20 Soruda Sivas Katliamı ve yargı skandalları: UnutMADIMAKlımda…

Erdal Ayrancı barikatın başında bekliyordu

Sivas’ta 2 Temmuz’dan günler evvel dağıtılmaya başlanan bildirinin o günü Bahçelievler Otele Gelen Escort işaret ettiğini bilmiyordu

Bir kentte belediyenin açtığı çukurun kapatılmasına gücü yetemeyen mahallî gazetelerin haberleri bazılarına nazaran nasıl olduysa Sivas genelinde yankı bulup saf halkı tahrik etmişti Nedense 300 500 satan Bahçelievler Rus Escort gazetelerin haberleriyle halk çabucak tahrik olmuş kalabalık tahrik olanların öldürmeye hakkı olduğuna da inanmıştı Zati başlarındakiler gerilerinde kimlerin olduğunu da başlarına bir şey gelmeyeceğini de biliyorlardı

Önce Kültür Merkezi ne Bahçelievler Yaşlı Escort saldırdılar çabucak sonra Madımak’a

Belediyenin ne hikmetse kaldırım çalışması yapmak üzere otelin yanına istiflediği taşların atılmaya başladığı anda gencecik yaşında 12 Eylül zindanlarında şiddetin her tipini yaşamış Erdal Ayrancı plan Bahçelievler Üniversiteli Escort yapıyordu Barikat kurmaya başladı Barikat dedikleri üst kattan indirilen masa yanına konulan pirinç sigara küllükleri Kimsenin aklına yanmak gelmiyordu Merdiven başlarına aralıklarla gençler yerleşiyordu En önde Erdal Ayrancı duruyordu Plan Bahçelievler Türbanlı Escort kolaydı biri yıkılırsa oburu merdivenlerden çıkılmasını engelleyecekti O sırada valilikte üzerlerine en ufak olayda en küçük kalabalığın üzerine sürülen panzerlerden birkaçı sürülse dağılacak kalabalığa karşı ne yapılacağı planlanıyordu

Odada vali tugay kumandanı emniyet müdürü belediye lideri Vali rahattı

Tamamen güvenliğimizi aldık Tokat’tan Kayseri’den güçler geliyor

Oteldekiler dışarıda olmadıkları için başta şanslı hissediyordu Dışarıda bu kalabalığa yakalanmak mevt demekti Satranç oynanıyor mızıkalar çalınıyor karikatürler çiziliyor sohbetler ediliyordu Dışarıdan Yardıma gelelim mi diye arayanlara Sakın gelmeyin diye tembih ediliyordu Dışarıdakiler için kaygı vardı içeridekiler bir otelde ve korunaklıydı O denli sanıyorlardı Taşlar atılmaya başladığında telefonlar da çalıyordu arkası arkasına Kimisi arayan gazetelere demeç veriyor kimisi hükümetten bir bakanla konuşuyor kimi tanıdığı tesirli bir isme ulaşıyordu Herkesin ulaşabildiği el uzatsa içeridekileri çekebileceği bir karanlıktı Madımak Dumanlar otelin içini kapladığında kaçabilenlerin büyük kısmı dört katlı otelin üst katlarındaki merdiven boşluğundan karşı binaya geçerek kurtulabildi Herkesin nerede duracağını bile planlayan Erdal Ayrancı dumanın içinde ömrünü kaybetti Muhlis Akarsu Nesimi Çimen Behçet Aysan Metin Altıok Hasret Gültekin Asım Bezirci Daha 12 yaşındaki Koray 16 yaşındaki ablası Menekşe Kaya ve öbürleri 3 solcudan dev örgüt çıkartan devlet Sivas’tan çıkartamadı bir örgütlü hareket Devlete nazaran yaşananların bütün sebebi tahrikti

Madımak kebapçı yapıldı Uzun yıllar sonra bir zahmet içine konulan anıta katliamda yananlarla birlikte yakmak isterken kurşunla öldürülen iki kişinin de ismi yazıldı Cezaevindeki kelamda mağdurlardan birinin yazdığı kompozisyona insan hakları mükafatı verilip ortaya çıkınca geri alındı Yıllarca kırmızı bültenle arananlar Sivas’ta hayatını tamamladı Kimi devlete başvurup düğün yaptı kimi ehliyet imtihanını kazandı 26 yıl evvel bugün yaşanan katliamla ilgili geçen müddette yaşananlar yaşananların hiçbirinin beklenmedik olmadığını da kanıtladı

1. Sivas Katliamı, nasıl gerçekleşti?

• 2 Temmuz 1993 te Pir Sultan Abdal Kültür Şenlikleri’ne katılmak için Sivas’a giden onlarca kişi arkadaşlarının kardeşlerinin anne ve babalarının Madımak Oteli’nde vefatlarına tanıklık ettiler Salman Ruşdi nin büyük tartışma yaratan ve Türkiye de basılması yasaklanan Şeytan Ayetleri kitabını Aziz Nesin 26 Mayıs 1993 günü Aydınlık Gazetesi nde yayımlamaya başladı 1 Temmuz da Sivas ta başlayacak 4 Pir Sultan Abdal Kültür Şenlikleri öncesinde kentte Nesin i amaç alan bildiriler dağıtılmaya başlandı Nesin şenliklerin baş konuğuydu 1 Temmuz da şenliğin başladığı gün lokal gazeteler de kışkırtıcı haberlerle çıktı Tıpkı gün kentte Bugün hesap günüdür başlıklı bildiriler dağıtıldı 2 Temmuz da Cuma namazının akabinde aktifliklerin yapıldığı kültür merkezinin önüne yürüyüş başladı Sivas laiklere mezar olacak diye yürüyen kalabalık merkezin önündeki Halk Ozanları heykelini yıktı boynuna ip asarak yerde sürükledi Kalabalık giderek artıyor lakin dağıtılmıyordu Kalabalık daha sonra Sivas a gelenlerin kaldığı Madımak Oteli nin önüne yöneldi 20 bin kişiyi bulan kalabalık 17 00 de geldiği otelin önünden de dağıtılmadı Araçlar ve sürüklenen heykel ateşe verildi belediyenin kaldırım yapma gerekçesiyle getirdiği taşlarla otelin camları kırıldı Ankara daima bilgilendirildi fakat hallediyoruz dışında cevap gelmedi Valiliğin civar vilayetlerden istediği destek birlikler de 8 saat süren olaylar bittikten sonra kente gelebildi Saat 19 00 civarı otel ateşe verildi İçeridekilerden bir kısmı en üst kattan geçişleri engellenmek istenmesine karşın farklı binalara geçti Aziz Kuşak dahil bir kısmı itfaiye merdiveni ile indirilip darp edildi 12 si ağır yaralı 62 kişi otelden kendi imkanlarıyla kurtuldu En yaşlısı 66 yaşındaki Asım Bezirci en küçücüğü 12 yaşındaki Koray Kaya olmak üzere şenlik için gelen ortalarında Metin Altıok Behçet Aysan Nesimi Çimen Muhlis Akarsu Hasret Gültekin in de olduğu 33 insan Madımak ta hayatını yitirdi İki otel çalışanı da hayatını kaybetti Göstericilerden iki kişinin de otel dışında kurşunlanarak öldüğü anlaşıldı Periyodun Başbakanı Tansu Çiller olaylardan sonra şu açıklamayı yaptı

Çok şükür otel dışındaki halkımız bir ziyan görmemiştir

1. Katliamdan sonra polis ve yargı nasıl hareket etti?

• Saldırganların yalnızca bir kısmı yakalanarak gözaltına alınabildi 15 bin kişinin katıldığı olaylarda gözaltına alınan sayısı 128 olarak kayda geçti İtfaiye merdiveniyle kurtarılan Aziz Nesin’e saldıran RP’li Belediye Meclis Üyesi Cafer Erçakmak üzere çok sayıda saldırgan yakalanamadı Uzun tartışmalardan sonra belge Ankara DGM Başsavcılığı na devredildi Ankara 1 No lu DGM hakkında dava açılan sanıkların anayasal bir cürüm işledikleri tezini kabul etmedi Devrin DGM Başsavcısı Nusret Demiral şimdi soruşturma etabında Olayda örgüt yok tahrik var açıklaması yaptı İddianamede de Aziz Nesin’in İslam dinine karşı tavır ve davranışları ve açıklamaları kapalı bir salonda düzenlenen toplantıda terör örgütü militanları için hürmet duruşunda bulunulması hareketin hazırlayıcı nedenleri ortasında sayılabilir üzere kalabalığın tahrik edildiğine yönelik tabirler yer aldı

1. İlk yargılama sonunda hangi kararlar verildi?

124 sanıklı davayı 1994’te bitiren mahkeme 37 sanığın beraatine karar verirken 87 sanığı 2 ila 15 yıl ortasında değişen mahpus cezalarına mahkum etti

Ankara 1 Nolu DGM birinci kararında 26 sanığı adiyen adam öldürme cürmünü işledikleri savı ile TCK nın 450 6 hususu mucibince cezalandırdı Bu cezaları TCK nın 65 3 ve 51 1 hususları ile indirerek 15 yıla düşürdü 37 Sanık hakkında beraat kararı verdi 60 sanık ise Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası na ters davrandıkları savı ile cezalandırıldılar Mahkeme olayın siyasi yanını görmek istemiyordu

Cezalar Nesin’in Şeytan Ayetleri kitabını yayınlamasına dikkat çekilerek haksız tahrik indirimi yapılarak belirlendi Gerekçeli kararda yeniden mağdurlar suçlandı ve Sivas olaylarının devlete ve laik nizama yönelik olmadığı Aziz Nesin’in Şeytan Ayetleri kitabını yayınlamasına duyulan öfke kin ve nefretin oluşturduğu tahrik sonucu ve Aziz Nesin’e yönelik bir aksiyon olduğu kast edilen Aziz Nesin olmasına karşın gayede sapma sonucu 37 temiz insanın vefatı ile olaylar sonuçlandı sözleri kullanıldı

Ancak Yargıtay 9 Ceza Dairesi 99 sanık hakkındaki kararı bozdu

1. Yargıtay kararından sonra suçlama değişti mi?

• Evet İkinci yargılama 1997 de tamamlandı Bu kere atağın anayasal sisteme karşı yapıldığını kabul eden mahkeme 38 sanığın idamına hükmetti. 29  sanık hakkında TCK anayasal tertibi bozmaya yardım başlıklı 146/3. hususundan 7 yıl 6 ay mahpus cezası verildi., 14 sanığın beraati kararlaştırıldı. Bu kararı da Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 50 sanık tarafından bozdu. Bozmaya, sanıkların doğum kayıtlarında Nüfus Müdürlüğü mührünün okunaksız olduğu, nüfus kayıtlarındaki cilt numarasının karara yanlış geçirildiği münasebet gösterildi.

1. Nihai yargılamada karar değişti mi?

• 2000 de biten üçüncü yargılamada mahkeme 38 idam kararını tekrar etti Başka sanıkların cezaları değişti 3 sanık 20 1 sanık 15 13 sanık 7 yıl mahpusa mahkum oldu İdam cezaları ise bu cezanın kaldırılması nedeniyle müebbete dönüştürüldü

1. Yargılamalar bu halde tamamlandı mı?

• Yargıtay 2001 de bu kararı onadı ve kararlar katılaştı Lakin yargılamalar bitmedi Hem firari sanıkların ayrılan belgeleri sürüyordu hem de Pişmanlık Yasası nın çıkmasının akabinde çok sayıda hükümlü Sivas ta örgütlü hareket edildiğine yönelik itiraflarda bulunmak için mahkemeye başvurmuşlardı

1. İlk itirafçıların müracaatları nasıl sonuçlandı?

• Ankara 1 No lu DGM’ye başvuran sanıklar Ali Kurt ve Mevlüt Atalay Pişmanlık Maddesi’nden faydalanmak için örgüt irtibatlarını anlattı Olaylara karışan Hizbullah İslami Hareket Teşkilatı Kaplancılar üzere örgütlerin mensuplarının isimlerini vermelerine karşın müracaatları reddedildi

1. Diğer itirafçılar için hangi kararlar verildi?

• Pişmanlık Yasası olarak anılan Topluma Kazandırma Maddesi’nin yürürlüğe girmesinin akabinde örgüt kontaklarını reddeden 54 kişi daha mahkemeye başvurdu Müracaat reddedilirken örgüt irtibatı yeniden kabul görmedi Yargı kalabalığın örgütler koalisyonundan oluştuğunu kabul etmedi

1. Firariler, o süreçte nasıl yakalanamadı? 

• Yakalandıktan sonra bırakılan birtakım isimler kayıplara karıştı Kimi isimler ise hiç yakalanmadan kaçtı 1997 de tahliye edilen iki isim bir daha bulunamadı Davanın asli faillerinden 7 kişinin Almanya’ya 2 failin de Suudi Arabistan’a iltica ettikleri ortaya çıktı

1. Madımak Oteli’nin akıbeti ne oldu?

• Onarılan otelle ilgili tartışmalar uzun mühlet devam etti Müzeye dönüştürülmesi istenen otel evvel kebapçı oldu ve uzun yıllar kebapçı olarak kaldı Katliamdan 18 yıl sonra otelin müze değil Bilim ve Kültür Merkezi’ne çevrilmesi kararlaştırıldı Otelin girişine anı köşesi konuldu Lakin anı köşesinde saldırgan kümede yer alan ve olaylarda ölen 2 göstericinin ismi de yazıldı

1. Tepki çeken diğer hangi uygulamalar yapıldı?

• 2002’de İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanlığı müebbete mahkum edilen bir isme ırkçılık konusundaki kompozisyonu nedeniyle sonradan iptal etse de İnsan Hakları Mükafatı verdi Firari sanıklarla ilgili davada yıllardır bulunamayan bir sanığın arandığı adres duruşmada okundu Sanığın arandığı adresin katliam davasına yıllarını veren mağdurların avukatlığını yapan CHP Milletvekili Şenal Sarıhan’ın avukatlık ofisi olduğu ortaya çıktı Firarilerle ilgili davadan avukatların haberdar edilmediği 2008 de ortaya çıktı Asıl mağdurun Sivaslılar olduğu açıklamaları hâlâ devam ediyor Hiçbir kamu vazifelisi hakkında bugüne kadar hiçbir süreç yapılmadı

1. Firariler bulundu mu? 

• Asli faillerden olan ve 2002 de hakkında arama kararı çıkartılan İhsan Çakmak jandarma istihbarat grupları tarafından 4 Mayıs 2007 tarihinde yakalandı Çakmak firariler ortasında yakalanan tek isim oldu Çakmak ın 3 yıl İstanbul Belediyesi Ulaşım A Ş de memur olarak çalıştığı ortaya çıktı Sivas Madımak Oteli katliamı zanlılarından İhsan Çakmak ın 1996 da tutuklandığı lakin daha sonra tutuksuz yargılanmak üzere tahliye edildiği anlaşıldı O tarihten itibaren de kamuda çalıştığı saptandı Geçen müddette Çakmak Amasya da askerlik yapmıştı ve 1999 da Sivas ta evlenmişti 2000 de ehliyet almıştı ve sonrasında gişe memuru olmuştu Çakmak la birlikte 5 kişi daha yakalandı ve haklarındaki davalar görülmeye başlandı Bu davaya yakalanmamış olmasına karşın davanın bir numaralı sanığı Cafer Erçakmak da eklendi

1. Firarilerin belgeleri ile ilgili hangi süreçler yapıldı?

• Talebe karşın haklarında tutuklama kararı verilmeyen ve evrakları 2000 yılında 3 karar verilirken ayrılan Muhammet Nuh Kılıç ile Mustafa Dürer ise bulunamayan firarilerdendi DGM belgeyi evvel 1999 5 sonra da 2000 148 temeline kaydetti Mahkeme DGM lerin kapatılmasının akabinde da belgeyi 2004 28 aslına kaydetti İki sanıkla ilgili dava 10 yıl boyunca devam etti Ankara 11 Ağır Ceza Mahkemesi 2 sanıkla ilgili kararını 24 Ağustos 2010 da verdi Mahkeme iki sanığa isnat edilen anayasal nizamı bozmaya kalkışmaya iştirak etmek kabahatinin 15 yıllık zamanaşımı müddetinin dolduğu gerekçesiyle davayı ortadan kaldırdı Bu süreçte Nuh Kılıç ın Almanya da olduğu kırmızı bültenle aranmadığı ve Almanya vatandaşlığına geçtiği ortaya çıktı Bu evrakta da avukatların haberdar edilmediği anlaşıldı

1. Asli faillerden Cafer Erçakmak, neden yakalanamadı?

• Erçakmak davanın bir numaralı sanığı olarak anılıyordu Olayları evvelce kışkırttığı ve katliam günü Nesin i tartaklayanlar ortasında olduğu anlaşıldı 18 yıl boyunca firari olarak arandı Hakkında kırmızı bülten çıkartıldı Almanya ya da Fransa da olduğu argüman edildi Bu süreyi nerede geçirdiği anlaşılamadı Fakat Sivas ta 2011 de öldüğü ortaya çıktı Erçakmak emniyete 500 metre uzaklıktaki çocuğunun konutunda kalp krizi sonucu öldü Cesedine gömüldükten sonra mezarı açılarak otopsi yapıldı Çocukları ise bu süreçte nerede olduğunu bilmediklerini ölmeden çabucak evvel konuta geldiğini argüman etti

1. Bu dava dışında firariler hakkında diğer dava açıldı mı?

• Öldüğü ortaya çıkan Cafer Erçakmak ın da ortalarında bulunduğu firariyken yakalanan 7 sanığın yargılamasının Ankara 11 Ağır Ceza Mahkemesi nde sürdüğü avukatlara tebligat bile yapılmadığı ortaya çıktı Avukatlar davadan 5 Kasım 2008 de haberdar olabilmişti Yargılama sürerken 2011 de Erçakmak ın öldüğü anlaşıldı Yılmaz Bağ ın da öldüğü ortaya çıktı Bağ da arandığı devirde Sivas Kangal da düğün yapmıştı ve Sivas ta yaşamıştı Sanıklar Şevket Erdoğan Köksal Koçak İhsan Çakmak Hakan Karaca ve Necmi Karaömeroğlu nun evrakları ise 15 yıllık zamanaşımı mühletinin dolduğu gerekçesiyle ortadan kaldırıldı

1. Zamanaşımı kararları nasıl verildi, cürüm neden “insanlığa karşı işlenmiş” sayılmadı?

• 2005 te yürürlüğe giren TCK ya nazaran insanlığa karşı işlenen cürümler zamanaşımına girmiyor Lakin Sivas Katliamı davası bu kapsama alınmadı Zamanaşımı kararlarını veren Ankara 11 Ağır Ceza Mahkemesi gerekçeli kararında Sivas’ta meydana gelen olayların siyasal felsefi ırki yahut dini saiklerle toplumun bir bölümüne karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmediği belirtilerek Dolayısıyla olayın insanlık hatası kapsamında değil terör hatası kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği anlaşılmıştır tabirlerini kullandı Kararda Yargıtay ve Ankara 11 Ağır Ceza Mahkemesi’nin eski kararlarındaki topluluğun dini gayelerle anayasal tertibi yıkmak istedikleri tespiti de dikkate alınmadı Mahkeme zamanaşımına girmese de kanıt yokluğundan ötürü sanıkların cezalandırılamayacağını da karar altına aldı Bu yorumu yaparken görüntü ve fotoğrafları inceleyen polislerin tanıklıkları yok sayıldı Bu tanıklıklar tahmin olarak yorumlandı Mahkemeye nazaran zamanaşımı müddeti zati davanın görülmeye başlandığı 2008 de dolmuştu Kararda aksiyonun sistemli olmadığı ve örgüte rastlanmadığı belirtildi lakin aksiyon terör suçu sayıldı

1. Zamanaşımı kararı çıkmaması için rastgele bir teşebbüste bulunuldu mu?

• Bu süreçte ömrünü yitirenlerin yakınlarının da yer aldığı Toplumsal Bellek Platformu 17 sefer TBMM deki partilerden bu ve gibisi olayların insanlık hatası sayılarak zamanaşımının bu kabahatlerde geçerli olmamasını istedi Verilen önergeler AK Parti tarafından reddedildi

1. Zamanaşımı kararını iktidar nasıl yorumladı?

• Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Başbakan olduğu devirde çıkan karar için ‘Milletimiz için ülkemiz için iyi olsun Zati onlar da söylüyorlar yıllar yılı içerde olan vatandaş içlerinde kaçak olanlar vardı bilemiyorum alışılmış onlar da var dedi Sonrasında ise Sivas ta yalnızca 5 kişi için zamanaşımı kararı verildiğini belirterek Olaya ideolojik yaklaşılıyor yorumu yaptı

1. Dosyada firari sanık kaldı mı?

• Yeni TCK nın yürürlüğe girdiği 2005 ten sonra 13 sanık için cezalarının karşılığı olmadığı gerekçesiyle tahliye kararı verilmişti Tahliye kararları sonradan geri alındı lakin bu bireyler yakalanmadı Bu isimler dışında haklarında idam kararı bulunan Harun Kavak Mehmet Yılmaz Metin Ceylan ve Sedat Yıldırım ile 7 5 yıl mahpus cezasına mahkûm olan Adem Ağbektaş ve Serdar Özgentürk ‘ün Almanya’da olduğu biliniyor Fakat bugüne kadar bu mahkumların yakalanarak Türkiye’ye iadesi konusunda sonuç alıcı bir teşebbüste bulunulmadı Yargıtay 9 Ceza Dairesi sanıklar hakkındaki kararları onarken hata tarihinde 18 yaşını bitirmiş olmasına karşın sanıklardan Vahit Kaynar hakkında yaş sebebiyle cezasında indirim uyguladı ve tahliye kararı verdi Yargılama sonucu müebbet mahpusa mahkum olan Kaynar en son Polonya’da yakalandı lakin Türkiye’ye iade edilemeden tahliye olduğu Polonya’dan kaçtı 15 hükümlü hakkında kırmızı bülten bulunduğu biliniyor Firarilerin toplamının 20 yi aştığı belirtiliyor

1. Devam eden dava var mı?

• Dosyaları şimdi zamanaşımına girmeyen lakin Yargıtay bozmasından sonra müebbet mahpusla yargılanan 3 firari sanık hakkındaki dava hâlâ sürüyor DGM nin 1997 de tahliyelerine hükmettiği sonrasında kayıplara karışan bu sanıkların davaları 2023 te zamanaşımına girecek Firari sanıklar Murat Sonkur, Marut Karataş ve Eren Ceylan hakkındaki yargılamada mahkeme, son olarak sanıkların gazetelere verilecek ‘ilanla’ ve kapılarına asılacak tebligatla aranmasına hükmetti. Karara nazaran, gelmemeleri halinde sanıkların mallarına el konulacak. Avukat Şenal Sarıhan, sanıklar hakkındaki kanıtların toplandığını ve mahkemenin karar verebileceğini belirtti. Sarıhan’ın Anayasa Mahkemesi’ne 2014’te verilen zamanaşımı kararından sonra yaptığı müracaat da hala karara bağlanmayı bekliyor. Anayasa Mahkemesi’nin üyelerinden birisi ise daha evvel Sivas davasında 4 sanığın avukatlığını yapan Mümtaz Akıncı.