ABD Lideri Donald Trump, Türkiye’nin geçen hafta Rusya’dan S-400 hava savunma sistemini teslim almaya başlamasına ait yaptığı açıklamada, ABD’nin Türkiye’ye F-35 savaş uçağı satmayacağını söyledi.
Beyaz Saray’daki Kabine Toplantısı’nda konuşan Trump, yaptırım konusuna değinmezken, S-400 teslimatına karşın Türkiye ile alakaların düzgün olduğunu vurguladı.
ABD’nin Türkiye’ye F-35 satışını iptal kararı ve mümkün yaptırımlar konusunda Amerikan basınında yer alan haberleri derledik.
CNN: Trump, Türkiye’ye F-35 satışını isteksizce yasaklarken Obama’yı suçluyor
CNN Trump’ın eski lider Obama’yı suçladığını vurguladığı haberinde, Türkiye’yi Rus savunma sistemini satın almaya iten gelişmeleri yanlış anlattığını ve “itildikleri çok sıkıntı durumdan” ötürü Erdoğan’ı anlayışla karşıladığını tabir ediyor.
Haberde Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ile Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun Türkiye’ye yönelik yaptırımlar konusunda ısrar ettiği, fakat Trump’ın Erdoğan ile olan şahsi bağlantısını bozmamak ismine direndiği belirtiliyor.
Trump’ın Türkiye’ye yaptırımları ötelediğini vurgulayan haberde, Demokrasileri Savunma Vakfı yetkilisi John Hannah’nın şu kelamlarına yer veriliyor:
“Gecikmenin asıl nedeni Lider. Yaptırımları tetiklemek ve Türkiye’nin F-35 alımını sekteye uğratmak istemiyor. Erdoğan’a bahtsız bir yakınlık besliyor.”
İsmi açıklanmayan bir kaynağa dayandırılan bir bilgiye yer verilen haberde, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve ulusal güvenlik danışmanı John Bolton’ın yaptırımlar konusunda adım atmak istemelerine karşın Trump’ın Erdoğan ile bağlantıları korumak emeliyle ayak sürüdüğü söz ediliyor.
Trump’ın Türkiye’ye F-35 satışını iptal kararını isteksizce aldığı açıklamasına yer veriliyor:
“Biz artık Türkiye’ye diyoruz ki öteki bir füze sistemi satın almak zorunda kaldığınız için size F-35 savaş uçağı satmıyoruz. Onlar sıkıntı bir durumdalar, ABD de güç bir duruma sokuldu… Ne olacağını göreceğiz. Lakin adil bir durum değil bu. [Erdoğan] Rus füzesi aldığı için milyarlarca dolarlık uçakları satamıyoruz ona. Bu adil bir durum değil.”
Türkiye ile Patriot füze sistemi müzakerelerine katılmış olan Savunma Bakanı yardımcısı olan James Townsend’in ise Trump’ın yorumlarını “cahilce” olarak niteleyen değerlendirmesine yer veriliyor.
Townsend, “[Trump’ın] çalışanı bilmiyor yahut ona söylemeye korkuyor, ya da Erdoğan, Başkan’ı manipüle ediyor.”
Washington Post: Trump, ABD’nin Türkiye’ye F-35 satışını iptal edeceğini söylüyor
Washington Post, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 savunma sistemini almasının akabinde, dünkü kabine toplantısında, Lider Donald Trump’ın ABD’nin Türkiye’ye 100’ü aşkın F-35 satışını iptal edeceğini yazdı.
Trump’ın konuşmasında, Türkiye’ye Patriot savunma sistemi satışını engelleme konusunda Obama idaresini suçladığına dikkat çeken gazete, liderin F-35 satış iptalinde pek istekli davranmadığını vurguluyor.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Morgan Ortagus’un, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile Trump’ın, ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Uğraş Etme Yasası (CAATSA) kapsamında Türkiye’ye uygulanacak yaptırım yasasını “yakından gözden geçirdiğini” tabir ediyor.
Başkan’ın yaptırımları durdurma yetkisini kullanması halinde Kongre’nin Trump’a karşı çıkacağını tabir eden gazete, Türkiye’nin F-35 alımını iptal etmesini öngören farklı yasal düzenlemenin mimarlarından biri olan Senatör James Lankford’un şu kelamlarına yer veriyor: “Tek seçenekleri… hangi yaptırımların uygulanacağına karar vermek.”
Gazete, Dış Bağlantılar Komitesi lideri Senatör E. Risch’in “Yapacağımızı söylediğimiz şeyi yapmamız gerekiyor. Türkiye aynaya bakarak çizginin hangi tarafında olacağını ayık başla değerlendirmeli” kelamlarına yer veriyor.
Gazete ayrıyeten ABD’nin F-35 satışının iptali konusundaki ihtarlarına karşın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Trump’ın yaptırımlardan kaçınmak için bir yol bulacağına inandığını tabir ediyor.
Yaptırım muafiyetinin “hata olacağını” tabir eden Senatör Marco Rubio’nun Türkiye’nin misillemede bulunabileceği ve ABD’nin Suriye ve Irak’ı bombalamada İncirlik hava üssünü kullanmasını engelleyerek ABD’nin kuzey Suriye’deki Kürt müttefiklerine karşı askeri operasyonlarını artırabileceği ihtimaline dikkat çektiğini belirtiyor.
CNBC: Washington Türkiye’ye yaptırım uygulamak istiyor, fakat bu geri tepebilir
CNBC’ye konuşan yorumcular, ABD’nin NATO müttefiki Türkiye’ye uygulayacağı yaptırımların Moskova ile gelecekteki silah mutabakatlarını caydırıcı tesirde bulunsa da Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in elini güçlendirebileceğini vurguluyor.
Yazıda, son günlerde dolar bazlı tahviller ve Türk lirasındaki düşüşe, yatırımcıların Türkiye’nin güvenilirliği konusundaki telaşlarına ve Merkez Bankası liderinin vazifeden alınması sonrasında kredi dereclendirme kuruluşu Fitch’in Türkiye’nin puanını düşürmesine dikkat çekiliyor.
Ancak yorumcular Türkiye’ye uygulanacak yaptırımların Putin’in işine yarayacağını vurguluyor.
Bluebay Asset Management’tan Timothy Ash’ın “Yaptırımlar Türkiye’yi Batı yörüngesinden daha da uzaklaştırmaya, Rusya ve İran üzere Batı’nın hasımlarının elinin daha da güçlenmesine neden olacaktır” kelamlarına yer veriliyor.
Araştırmacı ve siyasi yorumcu Dr. Ali Bakeer “Türkiye’yi kendine çekme konusunda Rusya son yıllarda ABD’den daha akla yatkın davrandı. Moskova’nın ABD ile Türkiye ortasındaki uçurumun açılması amacına yardımcı olmak ve Ankara’ya yaptırım uygulayarak NATO içinde çatlak yaratmak büyük bir yanılgı olacaktır” diyor.
Ne çeşit yaptırımlar uygulanabilir?
CNBC, birtakım bölge uzmanlarının, CAATSA kapsamında Trump idaresinin seçeceği yaptırımların ordu ile kontaklı şirketlere yönelebileceği, bunun ise Türkiye iktisadını fazla etkilemeyeceği görüşüne yer veriyor. Fakat bu yaptırımların bankaları da kapsaması halinde Türkiye’nin kredi derecesinin ve liranın olumsuz etkileneceği vurgulanıyor.
Yaptırımların ülke iktisadını ve yatırımcı inancını etkileyebileceğine dikkat çekilen yazıda, geçen yıl Türk lirasının dolar karşısında yüzde 30 bedel kaybettiği ve iktisadın yüksek enflasyon ve cari açık üzere meselelerle boğuştuğu söz ediliyor.
Pentagon’un Türkiye’yi F-35 programından çıkarma ihtarının gerçekleşmesi yahut yaptırımların Türkiye’nin savunma sanayiini etkilemesi halinde ise Bakeer’in “Türkiye iktisadı ve ABD ile bağlar büyük ziyan görür ve Türkiye daha fazla Rusya’ya yanlışsız itilir” yorumuna yer veriliyor.
NYT: Türkiye’de ABD’ye güvensizlik artarken Erdoğan kendi yolundan gidiyor
New York Times gazetesinde bahis ile ilgili yer alan haberde, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemini satın almasıyla Ankara’nın müttefiki Washington ile ‘ilişkilerin gerildiğini’, Moskova ile ise hem ikili bağlantıların geliştiği, hem de Suriye’deki savaşın sona ermesinde Türkiye ABD ile karşıt düşerken, Rusya ile ise ‘ortaklık yaptığı’ belirtiliyor.
ABD Lideri Donald Trump idaresinin de Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’e kıyasla, Türkiye’ye daha ‘mesafeli kaldığı’, Putin’in ise ‘ticaret ve bölgede işbirliği ile daha sıcak bağlar kurduğu’ vurgulanıyor.
New York Times, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın izlediği diplomasiye ait şu tabirleri kullandı:
“Erdoğan, 17 yıllık iktidarı boyunca Türkiye’yi, kendine nazaran, Çin, Rusya, Avrupa Birliği ve ABD ile rekabete edebilecek kadar, daha güçlü, memleketler arası arenada da daha bağımsız bir aktör haline getirmeye çalıştı.
“Bunu yaparken de, müttefiklerini yabancılaştırma değerine, çıkarları için tarafları manipüle etmekten çekinmedi. Çift taraflı kurduğu ilgiler ile kimin tarafını tuttuğu konusunda Avrupa ile Amerika’yı afallatıyor.”
