İlk borsa başkanı Abidin Paşa’nın yazdığı “Borsa Risalesi: Hava Oyunları”, Osmanlı İmparatorluğu’nun finans tarihini aydınlatıyor. VakıfBank Kültür Yayınları’nın okura ulaştırdığı yapıtta, devrin iktisat anlayışını, borsadaki gelişmeleri ve gerçekleştirilen süreç cinslerini ortaya koyuyor.
1874 yılında “Konsolidenin Hava Oyunlarıyla Sâir Muamelât Hakkında Müstakrazât-ı Maliyyeye Dâir Risale” ismiyle okura sunulan kitabı yayına hazırlayan Doç. Dr. Celali Yılmaz, çalışma hakkında, “Bu çalışma, Osmanlı finans tarihi için klasik kabul edilebilecek bir birincil kaynağı herkes için ulaşılabilir kılma çabasıdır” sözünü kullandı.
Yılmaz, kitabın iki ana ögeye dikkat çektiğini belirterek, “Dersaadet (İstanbul) Tahvilat Borsası’nın birinci komiseri (bugünkü ismiyle birinci başkanı) Abidin Paşa’nın risalesi, Türk finans piyasalarının tarihi olarak çözülmemiş olan iki temel sorununa değinmektedir: finansal piyasalarda inanç (eksikliği) ve kamu borçlanmaları (fazlalığı) meseleleri.” diye konuştu.
Avrupa’dan İstanbul’a uzanan kriz
1873’te başlayıp 1890’ların ortasına kadar süren ve tüm Avrupa ülkelerini etkileyen ekonomik kriz İstanbul’da denetim altına alınmak istendiği için Dersaadet Tahvilat Borsası bu süreçte organize bir halde faaliyete geçirildi. Kurumun başına da Abidin Paşa getirildi. “Hava Oyunları” risalesini bu türlü bir periyotta yazan Abidin Paşa, kitabının dört kısım ve beş mevzuyu ele aldığını söylüyor.
Osmanlı’nın borçları: Kimle, ne vakit, ne kadar…
Kitaptaki birinci mevzunun, Osmanlı Devleti’nin borçlanma senetlerinin spot ve türev süreçlerine dair olduğunu belirten Abidin Paşa, şunları anlatıyor: “İkincisi, Osmanlı Devleti’nin bütün borçlanmalarının ne vakit, kimlerle yapıldığı, yıllık faizlerinin ne kadar olduğu, hangi aylarda ödendiği ve borçların anaparasının kaç sene içinde büsbütün ödeneceği hakkındadır. Üçüncüsü, İstanbul’da bulunan bütün bankaların kuruluş tarihleriyle pay senetleri, sermayeleri ve gördükleri işler hakkında açıklamalardır. Dördüncüsü, Avrupa bankaları hakkında tıpkı formda kimi açıklamalar ve beşincisi Osmanlı Devleti’nin mali ve idari yapısı ve öteki hususlar hakkında birtakım değerlendirmeler içermektedir.”
VBKY’nin yayımladığı “Borsa Risalesi: Hava Oyunları”, devrin iktisadi kanısını kıymetlendiren ve Osmanlı’nın son yüzyılının yanlışsız anlaşılması bakımından kıymetli bir başucu kaynağı.
Künye
Yazar: Abidin Paşa
Eser ismi: Borsa Risalesi: Hava Oyunları
Yayına hazırlayan: Doç. Dr. Ululuğu Yılmaz
Sayfa sayısı: 248 sayfa
Fiyatı: 24,07
VakıfBank Kültür Yayınları (VBKY) hakkında
Milli sanat ömrümüzü kozmik açıdan zenginleştirmek, kültürel kıymetlerimizi de yaygınlaştırarak gelecek jenerasyonlara aktarmak gayesiyle yayın hayatına başlayan VakıfBank Kültür Yayınları, kuşaklardır büyük, güçlü ve esaslı bir aile olarak yoluna devam eden, vakıf kültürünün bugünkü emanetçisi VakıfBank’ın bünyesinde 2018 yılında kuruldu. “Ve Eşsiz Kitap” unsuruyla hareket eden VBKY, kitapseverlere beşeri bilimler ile klasikler yüklü altyapısı güçlü ve edebi eserler sunuyor.
