Dr. Mahfi Eğilmez
Emekli yaşlı yurttaş D, meskende yapacak bir işi olmadığı, ömrü boyunca geliştirebildiği bir hobisi de bulunmadığı için vaktini caminin önünde bankta oturup kendisi üzere emekli yaşlı arkadaşlarıyla sohbet ederek, sabah, öğlen ve akşam namazını mescitte kılarak günlerini geçirmektedir. Tıpkı çalıştığı günlerdeki üzere sabah ezanıyla konuttan çıkıp işe gittiği üzere mescide gitmekte, akşam da tekrar tıpkı işten döndüğü günlerdeki üzere fırından, daha ucuza satılan bayat ekmeğini alıp meskene dönmektedir. Babasından dinlediği ekmeğin ve kimi zarurî gereksinim hususlarının karneyle satıldığı ikinci dünya savaşı yıllarının külfetlerini, gençliğinde şahit olduğu mal yoklukları ve kuyruklarla birleştirerek anlatmakta ve geçmişin çok daha makus olduğunu düşünmektedir. Günümüzde yaşanan sorunları lisana getiren genç jenerasyona kızmakta ve çabucak onlara geçmişteki olayları anlatarak bugün hallerine şükretmelerini söylemektedir. Bir yandan da içinde yaşadığı çelişkileri çözememekte, niye bayat ekmek aldığı sorusunu “bu günler geçecek, yollar, köprüler, uçaklar yapıyoruz, her şey düzelecek” diye zihninden yanıtlamaktadır.
Aslında en önemli kaygısı her gün arkadaşlarıyla buluşup, namaz vaktini beklerken sohbet ettikleri caminin kapatılmasıdır. Muhalefetin bu türlü işler yapacağından telaş etmektedir. Zira geçmişte mescitlerin kapatıldığına ait hikayeler anlatılmaktadır. D. bu anlatılanları araştırmadan hakikat olarak kabul etmektedir. Kendisine bunun gerçek olmadığı, iktidara kim gelirse gelsin mescitlere dokunulmayacağı anlatılsa da içindeki kuşkudan kurtulamamaktadır.
Benzer bir durum başörtülü bayanlarda da vardır. Başörtüsü ve pardesü bilhassa yaz aylarında bayanın özgürlüğünü kısıtlayan bir öge üzere görülebilir. Meğer durum tam zıddıdır. Bayanların birçok başörtüsü sayesinde sokağa çıkabilmiştir. Başörtüsü yasak iken mesken bayanı E.’nin eşi, babası ya da ağabeyi ona sokağa çıkmayı yasaklıyordu. Başörtüsü hür kalınca başörtüsü bağlayarak ve pardesü giyerek sokağa çıkmasına müsaade verdiler. E. o nedenle iktidar değişirse başörtüsü yasağının tekrar geleceğini, sokağa çıkamayacağını ve münasebetiyle zati sonlu olan özgürlüğünü büsbütün kaybedeceğini düşünüyor. Zıddı ne kadar tez edilirse edilsin inanmıyor.
Siyasal iktidar, iktidardan ayrılırsa dinin elden gideceğini, mescitlerin kapatılacağını, başörtüsü yasağının tekrar getirileceğini anlatıyor. Bu biçimde yarattığı algıyla bilhassa emekli yurttaş D. yahut konut bayanı E. ve onlar üzere düşünenler üzerinde önemli bir tesir yaratıyor. Büyük çoğunluğu tutucu olan, dini en öndeki kıymet olarak gören bir toplumda bu anlatım hayli tesirli oluyor.
D. ve E. bir yandan geçinememekten şikâyet ederken bir yandan da camiyi ve sokağa çıkabilme özgürlüğünü koruduğunu düşündükleri iktidarı destekliyorlar.
İnsanların, siyasal iktidarın yarattığı ya da desteklediği bu tıp safsatalara kapılarak davranışlarını ve siyasal tercihlerini biçimlendirmelerine ‘algı yanılsaması’ ismini veriyorum.
Algı yanılsaması, pek çok insanın, birbiriyle pek bir ilgisi olmayan bahisleri inanç ekseni çerçevesinde toplayarak topluma sunan başarısız bir siyasal iktidarı desteklemesine ve onun da bu sayede ayakta kalabilmesine yol açıyor.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in blog sitesinden alınmıştır
