Melis Karaca
Çekmecesinde bekleyen onlarca senaryodan bir uzun metraj, beş kısa metraj ile seçki hazırlayan Ömer Altan, Sinematografik isimli senaryo kitabını çıkardı. Altan, sinemaya dönüşmeyi bekleyen senaryolarını bir yandan ‘fikir almak’ bir yandan da ‘acayip’ olarak tabir ettiği kültür sanayisine karşılık vermek gayesiyle kitaplaştırdığını söyledi. Sinema sanayisine bir protesto manası taşıyan Sinematografik, Altan’ın 20 yıllık yapıtlarını izleyiciden evvel okurla tanıştırıyor.
Yazar ve gazeteci Çetin Altan’ın torunu, akademisyen Mehmet Altan’ın oğlu Ömer Altan, yıllar boyunca sinema, edebiyat alanlarında eserler üretti ve kendi tarifiyle kültür üretimi dünyasının içinde ‘grogi bir boksör’ üzere darbeler alsa da gayret verdi.
Altan, senaryo kitabı ‘Sinematografik’e dair T24’ün sorularını yanıtladı.
Görüntüler ve İşaret Fişeği isminde yayımlanmış iki kitabınız ve farklı mecralarda denemeleriniz var artık de senaryolarınızı okuduk. Kendi edebiyat/sinema seyahatinizi anlatabilir misiniz?
Yıllar içinde dağınık paylaşımlarda bulundum, edebi biyografiler, hikayeler, denemeler, senaryolar. Sinema alanında ise amatör kısa sinemalar haricinde profesyonel projelerde de yer aldım. Kültür sanayisi denilen acayip oluşumla karşılaştığımdan beri gençliğimin naif hayalleri bulanık niyetlere dönüştüler. Bu nedenle grogi bir boksör üzere ringde dolanıyorum.
Senaryoları kitaplaştırma fikri nasıl ortaya çıktı?
Yapım şirketlerinin senaryo okuyucuları çalıştırdığı enternasyonel örneklerin tersine sinema dünyamızdaki işleyiş en güzel ihtimalle rastlantısal. On beş yıl evvel dizi setlerinde şahit olduğum garabetler beni kısa sinemalar üretmeye itmişti, bugün hala pek bir şey değişmemiş olduğunu Güzelleştir Beni! senaryosunu üretimci ve direktörlerle paylaşmaya çalıştığım süreçte anladım. Bunun üzerine bir kaç senaryomu kitaplaştırıp okurların fikrini almaya karar verdim.
“Sinematografik” beş kısa metraj bir uzun metraj sinema senaryosundan oluşuyor. 20 yıllık süreçte senaryoların sinemaya aktarılması tarafında adımlarınız oldu mu?
Bugüne kadar senaryolarımdan üretilmiş hiçbir kısa sinema, kendi çektiklerim de dahil, teknik beklentilerimi karşılamadılar, bunları geçmişe gömerek filme çekilmemiş senaryolardan kronolojik bir seçki oluşturmayı tercih ettim. Kitaptaki RBI II isimli proje yaklaşık on iki yıl evvel çekmiş olduğum RBI I isimli kısa sinema ile tıpkı kainatta geçen bir öyküye sahip. O devir RBI II için tanıtım görüntüsü hazırlandı ama sineması yapmaktan son anda vazgeçtim. On yedi yaşıma ilişkin bir senaryo olan Rüyet’in filmleşmeden arafta kalması daha hakikat geliyor. Rüyet dışındaki kısa sinema senaryolarını hayata geçirme ihtimalleri üzerinde konuşuyoruz. Güzelleştir Beni! isimli uzun metraj romantik güldürü senaryosu ise sinemalaştırılması için yapımcılarla görüşmüş olduğum bir proje, zati kitap fikri de bu noktada doğdu.
“Bir muvaffakiyet hikayesi olarak da bir başarısızlık hikayesi olarak da bakılabilir”
Senaryo metinlerinin kitaplaşmış hâline okur olarak siz daha evvel rastlamış mıydınız?
Filme çekilmiş senaryoların kitaplaştırılması hep ilgimi çekmiştir. Kıymetli sinemaların senaryolarını okumadan senaryo formatını ve matematiğini kavramak imkansız olduğu için yıllar içinde basılı senaryolara aşina oldum. Lakin sinemaya çekilmemiş senaryoların kitaplaştırılması benim duyduğum bir hadise değil. Bu deneye bir muvaffakiyet hikayesi olarak da bir başarısızlık hikayesi olarak da bakılabilir.
“İyileştir Beni!” isimli uzun metraj senaryonuzda Kerem karakteri üzerinden bugünün dünyasına ve edebiyat dünyasına dair tenkitlerinizi görebilir miyiz?
Kerem Gündoğdu karakteri bir müellif. Güzelleştir Beni! isimli güldürü senaryosunda depresif gerçekliğini yaşıyor. Bu senaryoda kendim de dahil kültür sanayisi içindeki tüm aktörlere dair eleştirilerime rastlamanız mümkün. Lakin kıymetli olan bu tenkitlere daima birlikte gülme cüretini gösterebilmemiz.
Kısa metraj senaryolarınızda karakterlerin iç dünyalarına ışık tutan cümlelere sık sık yer veriliyor, roman ve senaryoların bu biçim içe dönüş anlarını vermek konusunda ne tıp farkları olduğunu düşünüyorsunuz?
Aslında senaryolarda karakterlerin iç dünyalarına ışık tutan cümleler kullanmıyorum, karakterlerin iç dünyalarına ışık tutan bir atmosfer kuruyorum, karakterlerin aksiyonları de bu transferi pekiştiriyor. Kitapta bu kuralı bozduğum tek metin İstenmeyen Dost. Beş yıl evvel hikaye olarak yazdığım bu öykü kısa sinemaya dönüşmek isteyince senaryoya fazla gelen ayrıntıları kırptım ancak budamadım. Bunun temel sebebi orta ara düzenlediğim senaryo yazma atölyelerinde hikaye ile senaryo ortasındaki farkların altını çizmek için bu metinden yararlanıyor olmam. Sorunuzun yanıtı da bu noktada netleşiyor zati, roman ve hikayelerde karakterin iç dünyasını direkt anlatmak mümkün meğer senaryolarda iç dünya lakin dolaylı biçimde, görünenler aracılığıyla aktarılıyor.
“Seçkinler kulübündeymişcesine rol yapıyorlar”
Edebiyat ve sinema alanında üretmek isteyen insanların karşılaştığı aktüel meselelerin neler olduğunu düşünüyorsunuz?
Sorunlar dışarıdan içeri girmeye çalışanlar için pek değişmiyor üzere, çok da matah işler üretmeyen ortamın üyeleri seçkinler kulübündeymişcesine rol yapıyorlar, yetenekli ve yenilikçi beşerler da sonunda kendi yollarını açmak için ellerindeki her şeyi riske atıncaya dek kapıda bekliyorlar. Lakin içerdekiler için eminim bir dolu parametre değişmiştir.
Geleceğe dair yeni senaryolar yazmak ya da kitapta yer alanları filmleştirmeye dair planlarınız var mı?
Kitaptaki senaryoları örnek olarak yayımladım, çekmecemde çok daha fazlası var. Eninde sonunda uzun soluklu çalışmalarımı izleyiciyle buluşturmak isterim.
