ABD’li yetkililer, İran İhtilal Muhafızları’ndan olduğu düşünülen İranlı görevlilerin, Hürmüz Boğazı’nın kuzeyinde ilerleyen İngiltere’ye ilişkin petrol tankerine yanaşarak durdurmak istediğini, bölgede bulunan İngiliz savaş gemisinin uyarısı üzerine geri çekildiklerini söyledi.
Reuters haber ajansına konuşan ABD’li askeri yetkililer, İngiltere’ye ilişkin ham petrol taşıyan tankerin, İran kara sularına yakın bir bölgede, İran tarafından gelen beş tekne tarafından durdurulmaya çalıştığı bilgisini verdi.
CNN ise, yeniden ABD’li yetkililere dayandırdığı haberinde, İran tarafından gelen küçük savaş gemilerinin tankeri İran kara sularına çekmeye çalıştığını, İngiliz Kraliyet Donanması’na ilişkin HMS Montrose savaş gemisinin silahlarını bu botlara çevirerek kelamlı ikazda bulunduğunu, botların bunun üzerine geri döndüğünü belirtti.
İngiltere Savunma Bakanlığı, şimdi hususla ilgili bir açıklama yapmadı.
İngiltere’nin geçen hafta İran’a ilişkin bir petrol tankerini Cebelitarık Boğazı’nda durdurmasının akabinde İran’dan İngiltere’ye yönelik sert açıklamalar gelmişti. İngiltere Kraliyet Donanması, bunun üzerine Basra Körfezi’ndeki ticari emelli gemilere, savaş gemilerinin eşlik etmesinin planlandığını duyurmuştu.
Ruhani: Denizlerde güvensizlik yarattınız, sonuçlarını göreceksiniz
4 Temmuz’da İngiltere ordusuna bağlı kuvvetler, Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarını delerek İran’dan Suriye’ye ham petrol taşıdığını öne sürdüğü bir tankeri Cebelitarık Boğazı’nda durdurmuş ve çalışanların sözlerini almıştı.
İngiltere’ye bağlı Cebelitarık özerk idaresi yaptığı açıklamada, Grace 1 isimli tankerin Suriye’deki Banyas rafinerisine ham petrol taşıdığına dair emniyetli bilgiler olduğunu belirtti.
İran ise bu açıklamaları reddetti ve İngiltere’nin Tahran Büyükelçisi’ni Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı.
Ancak tansiyon bununla sonlu kalmadı. İranlı Savunma Bakanı dâhil üst seviye yetkililerin İngiltere’ye yönelik “karşılık verilecek” açıklamaları devam etti.
- İran Uzmanlar Meclisi üyesi Ali Mousavi Jazayeri: İngiltere, İran’ın yapacağı misillemelerden korkmalı
- İran’dan Suriye’ye ham petrol taşıdığı sav edilen tanker Cebelitarık Boğazı’nda durduruldu
Cebelitarık üst mahkemesi ise, Cuma günü, İran tankerinin 14 gün daha tutulabileceği tarafında karar aldı.
Son olarak Çarşamba günü İran Cumhurbaşkanı Hasan Manevî, İngiltere’yi, Cebelitarık Boğazı’nda İran tankerinin durdurulmasının ‘karşılığı olacağı’ konusunda uyardı.
Bakanlar Heyeti toplantısındaki konuşması televizyonlardan canlı yayımlanan Manevî, Cebelitarık Boğazı’ndaki olayı “aptalca bir davranış” olarak yorumladı:
“İngilizlere sesleniyorum, denizlerde güvensizlik yarattınız, kısa vakitte sonuçlarını göreceksiniz.”
ABD’den Körfez’de güvenliği sağlamak için ‘uluslararası askeri koalisyon’ çağrısıABD Genelkurmay Lideri General Joseph Dunford, Basra Körfezi’nde yaşanan tansiyon sonrası bir açıklama yaparak “ABD’nin İran ve Yemen etrafındaki denizlerde güvenliği sağlamak için milletlerarası bir askeri koalisyon oluşturmak istediğini” duyurdu.
Salı günü yaptığı açıklamada ABD’nin “gemi seferlerinin özgürce yapılabilmesini garanti altına almak istediğini” söyleyen Dunford, bu koalisyona dayanak verebilecek kimi ülkelerle görüşmelerin başladığı bilgisini de verdi.
Hürmüz Boğazı ve Babül Mendeb Boğazı’ndan geçen ticari emelli gemiler için yönlendirme ve güvenlik denetimini ABD’nin yapabileceğini belirten Dunford, öteki ülkelerin de devriye ve eskort faaliyeti yürütmesini talep ettiklerini söyledi.
Körfez’deki tansiyon nasıl başladı?
ABD Lideri Donald Trump’ın, 2015’te P5+1 ülkeleri (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) ile İran ortasında imzalanan nükleer mutabakattan çekileceğini açıklamasının akabinde, İran’a dönük yaptırımlar, 2018’de birtakım istisnalarla birlikte yine başlatıldı.
Ancak 2 Mayıs’ta ABD, bu istisnalara da son verdiğini açıkladı ve İran’a yönelik geniş çaplı yaptırımlar başladı.
Bundan üç gün sonra da Amerikalı yetkililer, İran’dan gelecek tehditlere karşı Orta Doğu’nun çeşitli bölgelerine füze savunma sistemi ve savaş gemisi göndereceğini açıkladı.
8 Mayıs’ta İran’dan bir adım geldi. Nükleer muahedeyi ihlâl edecek boyutlara ulaştırmadan, nükleer programındaki kısıtlamaları küçük ölçekte aşacağını duyurdu. Muahedeye taraf öbür ülkelerin İran’a yönelik yaptırımlara karşı ABD’yi dengelememesi halinde, daha ileri gidebileceği konusunda uyardı.
12 Mayıs’ta, ikisi Suudi Arabistan’a ilişkin dört petrol tanker, Hürmüz Boğazı’nda atağa uğradı. ABD İran’ı suçlarken Tahran, suçlamaları reddetti.
Yaklaşık bir aylık sessizliğin akabinde 20 Haziran’da İran, ABD’ye ilişkin bir insansız hava aracını, ‘kendi hava alanına girdiği’ gerekçesiyle düşürdü.
4 Temmuz’da İngiltere de tansiyona dahil oldu ve Cebelitarık Boğazı’ndan geçen İran’a ilişkin bir petrol tankerini durdurdu.
7 Temmuz Pazar günü İran, uranyum zenginleştirme oranını artırdığını ve saklama kapasitesini genişlettiğini duyurdu. Birleşmiş Milletler’in izleme örgütü Milletlerarası Atom Gücü Kurumu, Pazartesi günü İran’ın mutabakatta belirtilen hududu aştığını doğruladı.
