Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink‘in öldürülmesine ait davada kimi cürümler tarafından vakit aşımı ihtimali nedeniyle evrakı ayrılan Erhan Tuncel, Yasin Hayal ve Ogün Samast’ın da ortalarında bulunduğu 9 sanığın yargılanmasında, 7 sanık hakkında mahkumiyet, 2 sanık hakkında ise beraat kararı verimesine ait davada gerekçeli karar açıklandı.
İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, 17 Temmuz’da, Erhan Tuncel, Yasin Hayal ve Ogün Samast’ın da ortalarında bulunduğu 7 sanığa çeşitli oranlarda mahpus cezası, 2 sanığa ise beraat kararı verdiği kararla ilgili gerekçeli kararını hazırlayarak taraflara bildirim etti.
Gerekçeli kararda, Dink’in öldürülmesi hareketi, savlar, maddeyle kapatılan özel yetkili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının 21 Ekim 2008 tarihli iddianamesi, suçlamalar, maddeyle kapatılan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesinde dava açılması, yargılama süreci ve 27 Haziran 2019’da savcılıkça verilen mütalaa özetlendi.
Mağdur ve müdahil beyanlarıyla 9 sanığın savunmasına yer verilen gerekçeli kararda, şahit anlatımları, Yargıtay 9. Ceza Dairesince verilen 13 Mayıs 2013 tarihli ilam ve kanıtlar de yer buldu.
Mahkemenin 17 Ocak 2012 tarihli kararının Yargıtay 9. Ceza Dairesince verilen 13 Mayıs 2013 tarihli ilamla kısmen bozulduğu, bozma kararı sonrası haklarında tekrar kıymetlendirme yapılması gereken bireylerin, sanıklar Erhan Tuncel, Yasin Hayal, Zeynel Abidin Yavuz, Ersin Yolcu, Ahmet İskender, Tuncay Uzundal, Salih Hacısalihoğlu ve Osman Hayal olduğu belirtilen gerekçeli kararda, yapılan incelemeler sonucu bu sanıkların yargılama konusu suçlamalara ait ayrıntılar aktarıldı.
Kararda, yaşı küçük olduğu için çocuk ağır ceza mahkemesinde yargılanan ve cinayet failliğinden aldığı karar sonrası yargıtayca bozulan cürümler tarafından yargılaması devam eden Ogün Samast’ın belgesinin da mahkemedeki evrakla birleştirildiği hatırlatıldı.
İddianamelerin bütünlüğünün bozulmaması, yöntem iktisadı ve açılan davaların tekamül etmesi sebebiyle, 9 sanıkla ilgili belgenin ana evraktan ayrılarak yeni bir numarayla kaydedilip yargılamanın devam ettiği belirtilen kararda, yargılama sonucunda da karar verildiği söz edildi.
Mahkemenin ana davayla birleşen belgelerin iddianamelerinin hangi sanıkları ve hangi suçlamaları kapsadığının özetlendiği gerekçeli kararda, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının dava belgesine katıldığı ve birleşen iddianamelerinin halihazırda bu temel üzerinden devam eden yargılama mevzuları olarak kaldığı bildirildi.
Daha evvel hazırlanan iddianamelerden ve birleşen evraktaki kapsamlarından bahsedilen gerekçeli kararda, 2015/3997 numaralı iddianamenin, “Hrant Dink’in öldürülmesinde emniyet mensupları olan kamu vazifelilerinin ihmali bulunduğu, sanıkların, cinayetin silahlı terör örgütünün emellerini gerçekleştirme ismine işlenmesine müsaade verip araç cürüm olarak kullandıkları” savlarını, 2017/2244 numaralı iddianamenin ise, “jandarma mensupları olan kamu vazifelilerinin cinayette ihmali bulunduğu, sanıkların, FETÖ’nün şiddet içeren bir başlangıç hareketi olan Dink cinayetine, silahlı terör örgütünün gayelerini gerçekleştirme ismine müsaade verdikleri, cinayeti araç cürüm olarak kullandıkları” argümanlarını kapsadığı lisana getirildi.
“FETÖ bağı olup olmadığı sonuncu kararla değerlendirilecek”
Gerekçeli kararda, belgesi ayrılan sanıklarla ilgili hazırlanan iddianameye ait şu sözler yer aldı:
“Tefrike husus 2019/128 numaralı iddianamede, FETÖ ile irtibatlı olabilecek bir suçlama ya da anlatımın bulunmadığı görüldüğü üzere bu bağlamda sanıkları ilgilendiren ve daha sonra tanzim edilerek yargılamasına başlanmış ikinci bir iddianame de bulunmamaktadır. İddianamede, sanıklar Erhan Tuncel ve Yasin Hayal’in yöneticileri, öbür sanıkların üyeleri oldukları silahlı terör örgütü anlatımı ve isnadı bulunmaktadır. Bu anlatım ve isnada ait mahkemece daha önce bu konuda asıldan verilen karar, Yargıtay 9. Ceza Dairesince verilen 13 Mayıs 2013 tarihli kararla bozmaya mevzu edilmiş olup bozma sonrası mahkemece yapılan değerlendirmede bozma ilamına uyulmuştur. Yargıtay ilamında sanık Yasin Hayal’in yöneticisi olduğu, bir kısım öteki sanıkların örgüt üyesi olduğu, TCK’nın 220. unsuru kapsamında silahlı kabahat örgütünün varlığı saptamasında bulunulmuştur. Açıklanan bu konular, tanımını CMK 225/2 fıkrası kararında bulan, yargılama konusu olayla hudutlu olarak yargılama yapılması gerekliliği, tefrik orta kararında belirtilen münasebetler de bir ortada kıymetlendirilerek tefrik kararı verilmesi zarureti ortaya çıkmıştır.
2016/32 temel sayılı belgesi kapsamında Hrant Dink’in öldürülmesine ait FETÖ’nün illiyet bağının bulunup bulunmadığı, irtibat varsa seviyesi ve kapsamının derecesiyle iddianame sanıklarının bu bağlamdaki tüzel sorumluluklarının tayin ve tespiti, belirtilen evrakta son olarak verilecek kararla birlikte değerlendirilecektir. Bu sebeplerle tefrike bahis edinilen bu dava belgesi kapsamında FETÖ ile ilgili konular, devam eden 2016/32 temel sayılı ana dava evrakı özelinde yargılama ve değerlendirmeye mevzu edilmek üzere inceleme dışı bırakılmıştır.”
Gerekçeli kararda, 24 Ekim 2004’de Trabzon McDonalds’a yönelik bombalı hücum, 19 Ocak 2007’de Hrant Dink’in öldürülmesi ve 24 Ocak 2007’de mağdur Orhan Pamuk’un tehdit edilmesi hareketleri nezdinde hususa yaklaşıldığı ve yargılama sürecindeki beyanlarla kanıtların bir ortada değerlendirildiği belirtildi.
“Yasin Hayal’in suça meyilli kriminal profili”
Türk Ceza Kanunu’nda terör ve cürüm örgütlerinin tanımlandığı, hangi kabahatlerin bu kapsamlarda kıymetlendirilmesi gerektiğinin açıklandığına işaret edilen kararda, şu kıymetlendirme yapıldı:
“Sanıklar Yasin Hayal ve Erhan Tuncel, Trabzon’da faaliyette bulunan Alperen Ocakları’nda 2002 yılında tanışmışlar ve sohbetlerine, ABD’nin dünya üzerinde işgal ettiği ülkelerden, Çeçenistan’daki Müslümanlara yapılan haksız savaş ve taarruzları bahis etmişlerdir. Sanık Hayal’in, ideolojisinin yönlendirmesiyle Çeçenistan’a gitmek için 2004 yılında Azerbaycan’a gittiği lakin geçemeyince tekrar yurda döndüğü, ardından McDonald’s’ı bombalama hareketine sebebiyet verdiği anlaşılmıştır.
Hayal’in, Dink cinayeti ve McDonalds’a yönelik bombalı atak olaylarında temel olarak oynadığı fonksiyona, toplumsal geçmişi, savunmalarına ve hakkındaki başka sanıkların beyanlarına bakıldığında, kendine nazaran ideolojisi gereği maksat gördüğü, bilhassa de gayrimüslim vatandaşların ya da çevrelerin varlığına, uğraşlarına ziyan vermeyi bir maksat olarak belirleyip Türk ve İslam kavramlarının bu formda korunabileceğini savunan bir profile sahip olduğu düşünülebilir. Örneğin, sanık Hayal kendi savunmalarında, askerden müsaadeli olarak geldiği devirde sanık Erhan Tuncel ile yaptığı sohbet sırasında Trabzon’da misyonerlik faaliyetlerinin arttığını söylemesi karşısında bu sohbetten etkilenerek Santa Maria kilisesine yalnız başına giderek boynunda haç olan birini sopa ile dövdüğünü belirtmiştir. Trabzon Emniyet Müdürlüğü’nün 7 Aralık 2007 tarihli yazısı içeriğiyle kısmen de olsa hadisenin yanlışsız olabileceğinin düşünülmesi mümkündür. Bunun yanında, sanık Yasin Hayal’in 16 Ağustos 2014 tarihinde devrin başbakanının içerisinde bulunduğu uçağın Trabzon Havalimanına iniş yapmasından sonra bombanın patlatılacağı ile ilgili olarak 155 çizgisini aradığı ve buna ait yargılamada münasebetini güvenlik vazifelilerinin hassasiyetlerini denemek olarak savunduğu temelsiz ihbarı da kelam mevzusudur. Anlatılan bu konular bile sanık Hayal’in kriminal profilini, kamu sistemini kendine nazaran haklı gördüğü ve mantık dışı birtakım nedenlerle huzursuz etme konusundaki örgütsel mahiyeti bulunan fikir yapısını ortaya koyması bakımından değerlidir.”
“Hayal’in belirlediği maksada hizmet eden davranışlar”
McDonalds’a yönelik bombalı atak ve Hrant Dink cinayeti hadiseleri özelinde mahkemece, olgusal gerçeklik çerçevesinde kıymetlendirme yapıldığı vurgulanan kararda, “Yasin Hayal’in siyasi saiklerle hata işlemek için oluşturduğu teşekkülün vakit içerisinde öbür sanıkların da iştirakiyle bilinmeyen cins ve sayıda hataları işlemek üzere, süreklilik gösteren, hiyerarşik nizam içerisinde çalışan ve iş kısmına dayalı örgütsel bir yapıya dönüştüğü anlaşılmıştır” denildi.
Sanık Hayal’in öteki sanıklar üzerindeki otoritesi ve öbür sanıkların yapılan iş kısmına nazaran hareket etmelerinin ilgili maddede belirtilen, ‘örgütün hiyerarşik yapısına dahil olma’ kavramıyla ilintili olduğu aktarılan kararda, “Diğer sanıkların genel olarak, Hayal’in suça meyilli profili ve bu formda etrafa kaygı salmasıyla ilişkili olarak dehşet ya da gibisi dürtülerle hareket ettiklerini açıklamalarının kendi başına soyut olduğu, davranışlarının Hayal’in belirlediği gayenin gerçekleştirilmesi ismine rastlantısal olamayacak formda tıpkı hedefe hizmet ettiği, bu kanaatin aksini gösterir ve prestij edilir takviyeli bir savunma yapmadıkları değerlendirilmiştir” görüşüne yer verildi.
Yasin Hayal’in, Dink’in öldürülmesinden çabucak sonra yakalanıp savcılığa getirildiği sırada alenen işlediği tehdit cürmüne nazaran, misal nitelikteki kabahatleri işlemeye devam etme istikametinde kararlılık gösterdiğinin anlaşıldığı kaydedilen kararda, “2004 yılından, tehdit hadisesinin cürüm tarihi olan 24 Ocak 2007 tarihine kadar TCK 220/1-2. cümlede gösterilen, örgütteki üye sayısını şeklen sağladığı üzere sahip olduğu üye sayısı ve araç gereç (silah ögesini da içerme) bakımından da hedef kabahatleri işlemeye elverişli olduğunun, belirtilen olaylar bazında kabulü gerekmiştir” tabiri yer aldı.
“Hayal, örgütsel işleyişte kilit rol üstlendi”
Gerekçeli kararda, örgüt yöneticilerinin genel olarak örgütün emelleri doğrultusunda örgütü yönetim etmeyi, buyruk ve direktif vermeyi, örgüt içinde inisiyatif ve karar verme gücüne sahip olması gerektiği anlatılan kararda, “Sadece bir olay bazında gerekli uyumun sağlanarak kabahatin işlenmesinin temin edilmesi, örgüt yöneticisi olmak manasına gelmeyecektir. Örgüt mensuplarına iş kısmı yaparak misyon tevdi eden pozisyonu ve konumu, olaylarda ayrıyeten inisiyatif alan profiline bakıldığında sanık Yasin Hayal’in, kendisine nazaran Türk ve İslam kavramlarının bekası için maksat gördüğü bireylere ya da şahısların üstlendikleri vazifelere gündemde yer alacak form ve boyutta maddeten ve manevi olarak ziyan vermeyi amaçlayan ve varlığı bilindiği kadarıyla 2004 yılından 24 Ocak 2007 tarihine kadar aktif olan oluşumu teşekkül ettirdiği, örgütsel işleyişte ve örgütün somut dünyaya yansıyan aksiyonlarında kilit rol üstlendiği, kısaca sevk ve yönetim vazifesi ifa ederek anılan örgütün yöneticiliğini yaptığı kabul ve kanaatine ulaşılmıştır” denildi.
“Örgütün yöneticisi”
Yasin Hayal’in evrakın bütününe yansıyan savunmalarına nazaran, belirtilen durumun tevil yollu ikrarı mahiyetinde olduğunun kabul edilebileceği ve Hayal’in üzerine atılı ‘silahlı terör örgütüne üyelik’ cürmünden beraat kararı verilmişse de varlığı mahkemece kabul edilen TCK 220/1 manasındaki örgütün yöneticisi olduğunun kabul edildiği belirtilen kararda, şunlar kaydedildi:
“Suçla korunan kamu sistemi, kabahatle korunan türel fayda, sanığın örgütü sevk ve yönetimindeki aktifliği, yöneticisi olduğu örgütün emelleri doğrultusunda gerçekleştirilen aksiyonların niteliği, örgütün varlığının kamu nizamında oluşturduğu tehlike, somut dünyaya yansıyan hareketlerin kapsamı, kastının yoğunluğu, örgüt içerisindeki pozisyon ve faaliyetlerinin tartısı, ‘somut belge için kabahat örgütünün (terör) varlığı tartışması’ başlıklı kısımda anlatılan konulardaki kısım de dikkate alınarak TCK 220/1-3 fıkrası uyarınca ‘silahlı cürüm örgütünün kurulması/yönetilmesi’ kabahatinden, teşdiden üst hadden cezalandırılması yoluna gidilmiştir.” tabiri kullanıldı.
Kararda, sanık Hayal hakkında faal pişmanlık kararlarının uygulama alanı bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı da belirtilerek, sanığın duruşma sistemini bozan ve yargılama kapsamına yansıyan davranışları gözetilerek takdiri indirim sebepleri tatbik edilmediği aktarıldı.
Tuncel’e verilen 99 yılın gerekçesi
Sanıklardan Erhan Tuncel’in, ‘tasarlayarak ve bomba kullanarak taammüden öldürmeye teşebbüs, mala ziyan vermek, silahlı hata örgütüne üye olmak ve taammüden öldürmeye yardım’ cürümlerinden toplam 99 yıl 6 ay mahpusla cezalandırılmasının münasebeti de, tek tek aksiyonlar tarafından anlatıldı.
Gerekçeli kararda, mahkumiyet kararları ve genel olarak ‘örgüt üyeliği’ cürmüyle ilgili yapılan izahatın birlikte kıymetlendirilmesi sonucu sanık Erhan Tuncel’in, örgüt başkanı sanık Yasin Hayal’in oluşturduğu cürüm örgütüne dahil olarak örgüt menfaatine faaliyetlerde bulunduğu tabir edildi.
Hükümlerde, sanığın cürüm yolunda maddi ve manevi olarak kabahat teşkil eden davranışlarda bulunduğu sonucuna ulaşıldığı belirtilen kararda, “Sanık Erhan Tuncel’in cürüm teşkil ettiği belirtilen davranışları ile hakkında verilen katılaşan karar bir ortada değerlendirildiğinde, bir bütün halinde davranışlarının örgütün varlığı şuur ve iradesi ile hiyerarşik yapılanmasına dahil olduğunu gösterir ölçüde çeşitlilik, yoğunluk ve süreklilik ögelerini içerdiği değerlendirilmiştir. Aktif pişmanlık kararlarının uygulama alanı bulmadığı sonucuna ulaşılmış, pişmanlık içermeyen savunması gözetilerek takdiri indirim de tatbik edilmemiştir” denildi.
“Samast, Dink’e yönelik hareketi örgütsel bağlılıkla yaptı”
Gerekçeli kararda, sanıklardan Ogün Samast’ın da örgüt başkanı sanık Yasin Hayal’in oluşturduğu hata örgütüne dahil olarak örgüt menfaatine faaliyetlerde bulunduğu belirtilerek, Samast’ın kabahatin işlenmesine yönelik maddi ve manevi katkıda bulunduğu, kendisine verilen Dink’i öldürme biçimindeki harekete örgütsel bağlılıkla örgüt önderi ve öteki örgüt üyeleriyle birlikte hazırlandığı ve hareketi de bu biçimde icra ettiği sonucuna ulaşıldığı bildirildi.
Sanığın savunmalarının, hareketleri ikrar mahiyetinde olduğu, iradesinin cezai sorumluluğu ortadan kaldıracak ya da azaltacak halde etkilendiği biçimindeki anlatımlarının da rastgele bir geçerliliği bulunmadığı sonucuna ulaşılması gerektiği aktarılan gerekçeli kararda, “Samast’ın bir bütün halinde davranışlarının örgütün varlığı şuur ve iradesiyle hiyerarşik yapılanmasına dahil olduğunu gösterir ölçüde çeşitlilik, yoğunluk ve süreklilik ögelerini içerdiği değerlendirilmiştir. Örgüt faaliyetlerine yönelik katkılarının boyutu, örgüt içerisindeki pozisyonu gözetilerek üst hadden cezalandırılması gerekmiştir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Mahkemenin gerekçeli kararında, haklarında mahkûmiyet kararı verilen öteki 4 sanık ile beraat kararı verilen iki sanıkla ilgili de münasebetler sıralandı.
Karar 17 Temmuz’da çıkmıştı
İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, 17 Temmuz’da açıkladığı kararda, sanıklardan Erhan Tuncel’e 99 yıl 6 ay, Yasin Hayal’e 7 yıl 6 ay, Ogün Samast’a 2 yıl 6 ay, Zeynel Abidin Yavuz’a 14 yıl, Tuncay Uzundal’a 16 yıl 10 ay, Ahmet İskender ve Ersin Yolcu’ya 1 yıl 10 ay mahpus cezası vermişti.
Mahkeme heyeti sanıklar Salih Hacısalihoğlu ve Osman Hayal’in ise beraatine hükmetmişti. Hakkında yakalama kararı çıkartılan firari sanık Tuncay Uzundal ise 27 Temmuz’da İzmir’de yakalanarak cezaevine gönderilmişti.
