Deprem bilimci Prof. Dr. Naci Görür, muhtemel Marmara sarsıntısına ilişkin“Marmara Bölgesi’nde iktisadın çarkları durursa bölge çöker. Bu bölgenin çökmesi tüm Türkiye’nin çökmesi olur. Türkiye’nin ekonomik ve siyasi bağımsızlığı tehlikeye girer” dedi.
Naci Görür, Ekonomim’den İbrahim Ekinci‘ye değerlendirmelerde bulundu. Görür, bilhassa Kahramanmaraş ve Gaziantep’te sarsıntı sonrası ekonomik çarkların kıymetli ölçüde ziyan gördüğünü tabir ederek şunları söyledi:
“Hazırlanmak için 20 milyar dolardan kaçarsan 100 milyar dolar ödersin”
“İstanbul’da sanayi yerleşiminin riskini anlatan özel bir rapor yok. Lakin gerçekler var. En hoş örneği de Antep ve Maraş. İki kentimiz de sanayi kentleri. Artık anlaşılıyor ki sanayi ile ilgili bir zelzele hazırlığı yok. Ekipman kaybı yaşadık. Tesisler yıkıldı. Depoları kaybettik, çalışmadığı vakit ekonomik çarklar da uzun vakit duracak. Bu ekonomi kentlerinin sarsıntı ziyanını eski duruma getirmek için uzum vakit gerekiyor. Maraş ve Antep’te ne oldu? Depolama tesisleri yok. Ayrıyeten bu duruma baktığımız vakit pazar yitirecekler, iş kaybı olacak. Birilerine kontakları var ise hazırlanması gerekecek, güç. Bu türlü olunca her hangi bir yarışın içinde olamayacaklar, müşterini yitirecekler, kimileri pazardan silinecek. ‘Yok canım’ diyemeyiz buna. İstanbul’da üretim tesisleri büyük ölçüde Marmara bölgesinde. Sanayide tedbir alınmadığını biliyorum. Bâtın tarafı yok. Gaziantep ve Maraş zelzeleleri neyi gösterdi? Hazır değillerdi. Hazırlanmak için 20 milyar dolardan kaçarsan 100 milyar dolar ödersin. Can kaybı da farklı.”
Olası Marmara Depremi’nin, Türkiye’nin ekonomik ve siyasi açıdan uzun yıllar kendini toparlayamayacağı bir sürece iteceğini söz eden Naci Görür kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Marmara zelzelesi olursa bu ülke belini kolay doğrultamaz”
“Biz soruyoruz. Bir kenti dirençli yapmak demek ekonomiyi sarsıntı dirençli hale getirmek demek. TÜSİAD nerede, ticaret odaları nerede? Niçin açıklamıyorlar? Zelzeleye hazırlar mı? Tesisleri hazır mı? Bir gün biri de çıkıp dirençliyiz şunu şunu yaptık dedi mi? İstişare toplantısına katıldım TÜSİAD’ın. O denli bir hazırlık yok. Tarih tekerrür ederse İstanbul’da da birebiri olacak. Başına gelecek olan belirli. Burada daha makûs. Maraş ve Gaziantep’te sanayi yoğunluğu İstanbul’a nazaran daha az. Tıpkı şeyler burada olursa, Marmara Bölgesi’nde iktisadın çarkları durursa bölge çöker. Bu bölgenin çökmesi tüm Türkiye’nin çökmesi olur. Türkiye’de üretimin yarıdan birçok bu bölgede. Bunları söylemek kehanet değil. Türkiye’nin ekonomik ve siyasi bağımsızlığı tehlikeye girer. Marmara Bölgesi’nin 10–15 sene çarklarının eski süratle dönemeyeceği bir durumu tasavvur edelim. Bu türlü bir durumda siyasi bağımsızlıktan da kelam edemezsiniz. Marmara sarsıntısı olursa bu ülke belini kolay doğrultamaz.”
“Depremin geleceğini yıllarca söyledik, ağzımızda tüy bitti”
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar konusunda tekraren ihtarlarda bulunduklarını aktaran Prof. Dr. Görür, “Memlekette Ticaret Bakanlığı ne yapıyor? Sorgulamak lazım. Salt bilimsel yorum yapıyoruz. Ziyan yalnızca yıkım değil. Bu ziyanı eski duruma getirmek gerekecek. Ancak siz ilerleyecek, çok daha ileri gidecektiniz. Zelzeleyle ilgilendiğimiz kentin bileşenleri olarak yapı stokuna ihtimam gösterin… Bizim ikazlarımız geneldir. Değişmiyor. Zelzelenin geleceğini yıllarca söyledik, ağzımızda tüy bitti. 6 Şubat’ta sarsıntı oldu. Ben 3 Şubat’ta Osmaniye’de Kahramanmaraş’tan telaş ettiğimi söyledim. Bu nasıl bir iştir? 10 binlerce insanı mevte mahkum ettik! Halk algılamış olsaydı bu olmazdı. Bizi sağır sultan duydu” sözlerini kullandı.
Deprem beklenen bölgeler
Prof. Görür, Kahramanmaraş Depremi’nin tesiriyle Bingöl Karlıova bölgesinde riskin arttığını söyledi. Yeniden bu zelzelenin gerilim transferi nedeniyle Adana bölgesinde hareketlenmeler mümkün. Görür’e nazaran Türkiye’de zelzele beklenen bölge ve vilayetler şöyle:
Marmara, Erzincan, Bingöl – Karlıova, genel olarak Ege Bölgesi, İzmir– Antalya ortası kıyı bölgeleri. Kayseri–Sivas–Erzincan’ın doğusu– Malatya’nın kuzeyi, İstanbul’da bilhassa Avrupa yakası. Kıyılardan 10 km içinde kalan alanlarda şiddetli hissedilecek.
İstanbul için 7 unsurluk yol haritası
Naci Görür, İstanbul için yapılması gerekenleri 7 unsurda özetledi. İşte o unsurlar:
1-İstanbul ve yakın etrafındaki birçok sanayi kuruluşları ve organize sanayi bölgeleri Marmara Bölgesi’nin dışına çıkartılmalı, bunun için Anadolu’da uygun ortamlar hazırlanmalı ve teşvik sistemleri geliştirilmelidir.
2-İstanbul’a nüfus celbedecek olan yatırımlar durdurulmalı ve İstanbul’dan Anadolu’ya göç hızlandırılmalı ve devlet eliyle özendirilmelidir.
3-İstanbul’da daha fazla bina ruhsatı verilmemeli imar ve iskan kısıtlanmalıdır.
4-İstanbul’da altyapı ve yapı stoku süratle elden geçirilmeli ve zelzele dirençli yapılmalıdır.
5-Bu işleri aksatacak yasalar yerine yenileri çıkartılmalıdır.
6-Bina muayeneleri vatandaş isteğine bağlı olmadan şahsen ve süratle devlet eliyle geçekleştirilmelidir.
7-Deprem dirençsiz binalar şahsen devlet tarafından dirençli hale getirilmeli yahut yıkılıp tekrar yapılmalıdır. Şayet vatandaş da işin içine sokulacaksa uzun periyodik ucuz kredi verilmelidir.
