Uzak Deniz Küçük Yağmur: Yelkenci beyin cerrahı Prof. Talat Kırış’tan 33 yıla yayılan 33 hikaye

“Yeryüzü bir defa daha intihar ediyor ejderhanın kend­ini kavuran alevleriyle”

Aynı vakitte, Antarktika ve Grönland’a da ayak basan usta bir yelkenci olan Prof. Dr. Talat Kırış’ın, kendi edebiyat serüvenini ve “Uzak Deniz Küçük Yağmur”un kıssasını anlattığı önsözünden geniş bir kısım şöyle:

“Yazmak lakin okumakla beslendiğinde hayatınızda kendine yer açıyor. Benim çocukluğumun geçtiği konut Sait Faik kokardı dersem, yanlış olmaz. Varlık Yayınları’ndan çıkmış, küçük boyutta, küçük puntoyla yazılmış hikayelerini okuyarak büyüdüm diyebilirim. Onun hikayelerinde yaşayan, İstanbul, Beyoğlu, deniz, ada, beşerler, sokaklar ve hayaller bir ömür beni de peşlerinden sürüklediler. Hikaye yazma konusunda beni en çok motive eden öteki muharrirler ise başta Cortazar, Marquez ve Borges olmak üzere, Latin Amerikalı muharrirler oldu. O yarı gerçeküstü, yarı gerçek, sürprizlerle dolu, farklı coğrafyalara ve kadim dünyalara açılan kapılar, o muazzam hayal gücü, her seferinde yeni bir maceraya atılır üzere onları izlememe yol açtı.

Yazma heyecanımı besleyen birinci edebiyat denemem, 1984 yılında Düşün mecmuasının açtığı bir masal yarışına gönderdiğim masalla oldu. Bugün hayatta olmayan değerli muharrirlerimiz Onat Kutlar, Dava Tamer ve kendisine sağlıklı ve uzun bir ömür dilediğim Nursel Duruel’den oluşan heyet, ‘Daha Dünya Bebekken’ isimli masalımı mansiyon mükafatına paha bulmuştu.

Sonrasında ağır tıp eğitimi ve kuvvetli beyin cerrahisi ihtisası sürecinde fırsat buldukça yazdığım denemeler, gündeme ait makaleler, Yeni Gündem mecmuası, Cumhuriyet ve Radikal 2 gazetelerinde basıldı. Uzun mühlet Yacht Türkiye mecmuasında de denizcilikle ilgili yazılar yazdım. 2019’dan beri T24 internet gazetesinde nizamlı olarak yazıyorum.

İlk basılan hikayem, 1990 yılında yazdığım ‘Kurşun Askerle Balerin’, 1992 yılında Argos mecmuasında yayımlandı. O günden beri de hikaye müellifim. Bu kitapta topladığım otuz üç hikaye tam otuz üç yıla yayılmış durumda. Ortalarında hiç yayımlanmamış hikayeler ve son devirde T24’te ‘Dolunay Öyküleri’ başlığı altında ayda bir yazdığım hikayeler de var.

Öykülerimde tekrarlanan kavramlar, birebir tıpkı cümleler ve beşerler bulacaksınız. Otuz üç yıl içinde unutup da birebir cümleyi, kavramı tekrar etmekten, kullanmaktan kaynaklanmıyor bu durum. Tersine bu kavramlar, cümleler, bireyler, görünmez bir harçla hikayeleri birbirine bağlasın istedim.

Örneğin, ‘Mümkün geçmiş ve mümkün gelecek’ kavramı. Tahminen de hayatımda üzerine en çok baş yorduğum problemlerden biri. Tek bir hayatı sonsuz olasılıkla yaşıyoruz. Verdiğimiz her karar, beş dakikalık bir gecikme, anlık bir öfke, aylar süren bir melankoli, bazen hayatımızı ortaya koyduğumuz yürek, bazense kaygılarımız, yaşayabilecekken yaşamadığımız hayatları bırakıyor gerimizde. Sonsuz sayıdaki mümkün geçmişimiz tekrar sonsuz sayıdaki mümkün geleceğimizi kodluyor. Kimi hikayelerde bir öteki hikayeye direkt atıf bulacaksınız. Örneğin ‘Kurşun Askerle Balerin’de geçen ‘Ey aşk, dumanı tüten gümüş sürahilerden boşaldığın vakit kalbime / Yeryüzü bir kere daha intihar ediyor ejderhanın kendini kavuran alevleriyle’ dizesi gençken yazdığım bir şiirden. Birebir dizeye ‘Yüzük ve Melek’ hikayesinde, bir kutunun bâtın bölmesinden çıkan kâğıtta da rastlayacaksınız. Başkalarını size bırakıyorum, uyarına gelirse yakalarsınız, gelmezse öylece okuyup geçin.“

“Öykülerin bir kısmı, bir müziğe ya da şiire nazire olsun diye ya da birini anmak için yazıldı. Örneğin ‘Enginlerin Aydınlığı’nı, Aydın (Engin) Ağabey’i kaybettikten sonra onu hatırlayarak yazdım. ‘Sevdadır’, vefatının ellinci yılında Arkadaş Z. Özger’i anmak için yazıldı. ‘Göğü Maviltir Bir Kırlangıç Yakamoz’, Metin Eloğlu’nun ‘Çılgar’ şiirinden doğdu. Mojave Çölü’ndeki bir otoyol kenarında yer alan Hotel California, kadim bir kıyı kentinin kıyısında ‘Büyülü Sözcükler Hanı’ olarak yine canlandı. Kitabın sonunda bir müzik dinleme listesi bulacaksınız. Dilerseniz ilgili hikayeyi okurken ya da okumayı bitirdiğinizde, ismini andığım sanatkardan o yapıtı dinlersiniz. Ben o hikayeleri o müzikleri dinleyerek yazdım. Kitabın ismi Uzak Deniz Küçük Yağmur. İçinden deniz geçen bir kentte büyüdüm. Deniz çabucak tabanımızda olduğunda bile bana daima uzakları hayal ettirir. Daima palamarları bırakıp kıyıdan uzaklaştığım, kollarımı kocaman açıp gezegenimizi kucaklamaya başladığım anları hissettirir. Kısmet oldu, dünyanın en kuzeyindeki ve en güneyindeki şiddetli denizlerde de, bizim Akdeniz’imizde de rüzgârın önünde dalgaların müziğini dinleyebildim. Yağmursa her yazdığım hikayenin üstüne yağdı. Kimi vakit melankolisiyle, kimi vakit aşka sürük­leyen romantizmiyle benim küçük yağmurlarım her vakit hayal dünyamın en güçlü motiflerinden biri. Denizsiz ve yağmursuz bir hayat düşünemiyorum.“

Beyin cerrahı, yelkenci, müellif; Prof. Dr. Talat Kırış kimdir? 

Talat Kırış, 1961 yılında İstanbul’da Süleymaniye Doğumevi’nde dünyaya geldi. Sırasıyla Ataköy İlkokulu, İstanbul Erkek Lisesi ve İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitirdi.

Öğrenciliği sırasında yurtiçi ve yurtdışında kaza cerrahisi ve beyin cerrahisi kliniklerinde staj yaptı. Prof. Dr. Türkan Saylan‘la birlikte Van’da lepra hastalığı üzerine saha çalışmalarına katıldı. Konya Devlet Hastanesi Acil Kısmı’nda mecburi hizmetini; 1986-1992 yılları ortasında İstanbul Tıp Fakültesi Nöroşirurji Anabilim Kısmı’nda ihtisasını tamamladı. Uzmanlık tez çalışmasıyla Beyin Araştırmaları Derneği ve Japon Nörotravma Derneği’nden ödül aldı. Uzmanlık sonrası Kartal Eğitim Araştırma ve Bakırköy Ruh ve Hudut Hastalıkları hastanelerinde çalıştı.

1995-1996 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri, Arizona, Phoenix’te bulunan Barrow Nöroloji Enstitüsü’nde burslu olarak, baş düsturu tümörleri ve beyin damar hastalıkları üzerine üst ihtisas yaptı. İstanbul Tıp Fakültesi Nöroşirurji Anabilim Kısmı’nda 1999 yılında doçent, 2006 yılında profesör oldu.

2006 yılında 9. Milletlerarası Serebral Vazospazm Kongresi’nin başkanlığını yaptı. Türk Nöroşirurji Derneği Yeterlik Konseyi kurucu üyeliği, Nörovasküler Eğitim Öğretim Kümesi başkanlığı, Nöroonkoloji Eğitim Öğretim Kümesi başkanlığı, Temel Kurslar eş başkanlığı, idare şurası üyelikleri, Türk Nöroşirurji Mecmuası ve Turkish Neurosurgery mecmuaları baş editörlüğü, Nöroonkoloji Derneği ikinci başkanlığı ve Türk Nöroşirurji Derneği başkanlığı yaptı.

Avrupa Nöroşirurji Dernekleri Birliği Araştırma Komitesi üyeliği misyonunda bulundu. Akdeniz Beyin Cerrahları Derneği Eğitim Komitesi Lideri olan Kırış, 2017-2021 yılları ortasında Dünya Nöroşirurji Dernekleri Federasyonu Beyin Damar Hastalıkları Komitesi Başkanlığı’nı üstlendi.

Dünya Nöroşirurji Dernekleri Federasyonu’nda Türk Nöroşirurji Derneği’ni temsil eden delege olan Prof. Dr. Talat Kırış, meslek hayatını Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi ve Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Beyin Cerrahisi kısımlarında sürdürüyor.

Kırış’ın editörleri ortasında bulunduğu İngilizce iki kitabı, 100’den fazla kitap kısmı, ulusal ve milletlerarası mecmualarda makaleleri yayımlandı; çok sayıda ülkede beyin cerrahisinin çeşitli alanlarında eğitim kursları ve konferanslar verdi, yurtiçi ve yurtdışında eğitim maksadıyla çok sayıda beyin cerrahının izlediği canlı ameliyatlar yaptı.

Tıbbiye öğrenciliği yıllarından itibaren 40 yılı aşan öğretim üyeliği ve hekimlik hayatını, 2021’de yayımlanan “Beyne Giden Yol / Bir Beyin Cerrahının Anıları” ismini verdiği kitabında anlattı. TEDx ve farklı toplumsal platformlarda konuşmaları yayımlanan Kırış, birebir vakitte kıdemli bir denizci olarak Güney Amerika’dan Antarktika’ya kadar uzanan yelkenli seyahatler yaptı, Grönland’da kanoyla Kuzey Kutup dairesi geçiş yaptı. Anılarında hayalini, “Bir Kent Sınırları Vapuru’na ismimin verilmesini isterim. Kimbilir, kısmet…” kelamlarıyla paylaştı.

Gençlik yıllarından itibaren yazın dünyasıyla ilgilendi, 1984 yılında Düşün mecmuası masal müsabakasında mansiyon kazandı. Argos sanat mecmuasında hikaye ve denemeleri, Cumhuriyet ve Radikal gazetelerinde yazıları yayımlandı. 2012 yılından Yacht Türkiye mecmuasında yazmaya başladı.

Hekimlik mesaisinin yanı sıra Ağustos 2019’dan itibaren T24’te sistemli yazılar yazıyor.