İlgili kısımların belgeleri sevk ettiği Anayasa Mahkemesi Genel Şurası, Adalet Bakanlığı’ndan savunma istedi. Genel Konsey, davanın “ifade özgürlüğü” bağlamında değerlendirileceğini belirterek, bu bahiste görüş bildirilmesini talep etti. Belgelerle ilgili “kabul edilebilirlik” değerlendirmesini yapmakla misyonlu AYM Komisyonu’nun sanıldığı üzere, “bildirinin söz özgürlüğü kapsamında olduğu” değerlendirmesinde bulunmadığı, anayasanın birden fazla unsurunun ihlal edildiği savıyla yapılan müracaatlar için, “ifade özgürlüğüne terslik savından kabul edilebilirlik” kararı verdiği anlaşıldı. Genel Konsey da bu doğrultuda ihlal kararı verecek ya da müracaatları reddedecek. Adalet Bakanlığı’ndan gelen savunmada ise açıklamanın yapıldığı devirdeki “Hendek” olayları anımsatılarak, “Yapıldığı periyot önemli” denildi. Bakanlık, kamu vazifelilerinin devlete sadakat yükümlülüğü olduğunu da belirterek, bildiri metninin terör örgütünün metinlerinden farksız olduğu savunuldu.
Komisyon “Kabul edilebilirlik” verdi
AYM bünyesinde müracaatları değerlendirmekle misyonlu kurullar, müracaatları karara bağlayan kısımlar bulunuyor. Kısımlar, kritik müracaatlarda belgeyi Genel Kurul’a sevk edebiliyor. AYM’nin tüm üyelerinin iştirakiyle toplanan Genel Şura, bağlayıcı kararı veriyor. Barış Akademisyenleri’nin davaları da kısımlar tarafından Genel Kurul’a sevk edildi.
Başvurularla ilgili olarak komitenin, “bildiri tabir özgürlüğü kapsamında” değerlendirmesi yaptığı yorumları tartışılıyordu. Lakin kurullar, kanun gereği belgenin aslıyla ilgili yorum yapmıyor. Hangi unsurlardan müracaat yapıldığına bakarak, müracaatın görüşülüp görüşülemeyeceğini, görüşülecekse hangi hususların ihlal savının ele alınacağı konusunda karar veriyor. BAK müracaatları için de komitenin, çok sayıda anayasa hususunun ihlal edildiği argümanıyla yapılan müracaatları değerlendirdiği, “ifade özgürlüğü” ile ilgili ihlal tezi üzerinden müracaatın kıymetlendirilebileceği görüşünü oluşturduğu anlaşıldı.
Bakanlıktan savunma
AYM Genel Heyeti da bu doğrultuda Adalet Bakanlığı’ndan savunma istedi. Bakanlıktan gönderilen savunmada, barış bildirisi metni, akademisyenler hakkında açılan davaların iddianameleri, verilen mahkumiyet kararları ve gerekçeli kararlar özetlenerek aktarıldı.
Savunmada, bildirinin kamuoyuna açıklandığı periyotta “hendek olaylarının” yaşandığı sav edildi ve örgütün kimi yerlerde hakimiyet kurmaya çalıştığı belirtildi. Savunmada, hendek operasyonlarının 11 kentte yürütülen askeri operasyonlar olduğu belirtilerek, operasyonların gerçekleştirildiği bölgelerin kimilerinde sokağa çıkma yasakları uygulandığı anımsatıldı. Savunmada, operasyon süreci aktarılarak, “Dolayısıyla müracaatçının imza attığı metin, imza atıldığı vakitte ülkenin içinde bulunan şartlar gözetilmek suretiyle değerlendirilmelidir” denildi.
Savunmada, tabir özgürlüğünün ihlal edilip edilmediği değerlendirilirken, anayasada yer alan, “haklı sebeplerden bir yahut daha fazlasına dayanma, demokratik toplum nizamının gereklerine ve ölçülülük unsuruna karşıt olmama şartlarına uygun olup olmadığının” belirlenmesi gerektiği kaydedildi. Müdahalenin yasallık koşulunu karşıladığı savunulurken, akademisyenlerin cezalandırılması için, “terör örgütü ve terörizmle uğraş kapsamında kamu nizamının korunmasına yönelik tedbirlerin bir kesimi olduğu ve yasal bir hedef taşıdığı değerlendirilmektedir” denildi.
“Terörle çabadaki zorluklar…”
Savunmada şöyle denildi:
“Derece mahkemeleri kelam konusu dengelemeyi yaparken ve söz özgürlüğüne yapılan müdahalenin zarurî bir toplumsal gereksinimi karşılayıp karşılamadığını değerlendirirken belli bir takdir yetkisine sahiptir. Kelam konusu takdir yetkisinin Anayasa’ya uygun kullanılıp kullanılmadığı değerlendirilirken, eldeki müracaatın şartları ile bir arada bilhassa terörle uğraşa bağlı zorluklar da göz önünde bulundurulmalıdır. Terör örgütleri, görüşlerinin toplum içinde yayılmasını ve fikirlerinin kökleşmesini hedefleyerek bu emelin gerçekleşmesine yönelik her türlü vasıtaya başvurabilmektedirler. Terörün yahut terör örgütlerinin propagandasının da kelam konusu vasıtalardan biri olduğunda kuşku yoktur. Bununla birlikte akılda tutulması gereken birinci şey Türk hukukunda terör ile temaslı her cins fikir açıklamasının değil sırf terör örgütlerinin cebir, şiddet yahut tehdit içeren tekniklerini legal gösterecek, övecek ya da bu formüllere başvurmayı teşvik edecek formda propagandanın yapılmasının cürüm olarak kabul edilmiş olduğudur.”
Savunmada, “Özellikle terörle çabanın zorlukları ile birlikte terör bağlamında yapılan açıklamaların karmaşıklığı ve muğlaklığı kelam konusu olduğunda niyet açıklamalarının şiddete teşvik mahiyetinde olup olmadığı istikametindeki değerlendirmenin lakin açıklamanın yapıldığı bağlama, açıklamada bulunan kişinin kimliğine, açıklamanın vaktine ve mümkün tesirlerine, açıklamadaki öbür sözlerin tamamına bir bütün olarak bakılarak yapılması gerektiği gözden uzak tutulmamalıdır” denilerek, metnin PKK’nın metinlerinden bir farkı olmadığına yönelik iddianameye atıf yapıldı.
İmzasını geri çekti
Bildirideki imzasını geri çeken bir akademisyenin müracaatıyla ilgili yapılan savunmada da devlet vazifelilerinin devlete sadakat yükümlülüğü bulunduğu da tabir edilerek, şöyle devam edildi:
“Eğer bir kabahat işlendiğini düşünüyorsa ve bu hususta bir bilgiye sahipse bunu ilgili mercilerle paylaşmayıp, olayın yetkili mercilerce çözülmesine fırsat tanımayıp, bu savlarını bir bildiri formunda açıklayıp daha sonra yargılama etabında imzasını çektiğini açıklamasının işlendiğini argüman ettiği cürümlerin aydınlatılmasına katkı sağlamadığını, tam bilakis bu halleriyle müracaatçının çelişkili hareket ettiğini, bu nedenle bildiriyi imzalama emelinin açıkladığı hedeflerle örtüşüp örtüşmediği konusunda baş karışıklığına yol açtığını belirtmek isteriz.”
