Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesinin bütçeye aktarılması, şirket borçlarına yapılandırma, Varlık Barışı’nın 6 ay uzatılması üzere iktisat alanında düzenlemeler içeren ‘torba kanun teklifi’ne CHP ve HDP şerh düştü. Teklifi ‘kriz düzenlemesi’ olarak gören CHP, “Hedef birkaç şirket kurtarmak değil, o şirketlerin içinde barındıkları Türkiye iktisadını kurtarmak olmalı” dedi. HDP de çalışanlar faydasına tek bir düzenleme yapılmamasını eleştirdi,“Şimdiye kadar çıkarılan pek çok kanunda tabiri caizse işverenlere bir tek masaj yapılmadığı kalmıştır.” sözleri kullanıldı. Muhalefet partilerine nazaran düzenleme “ekonomik krizin itirafı” manasına geliyor.
Ekonomi alanındaki “torba teklif” kabul edildi
“2019 bütçe açığı azaltılmaya çalışılıyor”
Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesinin bütçeye aktarılmasını sağlayan düzenleme ile Merkez Bankası’nın bilançosundaki 46 milyar 208 milyon lira olarak gözüken ihtiyat akçesinin yaklaşık 40 milyar liralık kısmı bu yıl içinde Hazine’ye aktarılarak bütçeye gelir kaydedilmesinin yolu açılıyor. Kalan 6 milyar liralık meblağ da gelecek yıl karıyla birlikte bütçeye aktarılabilecek. CHP bu düzenlemeyle, iktisattaki küçülme ve vergi gelirlerindeki düşük performans ve seçim yatırımları nedeniyle artan harcamalar yüzünden süratle büyüyen 2019 yılı bütçe açığının azaltılmasının amaçlandığını savundu. Bu uygulamanın Merkez Bankası’nın karşılıksız para basması manasına gelebileceği, münasebetiyle önümüzdeki devirde çok büyük bir enflasyonist baskı yaratarak Türkiye iktisadı için ek riskler oluşturacağına dikkat çekildi.
“Şirket değil, Türkiye iktisadı kurtarılmalı”
CHP şerhinde şirket borçlarına yapılandırma içeren düzenleme “AK Parti iktidarı tarafından uygulanan yanlış ekonomik siyasetlerin sonucunda ortaya çıkan gerçek bölüm krizinin giderilmesine yönelik” değerlendirildi. Türkiye’nin Şubat 2001 krizinden sonra 2002 yılında uygulanan İstanbul yaklaşımına benzeri bir kurtarma operasyonu evresine sokulduğu belirtilen şerhte, “Yakın izlemedeki ve takipteki kredilerin 400 Milyar liraya ulaştığı ilgililerce tabir olunmuştur. Şirket kurtarma operasyonlarında kullanılacak kaynağın kamu bankaları için nereden bulunulacağı muammadır. Yalnızca şirket kurtaralım tasasıyla yasa yapılması tahlil değildir, tahminen birkaç şirket kurtarırız sahiden fakat Türkiye iktisadını kurtaramayız. Maksat birkaç şirket kurtarmak değil, o şirketlerin içinde barındıkları Türkiye iktisadını kurtarmak olmalıdır” denildi.
Şehir hastaneleri için araştırma komitesi kurulması önerisi
Teklifle Sıhhat Bakanlığı tarafından yapılan kent hastaneleri mukavelelerindeki kararlar değiştiriliyor ve kontrat bedeli, Türk lirasına çevrilerek kullanım bedeli ve hizmet bedellerinin tekrar belirlenebilmesinin yolu açılıyor. CHP’ye nazaran bu değişiklik “şehir hastaneleri” modelinin iflas ettiği ve kamunun kontrat kaidelerini revize etmeye yönelik atılım yapması manasına geliyor. Bu değişikliklerin ilgili firmalar tarafından Memleketler arası Tahkim’e götürülüp götürülmeyeceğinin bilinmediğine dikkat çeken CHP, “ticari sır” üzere saklanan mukavelelerin, kira ve hizmet ödemelerinin detayının hastane başına detaylı olarak paylaşılması, bahsin gerekiyorsa TBMM de kurulacak bir Araştırma Kurulu marifetiyle incelenmesini istedi.
“Sinekten yağ çıkarma çaresizliği”
HDP şerhinde getirilen teklifin “ekonomik krizinin itiraf belgesi” olduğu belirtilerek şöyle denildi:
“Açıktır ki AKP, panik halindedir. Tamtakır olan kasayı bir biçimde doldurmak için çabalamaktadır. Bu panik havası içerisinde de her kaynağa adeta saldırmaktadır. Ülkeyi yönetenler tabiri caizse sinekten yağ çıkarmaya çalışacak kadar çaresiz durumdadır. O denli ki, yıllardır uygulanan yanlış siyasetlerin bizleri getirdiği ibretlik nokta, işi Merkez Bankası’nın kefen parasına el uzatmaya dahi götürmüştür. Zira delik giderek büyümektedir, yama ise her geçen gün daha da küçük kalmaktadır. 2019 merkezi idare bütçe açığının yaklaşık yüzde 80’i yılın birinci beş ayında gerçekleşti! Bu kanun teklifi de makus gidişe deva olmak şöyle dursun, günü kurtarmaya yetmeyecektir.”
“İhtiyat akçesine el konulması enflasyonu yükseltir”
Merkez Bankası’nın gereksinim akçesine dair düzenlemenin Türkiye’nin yakın geleceği açısından felaket tesiri yaratacak nitelikte olduğunu savunan HDP şerhinde, “Merkez Bankası gereksinim akçesi, bir ülkenin sıkıntı günler için ayırdığı birikimdir. Kamuoyunda sıkça yapılan benzetmeyle “kefen parası”dır. AKP’nin bu teklifin yasallaşması sonucunda muhtaçlık akçesine el koyması, para basmasından farksız olacaktır. Bunun manası enflasyonun yükselişe geçmesi ve işçilerin mutfağındaki yangına akaryakıt dökmektir” denildi.
“Kriz derinleşerek devam ediyor”
35 Unsur içerisinde bayanların, işçilerin, personellerin, çiftçilerin, gençlerin, işsizlerin faydasına bir tane düzenleme olmadığına dikkat çekilen şerhte şu tabirler yer aldı:
“AKP, kendi yarattığı derin ekonomik krizin çıkış yolunun işverenlerin elini tutmaktan geçtiğini zannetmektedir. Şimdiye kadar çıkarılan pek çok kanunda tabiri caizse işverenlere bir tek masaj yapılmadığı kalmıştır. Lakin tüm taraflarıyla kriz derinleşerek devam etmektedir. Bu kanun teklifinde de yanlışta ısrar edilmektedir. Özcesi, kanun teklifinin niteliği, kendi geleceğinden diğer hiçbir şeyi düşünmeyen, ülke kaynaklarının üzerine oturmuş, dar oligark bir kümenin göz nazaran Türkiye’yi bataklığa sürüklemeye devam edeceğinden öteki bir mana söz etmemektedir.”
HDP şerhinde Varlık Barışı’nın 6 ay uzatılması teklifi, “yoksuldan vergi alırım, zengine vergi kaçırması için 6 ay mühlet veririm” olarak değerlendirildi.
Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda oy çokluğuyla kabul edilen teklif 35 unsurluk teklif bu hafta Meclis Genel Kurulu’nda görüşülerek yasalaşacak.
