Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Sarsıntı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ile Hatay’ın Defne ilçesi merkez üslü yaşanan zelzelelerin çok segmentli kırılmaya örnek olduğunu, son 100 yılda bu ölçekte gerçekleşen nadir zelzeleler olarak kayıtlara geçtiğini söyledi. Sözbilir, “Bölgede, bu sistemin içerisinde şimdi kırılmamış çok sayıda fay modülü da var” diye uyardı.
Sözbilir, Jeoloji Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nce düzenlenen “6-20 Şubat Maraş ve Antakya Sarsıntıları Bize Ne Diyor?
Depremleri pahalandıran Sözbilir, şunları kaydetti:
“Birinci sarsıntıda Pazarcık, Amanos, Erkenek ve Narlı segmenti birbirini tetikleyecek biçimde çok kısa müddette kırılarak 7,7 büyüklüğündeki zelzelesi oluşturdu. Bundan 9 saat sonra da Sürgü Fayı bir transfer niteliğinde çalışarak oradaki gerilimi yan taraftaki faylara iletti ve Doğanşehir ve Çardak fayı birlikte kırılarak 7,6 büyüklüğündeki zelzelesi meydana getirdi. Bilhassa birinci zelzelede önemli manada yıkım olmuştu lakin ikinci sarsıntıda, birinci zelzelede yıkılmayan binalar da yıkıldı. 20 Şubat’ta ana zelzeleler sınıfında bedellendirilen üçüncüsü Defne’de 6,4 büyüklüğünde bir zelzele daha oldu. Bu cins büyük ölçekli, çok segmentli kırılma dediğimiz düzenek dünyada birkaç yerde gözlenmiş fakat bu ölçekte son 100 yılda seçkin sarsıntılardan biri olarak kayıtlara geçmiş oldu. Bölgede, bu sistemin içerisinde şimdi kırılmamış çok sayıda fay kesimi da var.”
Can ve mal kaybını arttıran nedenler
Sözbilir, zelzeleden sonra çeşitli üniversitelerden farklı kısımlardaki bilim insanlarının çalışmaları sonucu ortaya konan görüşlerin çabucak hemen ortak olduğunu lisana getirdi.
Diri fay üzerinde yapılaşma, yer sıvılaşması ve yapı kontrolü yetersizliğinin can ve mal kaybını arttıran nedenler olarak dikkat çektiğini kaydeden Sözbilir, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yapı kontrolü yetersizliği çok kıymetli bir parametre olarak karşımıza çıktı. Jeolojik yer etütlerindeki kontrol yetersizliği, yapının yapılma sırasındaki ve bittikten sonraki kontrol yetersizliği günümüzde en çok konuşulan mevzulardan bir tanesi oldu. Bana nazaran Türkiye’de yapı kontrolü önemli manada çökmüş durumda. Kesinlikle bunun düzeltilmesi gerekiyor diye düşünüyorum.”
