14 Mayıs: Sandık güvenliği nasıl sağlanacak?

Yüksek Seçim Şurası datalarına göre 14 Mayıs’taki cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinde yurt içinde toplam 190 bin 736 sandıkta 60 milyon 904 bin 499 kişi oy kullanabilecek. Yurt dışında kurulacak 4 bin 969 sandıkta ise oy kullanmaya haiz 3 milyon 286 bin 786 seçmen bulunuyor.

Millet İttifakı üyeleri de seçim güvenliğini sağlamaya yönelik hem başka ayrı hem de ittifak halinde hazırlıklarını sürdürüyor, seçim gecesi Yüksek Seçim Heyeti’nden alınan sonuçların partiler tarafından karşılaştırılmasını sağlayacak yazılımda da sona gelindi.

Seçim ve sandık güvenliği için neler yapılıyor?

Seçim güvenliği genel olarak yalnızca oy verme günü ve sandık güvenliği ile sınırlı tutulmayarak seçim takviminin açıklanmasıyla başlayan ve itirazlar sona erip kesin sonuçlar açıklanıncaya kadar olan süreç olarak tanımlanıyor. Oy verme günü sandık güvenliğinin sağlanması da bu sürecin bir modülü.

CHP Genel Lider Yardımcısı Onursal Adıgüzel, seçim güvenliği sıkıntısının aslında olağan koşullar altında siyasi partilerin sorumluluğunda olan bir problem olmaması gerektiğini söyleyerek “Ancak maalesef Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) kurumları siyasallaştırmasıyla YSK da güvenilirliğini yitirdiği için seçim güvenliği problemleri siyasi partiler üzerinden tartışılmaya başlandı” diyor.

Seçim güvenliği ile ilgili bir komite kuran ve rapor hazırlayan Millet İttifakı’ndaki partiler öncelikle kendi içlerinde çalışarak gerekli hazırlıklarını yapıyor ve akabinde ittifakın öteki üyeleri ile ortaklaşıyor. İttifak içinde sandık şuralarına üye verme hakkı olan CHP ve ÂLÂ Parti ile kısmen kimi sandıklar için Saadet Partisi var. Seçime girmeye hak kazanan öteki ittifak üyeleri ise sandıklara üye veremiyor fakat müşahit bulundurabiliyor. 

İYİ Parti Seçim İşleri Lider Yardımcısı Burcu Akçaru, bu süreci partilerin hem kendi içlerinde hem de Millet İttifakı olarak üç kısma ayırdıklarını belirterek bunları seçim öncesi hazırlık süreci, seçim günü yapılacaklar ve seçim günü sonrası kesin sonuçların ilanına kadar itiraz ve değerlendirmeleri kapsayan periyot olarak sıralıyor.

Akçaru’nun aktardığına nazaran partiler hala sandık şuralarına atamaları yapmakta ve bu üyelerin eğitimlerine de başlanmış durumda.

Bu arada Yüksek Seçim Şurası şimdi katılaşmış sandık listesini beyan etmediği için tüm partiler hazırlıklarını şu an 31 Mart 2019’da yapılan mahallî seçim sandıklarını temel alarak yürütüyor. YSK’nın kesin sandık listesini paylaşmasıyla da yeni düzenlemeler yapılacak.

14 Mayıs’a dair en riskli alanlar neler?

Seçime giden süreçte partilerin sandık ve seçim güvenliği ile ilgili bazen öngördükleri bazen de şu an için öngöremedikleri riskli alanlar olabiliyor.

Kamuoyunda seçmen kütüklerinin de risk alanlarından biri olduğu konuşuluyor lakin muhalefet partilerinin saptadığı seçimi etkileyecek boyutta bir usulsüzlüğe şu ana kadar rastlanmış değil. 

Seçmen kütükleri seçim takvimi kapsamında 20 Mart’ta muhtarlıklar tarafından askıya çıkartılmıştı. Tüm partilerin elinde seçmen kütükleri bulunuyor ve adreslere nazaran karşılaştırmalar yapılıyor.

14 Mayıs’ta sekizinci seçimini takip edecek olan Akçaru süreci şöyle aktarıyor:

“2018’deki seçmen kütükleri elimizde olduğu için onlarla karşılaştırarak seçim güvenliğini tehdit edecek rastgele bir taşıma seçmen var mı diye bakıyoruz. Birtakım tespitlerimiz de oldu makul vilayetlerde. Fakat şu ana kadar seçim güvenliğini tehdit edecek, olağandışı sayılarla karşılaşmadık. Bunu söyleyebilirim.”

Partiler kütüklerde tespit ettikleri olağandışı durumlar için 2 Nisan’a kadar düzeltme başvurusu yapıyor. Bu müracaatları vatandaşlar da kendi adresleri için yapabiliyor.

Çözüm: Sandık başında olmak

Muhalefet partilerine nazaran kamuoyunda da bazen haklı bazen de yanlış bilgilere dayalı olarak haklı kaygılar oluşabiliyor lakin parti vazifelilerinin sandık başlarında olması pek çok riski gidermeye yetecek kadar kıymetli.

Akçaru, halk ortasındaki “Sandıkta hile yapacaklar, tutanakları değiştirecekler, oy çalacaklar” üzere çok sayıda ihtara kendilerinin de rastladığını belirterek “Açık söylemek gerekirse bu sekizinci seçimim ve sandıklarda yaşananlar diye buradan Çin’e yol alacak bir liste verebilirim… Ancak hepsinin tahlili tek; o da sandık başında olmak” diye konuşuyor.

İYİ Parti olarak 2018 seçimine kıyasla üye ve sandık heyeti yetkilisi sayıları açısından çok daha güçlü olduklarını belirten Akçaru, “Şimdiye kadar eksikler var mıydı? Natürel ki vardı. Fakat şu an daima bir arada önemli bir çalışma içindeyiz. Altı siyasi parti bir ortadayız. Hepimiz insan kaynağımızı hakikat bir formda kullanmak üzere hakikat adımları atıyoruz” diyor.

Seçim güvenliği yazılımı test aşamasında

Öte yandan seçim gecesi Yüksek Seçim Şurası’ndan alınan sonuçların partiler tarafından karşılaştırılmasını sağlayacak yazılımda da sona gelinmiş durumda ve testler yapılıyor.

Adıgüzel, aslında tek bir tane değil riski dağıtmak için birkaç farklı yazılım kullanacaklarını söyleyerek “2018 ve 2019 seçimlerinde de birebir yazılımları kullandık. Doğal ki teknolojideki gelişmeler doğrultusunda birtakım iyileştirmeler oluyor. İttifak bileşenleri olarak hangi sandıkta kaç bireyiz, bunu da görebiliyoruz” diye konuşuyor.

Altı partinin birbirlerinin sisteme gönderdikleri sonuçları bu yazılım ile görebilmesi amaçlanıyor.

Akçaru da bu yazılımlarda artık sona gelinmiş olduğunu ve seçime kadarki müddette testlerin yapılacağını söyleyerek aksiliklere karşı yapılacakları ise şöyle anlatıyor:

“İnternet yavaşlatılır, bant daraltılır, elektrik masraf yahut trafoya kedi girerse, bunların hepsini bu ülkede yaşadığımız için o yüzden de ona nazaran de ek önlemler alıyoruz. Son iki seçime de bu sistemle girdik ve sorun yaşamadık. Tekrar sorun yaşamayı beklemiyoruz.”

Akçaru, beklenmedik meselelerle karşılaşılması durumunda vilayet ve ilçelerde gruplar oluşturulduğunu ve seçim uyum merkezleri kurulduğunu tabir ediyor.

Sığınmacı sayıları seçim güvenliği için risk mi?

Seçim güvenliği ile ilgili olarak en çok konuşulan başlıklardan birisi de vatandaşlığa hak kazanan ve seçmen olan sığınmacıların sayısı.

İçişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Çataklı tezler üzerine geçen Aralık ayında yaptığı açıklamada Türk vatandaşlığını kazanan toplam Suriyeli sayısını 221 bin 671 olarak açıklarken seçimlerde oy kullanabilecek 18 yaş ve üzeri Suriyeli sayısının ise 125 bin 563 olduğunu belirtmişti.

Adıgüzel, yalnızca Suriyeli değil tüm yabancı seçmen sayılarını yakından takip ettiklerini söyleyerek “Bunu yalnızca bir aydır değil, son birkaç yıldır takip ediyoruz. Bu seçmen sayısındaki değişimi çapraz denetimlerle yakından izliyoruz” diyor. 

CHP’li Adıgüzel’e nazaran Suriye, Afganistan, Irak, İran ve Libya’dan Türkiye’ye gelerek vatandaş olanlar içinde seçmen listelerinde yer almasını kestirim ettikleri sayı 240 bin civarında. Fakat bu sayının netleşmesi için askıya çıkan listelerin mutlaklaşması gerekiyor.

Seçim takvimine nazaran yurt içi ve yurt dışı seçmen kütükleri 12 Nisan’da katılaştırılacak. 

Akçaru da kendilerinin toplumdaki dertleri dikkate alarak bu mevzuyu önemli halde tahlil ettiklerini söyleyerek “Şu anda İçişleri Bakanlığı’nın açıkladığı sayıların üzerinde olağandışı bir yabancı asıllı seçmen kaydı görmedik açıkçası” diyor.

Vatandaşlar ne yapabilir?

Muhalefet partilerinin işaret ettiği bir diğer öge da seçmenlerin de seçim güvenliği sürecinde aktif olabilecekleri.

Adıgüzel seçim güvenliğinin en değerli ögesinin aslında oy kullanan her seçmen olduğunu ve bu bahsin yalnızca siyasi partilerle çözülecek bir problem olmadığını söyleyerek “Çünkü kişi orada oy kullanırken şayet prosedürler yanlışsız şekillendirilmiyorsa bunu da aslında denetleyebilir. Sonrasında her seçmenin kendi sandığında sayımları izlemek anayasal bir hakkıdır” diyor.

Akçaru da halka toplumsal medyada ya da kendi ortalarında dolaştırılan dertleri bir kenara bırakıp oy vermek üzere sandığa gitme daveti yaparak “Öncelikle herkesin oy kullanmaya gitmesi lazım. Oy kullanan vatandaşlarımız müsterih olsunlar. Altı parti güçlerimizi seçim güvenliği için birleştiriyor ve gerekli önlemleri alıyoruz” diyor.