Mehmet Altan*
2004 yılının siyasal iklimine giriş yapmak için evvel Erdoğan‘ın nasıl milletvekili, akabinde nasıl başbakan olduğunu kısaca anımsayalım…
Bilindiği üzere Recep Tayyip Erdoğan 14 Ağustos 2001’de kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi’nin kurucuları ortasında yer aldı ve partinin genel başkanlığına seçildi.
Ancak siyasi yasağı sürüyordu. 2002 genel seçimlerine giremedi.
AKP, 2002 genel seçimlerinde yüzde 34,43 oy aldı. 58. Hükümeti Abdullah Gül kurdu.
***
Abdullah Gül hükümeti, Erdoğan’ın siyasi yasağının kaldırılması için TBMM’ye yasa teklifi sundu.
Yasa oy çokluğuyla kabul edilse de devrin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından “öznel, somut ve kişisel” olduğu gerekçesiyle veto edildi.
Yasa teklifi değiştirilmeden ikinci kere Meclis’e getirildi.
Tekrar kabul edilen yasa bu defa Sezer tarafından mecburen onaylandı.
Böylece Erdoğan’ın milletvekili seçilmesinin önündeki hukuksal mahzur ortadan kalkmış oldu.
Yasağın kalkması sürecinde Deniz Baykal’ın verdiği dayanak sonradan medyada önemli bir polemik konusu haline geldi.
Şimdilik pas geçtiğimiz bu hususa da tahminen tekrar Basın Tarihi çerçevesinde ileride döner bakarız…
***
11 Mart 2003 tarihinde saatler 15.00’i gösterdiğinde Recep Tayyip Erdoğan, AKP Siirt Milletvekili sıfatıyla TBMM Genel Heyeti’nde yemin ediyor; saat 16.00’ya geldiğinde ise 58. Hükümet’in Başbakanı Abdullah Gül, Cumhurbaşkanı’na istifasını sunuyordu.
Bu istifanın üzerinden yaklaşık bir saat geçtikten sonra ise Cumhurbaşkanı Sezer, makamında bu sefer Erdoğan’ı kabul ediyor ve kendisine hükümeti kurma vazifesini veriyordu.
Böylece, 14 Mart 2003 tarihinde Bakanlar Konseyi listesinin Cumhurbaşkanı’na sunulması ve Cumhurbaşkanı’nın, kendisine sunulan listeyi birebir gün onaylamasıyla birlikte, Türkiye Cumhuriyeti’nin 59. Hükümeti kurulmuş oldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin 59. Hükümeti’nin kuruluş basamağında, Bakanlar Şurası’nın yapısında da kıymetli değişiklikler meydana geldi.
***
Erdoğan’ın başbakan olduğu 19 yıl öncesini araştırdığım mecralar, o dönemi “2004 yılında Türkiye-AB münasebetleri, Kıbrıs, Irak, mahallî seçimler, ABD başkanlık seçimleri ana gündem hususlarını oluşturuyordu” diyerek özetliyor…
Ve ana başlıkları şöyle açıyor:
-“Annan Planı” Kıbrıs’ta referanduma sunuldu. KKTC’de kabul edildi, Rum Kısmı ise Plan’ı reddetti.
-AB konusu yıl boyunca iç gündemi büyük ölçüde belirledi. Anayasa’da değişiklik yapıldı, 80 yıllık Türk Ceza Kanunu başta olmak üzere Ceza Muhakemeleri Tarzı Kanunu, Ceza İnfaz Kanunu üzere temel kanunlarda değişikliğe gidildi, Devlet Güvenlik Mahkemeleri kaldırıldı… Büyük bir hukuk ıslahatı gerçekleştirildi.
-Vatandaşlarının günlük hayatlarında klasik olarak kullandıkları farklı lisan ve lehçelerde radyo ve televizyon yayınları başladı. Radyo-1 ve TRT-3’teki yayınlar; pazartesi Boşnakça, salı Arapça, çarşamba Kirmanca, perşembe Çerkezce, cuma günleri de Zazaca olarak yapılmaya başlandı.
-Yargıtay bir Avrupa kurumu olan AİHM’nin kararı gereği, kapatılan DEP’in tekrar yargılanan eski milletvekillerinin tahliyesine karar verdi.
-Brüksel’de gerçekleştirilen AB Doruğu’nda Kıbrıs odaklı tartışmaların akabinde Türkiye ile 3 Ekim 2005’te müzakerelere başlanması kararlaştırıldı…”
Bu satır başları bile insana dünya rüzgarlarıyla yıkanan bir Türkiye ferahlığını ânında veriyor…
***
Ya bugün, 2023 yılı?
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi denen bir garabet yaşanıyor…
Ve iktidarda yeniden Erdoğan… Bu sefer Cumhurbaşkanı.
“Avrupa ile ahenk maddelerinden uzaklaşmış bir AKP iktidarı var. Seçimle gelen, halkın oylarıyla 20 yıl iktidarda kalan bir parti, fakat bugün kendi meşruiyetini sağlayan temel prensiplerden ve ideallerden vazgeçmiş, demokrasiyi askıya almakta sakınca görmeyen bir parti.”
***
Merak ettim…
Bir siyasi partinin tümüyle öbür bir şeye dönüştüğü bu keskin inkâr siyaseti nasıl anlatılır, nasıl tanımlanır?
Vikipedi şöyle anlatıyor:
“Erdoğan’ın başbakanlık devri sırasında 1991 Terörle Çaba Kanununun geniş kapsamlı yetkileri azaltıldı ve demokratik standartları ilerleterek özelde etnik ve dini azınlık haklarını genişletmeyi amaçlayan demokratik açılım süreci başlatıldı.”
Bu satırın çabucak ardından “kopuş” cümlesi geliyor: “Ancak süreç uzun sürmedi.”
Ve şöyle devam ediyor:
“Avrupalı yetkililer süreç sonrasında bilhassa tabir özgürlüğü, basın özgürlüğü ve Kürt azınlık hakları üzere hususlarda daha otoriter metotlara dönüldüğünü söz ettiler.”
***
“Sınır Tanımayan Gazeteciler, Erdoğan’ın başbakanlığının son periyotlarında basın özgürlüğü konusunda daima bir düşüş gözlemledi; Basın Özgürlüğü Endeksi’nde basın özgürlüğü konusunda Erdoğan’ın birinci periyotlarında 100. sırada olan Türkiye, 2013’te 179 ülke ortasında 154. sıraya düştü.”
“Freedom House ise bir periyot düzgünleşme gözlemleyerek ülkenin 2006’da 48/100 olan Basın Özgürlüğü Puanı’nı 2012’de 55/100 olarak değiştirdi.”
Otoriter rejimler özgürlükleri boğmaya evvel basın özgürlüklerini boğarak başlıyor, bunu biliyoruz.
***
2004 yılından 2023 yılına… O Erdoğan’dan bu Erdoğan’a…
Hukuk ıslahatlarından hukuku boğmaya… Özgürleşmekten özgürlüğü yok etmeye…
AB üyeliği adaylığından, Şanghay Muahedesi hayranlığına… Kürtçe televizyondan, inşaatta Kürtçe konuştu diye dövülen Kürt işçilere…
Demokrasiden otoriterliğe…
Bir yabancı bu yazıyı okusa, 20 yıllık bu süreçte yaşananlara şaşıracak ve emin olmak için kesinlikle soracaktır:
-O Erdoğan, bu Erdoğan mı?
Ancak siyasi yasağı sürüyordu. 2002 genel seçimlerine giremedi.
AKP, 2002 genel seçimlerinde yüzde 34,43 oy aldı. 58. Hükümeti Abdullah Gül kurdu.
***
Abdullah Gül hükümeti, Erdoğan’ın siyasi yasağının kaldırılması için TBMM’ye yasa teklifi sundu.
Yasa oy çokluğuyla kabul edilse de devrin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından “öznel, somut ve kişisel” olduğu gerekçesiyle veto edildi.
Yasa teklifi değiştirilmeden ikinci kere Meclis’e getirildi.
Tekrar kabul edilen yasa bu defa Sezer tarafından mecburen onaylandı.
Böylece Erdoğan’ın milletvekili seçilmesinin önündeki hukuksal mahzur ortadan kalkmış oldu.
Yasağın kalkması sürecinde Deniz Baykal’ın verdiği dayanak sonradan medyada önemli bir polemik konusu haline geldi.
Şimdilik pas geçtiğimiz bu hususa da tahminen tekrar Basın Tarihi çerçevesinde ileride döner bakarız…
***
11 Mart 2003 tarihinde saatler 15.00’i gösterdiğinde Recep Tayyip Erdoğan, AKP Siirt Milletvekili sıfatıyla TBMM Genel Heyeti’nde yemin ediyor; saat 16.00’ya geldiğinde ise 58. Hükümet’in Başbakanı Abdullah Gül, Cumhurbaşkanı’na istifasını sunuyordu.
Bu istifanın üzerinden yaklaşık bir saat geçtikten sonra ise Cumhurbaşkanı Sezer, makamında bu sefer Erdoğan’ı kabul ediyor ve kendisine hükümeti kurma vazifesini veriyordu.
Böylece, 14 Mart 2003 tarihinde Bakanlar Konseyi listesinin Cumhurbaşkanı’na sunulması ve Cumhurbaşkanı’nın, kendisine sunulan listeyi birebir gün onaylamasıyla birlikte, Türkiye Cumhuriyeti’nin 59. Hükümeti kurulmuş oldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin 59. Hükümeti’nin kuruluş basamağında, Bakanlar Şurası’nın yapısında da kıymetli değişiklikler meydana geldi.
***
Erdoğan’ın başbakan olduğu 19 yıl öncesini araştırdığım mecralar, o dönemi “2004 yılında Türkiye-AB münasebetleri, Kıbrıs, Irak, mahallî seçimler, ABD başkanlık seçimleri ana gündem hususlarını oluşturuyordu” diyerek özetliyor…
Ve ana başlıkları şöyle açıyor:
-“Annan Planı” Kıbrıs’ta referanduma sunuldu. KKTC’de kabul edildi, Rum Kısmı ise Plan’ı reddetti.
-AB konusu yıl boyunca iç gündemi büyük ölçüde belirledi. Anayasa’da değişiklik yapıldı, 80 yıllık Türk Ceza Kanunu başta olmak üzere Ceza Muhakemeleri Tarzı Kanunu, Ceza İnfaz Kanunu üzere temel kanunlarda değişikliğe gidildi, Devlet Güvenlik Mahkemeleri kaldırıldı… Büyük bir hukuk ıslahatı gerçekleştirildi.
-Vatandaşlarının günlük hayatlarında klasik olarak kullandıkları farklı lisan ve lehçelerde radyo ve televizyon yayınları başladı. Radyo-1 ve TRT-3’teki yayınlar; pazartesi Boşnakça, salı Arapça, çarşamba Kirmanca, perşembe Çerkezce, cuma günleri de Zazaca olarak yapılmaya başlandı.
-Yargıtay bir Avrupa kurumu olan AİHM’nin kararı gereği, kapatılan DEP’in tekrar yargılanan eski milletvekillerinin tahliyesine karar verdi.
-Brüksel’de gerçekleştirilen AB Doruğu’nda Kıbrıs odaklı tartışmaların akabinde Türkiye ile 3 Ekim 2005’te müzakerelere başlanması kararlaştırıldı…”
Bu satır başları bile insana dünya rüzgarlarıyla yıkanan bir Türkiye ferahlığını ânında veriyor…
***
Ya bugün, 2023 yılı?
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi denen bir garabet yaşanıyor…
Ve iktidarda yeniden Erdoğan… Bu sefer Cumhurbaşkanı.
“Avrupa ile ahenk maddelerinden uzaklaşmış bir AKP iktidarı var. Seçimle gelen, halkın oylarıyla 20 yıl iktidarda kalan bir parti, fakat bugün kendi meşruiyetini sağlayan temel prensiplerden ve ideallerden vazgeçmiş, demokrasiyi askıya almakta sakınca görmeyen bir parti.”
***
Merak ettim…
Bir siyasi partinin tümüyle öbür bir şeye dönüştüğü bu keskin inkâr siyaseti nasıl anlatılır, nasıl tanımlanır?
Vikipedi şöyle anlatıyor:
“Erdoğan’ın başbakanlık devri sırasında 1991 Terörle Çaba Kanununun geniş kapsamlı yetkileri azaltıldı ve demokratik standartları ilerleterek özelde etnik ve dini azınlık haklarını genişletmeyi amaçlayan demokratik açılım süreci başlatıldı.”
Bu satırın çabucak ardından “kopuş” cümlesi geliyor: “Ancak süreç uzun sürmedi.”
Ve şöyle devam ediyor:
“Avrupalı yetkililer süreç sonrasında bilhassa tabir özgürlüğü, basın özgürlüğü ve Kürt azınlık hakları üzere hususlarda daha otoriter metotlara dönüldüğünü söz ettiler.”
***
“Sınır Tanımayan Gazeteciler, Erdoğan’ın başbakanlığının son periyotlarında basın özgürlüğü konusunda daima bir düşüş gözlemledi; Basın Özgürlüğü Endeksi’nde basın özgürlüğü konusunda Erdoğan’ın birinci periyotlarında 100. sırada olan Türkiye, 2013’te 179 ülke ortasında 154. sıraya düştü.”
“Freedom House ise bir periyot düzgünleşme gözlemleyerek ülkenin 2006’da 48/100 olan Basın Özgürlüğü Puanı’nı 2012’de 55/100 olarak değiştirdi.”
Otoriter rejimler özgürlükleri boğmaya evvel basın özgürlüklerini boğarak başlıyor, bunu biliyoruz.
***
2004 yılından 2023 yılına… O Erdoğan’dan bu Erdoğan’a…
Hukuk ıslahatlarından hukuku boğmaya… Özgürleşmekten özgürlüğü yok etmeye…
AB üyeliği adaylığından, Şanghay Muahedesi hayranlığına… Kürtçe televizyondan, inşaatta Kürtçe konuştu diye dövülen Kürt işçilere…
Demokrasiden otoriterliğe…
Bir yabancı bu yazıyı okusa, 20 yıllık bu süreçte yaşananlara şaşıracak ve emin olmak için kesinlikle soracaktır:
-O Erdoğan, bu Erdoğan mı?
* P24’ten alınmıştır.
