Mahfi Eğilmez
Merkez Bankası nın zarurî karşılıklar kararı
Merkez Bankası bankaların açtığı kredilerin iktisadın toparlanmasına Escort Küçükköy yetmediği görüşünden hareketle mevduata uyguladığı zarurî karşılıkların i oranlarını ve bu karşılıklar için ödediği faizin oranını ii bankaların kredi artışlarını dikkate alacak biçimde farklılaştırdı
Aşağıdaki tablo bu yeni düzenleme sonrasında Küçükköy Escort Bayan kredi artış oranına nazaran farklılaşan mecburî karşılık oranlarını ve bu karşılıklara uygulanacak faiz oranlarını gösteriyor zorunlu karşılıklar mevduatın cinsine ve vadesine nazaran farklılıklar göstermekle birlikte burada mevzuyu kolaylaştırmak emeliyle Türkiye Küçükköy Escort de tasarrufların en fazla ağırlaştığı 3 aya kadar vadeli mevduat örnek olarak alınmıştır
Bu yeni düzenleme ile piyasaya yaklaşık 5 4 milyar TL ve 2 9 milyar ABD doları karşılığı altın ve döviz likiditesi verileceği varsayım ediliyor
Bu düzenlemenin açıklanmasının akabinde kurlarda yükseliş başladı Olağan olarak piyasaya ek döviz verildiğinde kurlarda düşüş olması gerekir Piyasaya 2 9 milyar dolar karşılığı altın ve döviz likiditesi verileceği açıklandığı halde kurlarda niye artış yaşandı Bu soruyu yanıtlayabilmek için düzenlemenin yarattığı problemlere bir göz atalım 1 Firmaların kredi borçlarını ödeme konusunda zahmet çektiği bir ortamda bankaların kredi artışına zorlanması hakikat bir yaklaşım değil Her bankanın kendine özel durumu ve buna uygun bir sermaye yeterlilik rasyosu var Zorlamayla arttırılan kredilerin geri dönmemesi durumunda sermaye yeterlilik rasyolarının zorlanmasıyla bu bankalar sıkıntı duruma düşebilir Esasen birçok da bugün rahat bir pozisyonda değiller Bankaların güç duruma düşmesi ekonomiyi uygunca içinden çıkılmaz bir noktaya taşıyabilir 2 Bu düzenleme rekabet kurallarına ters görünüyor Zira kamu bankaları hükümetten aldıkları talimatla kredilerini arttırıyor faizlerini düşürüyorlar Sonuçta bu bankaların sahibi kamu bölümü olduğu için artan kredilerden sorun çıkması halinde sermaye artırımı ihtiyaçlarını Hazine topladığı vergi ve gibisi karşılıksız fonlarla karşılayabilir Meğer özel kesim bankaları için bu türlü bir imkan yok Münasebetiyle onların kredilerini tıpkı çarçabuk arttırıp bu indirimlerden yararlanmaları o kadar kolay değil 3 Bu uygulama fiiliyatta kamu bankalarına yönelik olacağı için uygulaması terk edilen vazife ziyanından farklı bir şey değil Kamu bankaları bir müddettir hükümetin talimatıyla düşük faizli ve yüksek ölçüde kredi vermiş ve bir manada vazife zararıyla karşılaşmış bulunuyorlar Ne var ki bu uygulamanın vazife ziyanı olabilmesi ve bu bankalara uğradıkları zararın ödenebilmesi için bir kararname olması gerekiyor Misyon ziyanı uygulaması geçmişte birçok probleme yol açtığı ve çok eleştirildiği için hükümet bu isim altında bir uygulama yapmaktan kaçınıyor ve bu uygulamayı gündeme getirecek kararnameler çıkarmak yerine kelamlı talimat veriyor Talimat ne biçimde olursa olsun kamu bankaları bu uygulamayla ziyan ediyor ve ortada bir kararname olmadığı için de ziyanlarını devletten alamıyor Mecburî karşılıklarda yapılan bu değişiklik kamu bankalarının ismine vazife ziyanı denilmeyen bir metotla misyon ziyanı almalarının yolunu açıyor Geçmişte misyon ziyanını Hazine öderdi bu defa bu yeni usulle yaratılan ziyanı Merkez Bankası ödeyecek
Döviz kurları niye yükseldi
İktisatçılara finansçılara piyasa analistlerine bankacılara özetle iktisatla ilgisi olan herkese vatandaştan son devirlerde en fazla yönelen soru Kurlar niye yükseliyor Çabucak gerisinden ikinci soru geliyor Bu yükseliş devam eder mi Şayet birinci iki soruyu yanıtlamışsanız üçüncü soru da geliyor Yılsonunda kur ne olur
Son iki günde kurlarda yaşanan yükseliş ya da TL nin dış pahasındaki kayıplar Türkiye ye has değil Bilhassa Arjantin in kredi notunun Fitch ve S P tarafından çöp seviyesine indirilmesi sonrasında gelişme yolundaki iktisatların paralarının dış kıymetlerinde düşüşler oldu
Aşağıdaki tablo kırılgan beşli ülkelerinin paralarının Dolara karşı paha kayıp kazançlarını ve mali durumlarını etkileyen esas göstergeleri gösteriyor
Kaynak https www bloomberg com markets currencies
Türkiye bu tablolara nazaran en riskli iktisat görünümünde kalmaya devam ediyor Enflasyonu Merkez Bankası faizi ve risk derecesini gösteren CDS primi en yüksek iktisat pozisyonunda Bu türlü olunca parasının paha kaybında da en önde gidiyor Türkiye ye en yakın iktisat Güney Afrika onu Brezilya izliyor Brezilya birçok zahmete rağmen son vakitlerde bilhassa komşu Arjantin deki olumsuz gelişmelerden en fazla etkilenen ülke pozisyonunda bulunuyor
Türkiye risk sıkıntısını çözemiyor Tam aksine risklerini artırıyor Örneğin ABD ile alakaları olumlu tarafta gelişmeye başlarken bu sefer öbür kimi olumsuz gelişmeler ortaya çıkıyor İktisatta atılan birçok adım mesela Merkez Bankası nın problemleri geriden dolaşarak çözme gayretleri riskleri artırıyor Riskler artınca da ister istemez kurlar yükseliyor Sonuçta ortaya konulan birçok uğraş da boşa gitmiş oluyor Ve Türkiye daima ve inatla bunları yapıyor yapısal ıslahatları yapmamak için çeşitli yan yollara girip oralarda tıkanıyor İşin berbatı bu yeni bir eğilim de değil Son 50 yılda Türkiye daima bunu tekrarladı
Geldiğimiz noktada Türkiye dünyanın en riskli ekonomilerinden birisi pozisyonunda bulunuyor
Aşağıdaki tablo dünyanın risk haritasını gösteriyor
Kaynak http://www.worldgovernmentbonds.com/sovereign-cds/)
Açık yeşiller CDS primi 100 ün altında olan düşük riskli ülkeleri sarılar 100 ile 300 ortasında CDS e sahip orta riskli ülkeleri kırmızılar CDS primi 300 den fazla yani yüksek riskli ülkeleri gösteriyor
Kırmızı ile işaretlenmiş yüksek riskli ülkeler Arjantin Venezuela Pakistan Ukrayna ve Türkiye Ne yazık ki yıllardır yapısal problemleri çözmek yerine daima kestirme yollardan gidip mucize yaratmaya çalışarak kaybedilen vakitlerin faturası bu Bunun son örneği zarurî karşılıkları rekabeti bozacak biçimde kullanmak
Türkiye nin artık bu çeşit kestirmeden giderek sağlamaya çalıştığı süreksiz tahlilleri bir kenara bırakıp gerçek ve kalıcı tahlillere girmesi kuraldır Yapılması gereken şeyler en başta hukukun üstünlüğü yargı ıslahatı demokrasi erkler ayrımı ile başlayıp ekonomik düzenlemelerle devam ettirilmesi gereken yapısal ıslahatlar Türkiye bundan kaçtığı son 60 yıl mühletince makul aralıklara başladığı noktaya dönmüş olmasına rağmen hala kestirme yollar aramaya ve süreksiz tahliller denemeye devam ediyor
Hataları tekrar ederek doğruyu bulmak ne yazık ki mümkün değil
i Zarurî karşılıklar Merkez Bankasının kabul ettikleri mevduat karşılığında bankaların kendisine yatırılmasını mecburî kıldığı ölçülerdir Zarurî karşılık oranının yüzde 10 olduğunu ve bir kişinin bir bankaya 10 000 TL mevduat yatırdığını düşünelim Bu durumda kelam konusu banka bu mevduatın yüzde 10 u olan 1 000 TL yi ayırıp mecburî karşılık olarak Merkez Bankası na yollayacak ve kalan 9 000 TL lik kısmını kredi olarak kullandırabilecektir
ii Merkez Bankası mecburî karşılıklar için bankalara faiz öder Bu oran ekseriyetle piyasa faizinden düşüktür Bu oranın yüzde 5 olduğunu varsayalım Bu durumda Merkez Bankası kelam konusu bankaya yıllık 1 000 x 0 05 50 TL faiz ödeyecektir
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır
