur ve Çeçenler dahil yabancı savaşçıların temerküz alanı Bu örgütler hem ideolojik olarak çok adanmış olmaları hem de kaçacak fazla yerin kalmaması nedeniyle sonuna kadar direnebilirler
Rusya neden ‘kendini tutma’ taktiğini bıraktı
Ama asıl değerlisi bu gelişme Türkiye’nin Soçi Mutabakatı’nı kullanarak bu örgütlere fiilen kalkan olan siyasetini çıkmaza sokuyor Muhalifler TSK’nin gözetleme kulelerine bir nevi Suriye ordusunun önünde bariyer misyonu biçiyordu Bariyer fonksiyonu Haziran ve Temmuz’daki atılımlar sırasında bir yere kadar işe yaradı Rusların Türkiye ile paydaşlığı müdafaa hassasiyetinden kaynaklanan çelişkiler muhalifler lehine bir hareket alanı açtı Lakin Han Şeyhun Rusya Türkiye’yi gözetmekten vazgeçip bu esnekliği azalttığında istikrarın nasıl değişeceğini gösterdi
Kısa bir mühlet öncesine kadar S 400 satışıyla da ilintili hale gelen Rus tavrının değişmesinde temel etken Türkiye’nin Fırat’ın doğusunda güvenli bölge oluşturmak üzere ABD ile Müşterek Harekât Merkezi kurma mutabakatı olabilir Rusya Türkiye ile ABD’nin alanda yeni bir gerçeklik ve güç bloku oluşturmasını Suriye devletinin bütün toprakları üzerinde hükümran olma stratejisinin önünde tehlike olarak görüyor Rusya açısından Astana ve Soçi platformları Türkiye’nin Suriye’de Amerikan planlarından uzaklaşması açısından kıymetliydi Artık Fırat’ın doğusunda Türk Amerikan iştirakinin Fırat’ın doğusuna da sarkma ihtimali Rusya’nın kıymetlendirme dışı tutabileceği bir risk değil O yüzden İdlib’de Türkiye’yi bunaltacak öteki ataklar gelebilir
Sonuçta Türkiye Ulusal Kurtuluş Cephesi ve Suriye Ulusal Ordusu oluşumlarıyla terör örgütlerini başkalarından ayrıştırma üzere bir yükümlülüğün altına girerken aksisi oldu Soçi Mutabakatı’ndan sonra terör örgütü sayılan HTŞ’nin İdlib’deki denetim alanı yüzde 55 60’dan yüzde 90’a çıkarken son muharebe de bütün örgütleri birebir çatı altında birleştirdi Rusya bu tabloyu artık operasyonun haklı gerekçesi olarak daha besbelli bir formda kullanıyor
Kuşatma altında kalan Türk müşahede noktasının ne olacağı da Rusya ile müzakerelerin nasıl gideceğine bağlı Rusya geçmiştekilere kıyasla bu sefer hem Türkiye hem de Batı’dan gelen ikazlar karşısında operasyonu sahiplenen kararlı bir duruş sergiledi Ve birinci kere 2017’deki üzere Han Şeyhun kimyasal saldırı spekülasyonlarına sahne olmadı
Rusya Astana çerçevesinde 7 Eylül’de Türkiye’de yapılacak üçlü tepeye kadar haritadaki değişimi Han Şeyhun ile sonlu tutarak Ankara’yı büsbütün karşısına almaktan kaçınabilir Ancak Suriye ordusunun Han Şeyhun’u büsbütün garantiye aldıktan sonra M 4 ve M 5 otoyollarını açmaya dönük atılımları ağırlaştırması bu çerçevede Maaret el Numan ya da Cisr el Şuğur’u gayeye koyması buna paralel olarak Rusya’nın da Soçi Mutabakatı’nı uygulaması konusunda Türkiye’yi baskı altında tutması kuvvetle olasıdır
- Han Şeyhun’da silahlı muhaliflerin bir kısmı geri çekiliyor
- Guardian Türkiye Suriye’ye kıymetli sayıda tank ve asker gönderdi
- ABD Suriye’de Türk konvoyuna düzenlenen hava saldırısını kınadı
- İdlib kim için neden kıymetli
- İdlib’de silahsız bölge Erdoğan ve Putin’in mutabakatı ne manaya geliyor
