Kıvanç El
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) 11 vilayette sarsıntının yarattığı yıkımı araştıran Meclis Araştırma Komitesinde Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’nın (AFAD) yapısı da gündeme geldi. Zelzelesi de yaşayan MHP Hatay Milletvekili Lütfi Kaşıkçı, zelzelede birinci 48 saatte organize olamaması ile eleştirilen AFAD’ın yapısına ait, “Yetkilerin bölünmesini aranızda lütfen tartışın” diyerek AKP kurmaylarına seslendi.
2 milyon kişi çadırda
AFAD Lideri Yunus Sezer komitesine katılarak bilgi verdi. Depremin tesir alanının 1 milyon 200 bin kilometrekare ve Suriye, Irak, İran, Mısır ve Lübnan’ı da etkileyecek şekilde olduğunu söyleyen AFAD Lideri, “Ülkemizde 11 vilayet ve 62 ilçede yoğun yıkımlar meydana getirdiği ve yeniden, bu vilayet ve ilçelerimizin dışında da 21 vilayetimizde ve 171 ilçemizde de yeniden, birebir şekilde az hasar, orta hasar, ağır hasar diyebileceğimiz hasar tespitleri yapıldı” dedi.
7.7 Pazarcık zelzelesinin yakınlarında 3 metreye varan yer değişimleri, 7.6 Elbistan zelzelesinin yakınlarında 7 metreye varan yer değişimleri gözlendiğini söyleyen Yunus Sezer, “Toplamda 501 bin 69 çadır konseyimi gerçekleştirildi. Çadırda barındırılan kişi sayımız da 2 milyon afetzededir” diye konuştu.
“Yönetmelikte sorun yok ama…”
Komisyonda kelam alan AFAD Afet Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Kürşat Esat Alyamaç ise, “Deprem Yönetmeliği’miz yeterli mi, yetersiz mi?” formunda çok fazla soru geldiğini tabir ederek şöyle konuştu:
“Bizim gerçekten mühendislik hizmeti görmemiş bir yapı stokumuz var; birinci önce bunu bir görmemiz lazım. Kamera kayıtlarında 6’ncı saniyede yıkılan bina var. Bu, mümkün olmayacak bir şey. Bu yapı zati güç ayakta duruyor manasını taşır, böyle bir sorunumuz var. Şu anda inanın, dünya ne düzeydeyse yönetmelik olarak oradayız, orada da bir sorun yok. Hatta daha güzelini arıyoruz ancak yıkımın nedeni katiyen yönetmelikteki kurallar değil, yönetmeliğe uyulmayan hatta hiçbir mühendislik hizmeti almayan yapılar; sorunumuz burada.”
“Gelenden gidenden fırça yedi”
Deprem sırasında Antakya’da bulunan MHP Hatay Milletvekili Lütfi Kaşıkçı da konuşmasında AFAD Hatay vilayet Müdürünün birinci günlerde çok eleştirildiğini söyleyerek, “‘Kurumlar geç kaldı, süratli hareket etmedi’ vesaire, işin bu tarafını kesinlikle tartışacağız. AFAD Hatay İl Müdürüne çok üzüldüm, yani on beş gün boyunca AFAD Müdürü gelenden fırça yedi, gidenden fırça yedi. Gelmeden önce de helalleştik kendisiyle. Korkmuştu ancak bunu da belirtmek istiyorum, korkmuştu ki hepimiz korktuk. Yani bu kadar büyük bir felaketten korkmamak aslında başka bir duyguyu içerisinde barındırır” dedi.
AFAD’ın yapısına eleştiri
MHP’li Kaşıkçı, AFAD’ın çok fazla sorumluluk aldığını tabir ederek, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Arama kurtarma mı yapacaksınız, milletin yeme içme muhtaçlığını mı karşılayacaksınız, çadıra mı bakacaksınız? O kadar büyük bir sorumluluğunuz var ki. Bu bölünürse, paylaşılırsa daha mı rahat olur, bu mevzuyu lütfen önümüzdeki süreçte aranızda tartışın, yani AFAD yalnızca arama kurtarma yapmıyor ki. Tuvaletten duşa kadar, beslenmeye kadar, çadıra kadar, çadırların altyapısına kadar, mezar yerine kadar; o kadar mevzuyla uğraşıyorsunuz ki. Sanki yalnızca arama kurtarma farklı bir şekilde mi değerlendirilmeli? Bu, birincisi. Yeniden, ikinci bir husus, özellikle arama kurtarma takımları gelene kadar o bölgedeki sivillerin kolay bir eğitimden geçirilmesinin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Sanki bu gücümüzü organize edip, bu gücümüzü bilinçlendirip mümkün sarsıntılarda, özellikle kırsaldaki insanımızın süratli bir şekilde şehre gelip arama kurtarma faaliyetlerine dayanak vermesi sağlanabilir mi?”
“Altyapı çöktü”
CHP’li Gökan Zeybek de , AFAD’ın yaptığı tüm il afet raporları ve risk analizlerine atıfta bulunarak, “Tüm risk tahlillerimiz çöktü yani AFAD’ın bize anlattığı bütün risk tahlilleri çöktü. Ne dediler? ‘İki saatin içinde bütün GSM operatörlerini uydu üzerinden İletişim Başkanlığının uyumunda, tek merkezde yöneteceğiz ve göreceksiniz hiçbir biçimiyle iletişim çökmeyecek’ dediler. Sistem çöktü. Kaynaklarını verimsiz yatırımlar yerine en büyük risk kabul edeceği, ulusal güvenlik olarak gördüğü riskli binaların iyileştirilmesi ve dönüştürülmesi için kaynak ayırılması gerekiyor” dedi.
“Çıkarmamız gereken dersler var”
Vekillerin tenkitlerini dinleyen AFAD Lideri Sezer, vilayetlerde afet risk çalışmalarının yapıldığını tabir ederek, “AFAD olarak bizler uyum kurumuyuz ve eksik kalan, uyum gerektiren bütün mevzularda bizim müdahil olmamız gerekiyor. Bu hususta da grubumuzla birlikte uyumda yer alan bakanlıklarımızla bir arada bu çalışmaları yürütme çabası içerisindeyiz. Burada her kurumun alması gereken dersler var, bizlerin de kendi ismimize aldığımız çok büyük dersler var” diye konuştu. Her kurumun, “Türkiye Afet Müdahale Planı” ve “Risk Azaltma Kurumu” kapsamında alması gereken sorumluluklar olduğunu söyleyen Yunus Sezer, “Yeni bir anlayışın ortaya konması gerekiyor” değerlendirmesi yaptı.
“Sağlam meskenlere girsinler”
Meclis komitesinde AFAD Lideri hiçbir vatandaşın sağlam bile olsa konutuna girmediğini, herkesin çadır istemesi nedeniyle sıkıntılar yaşandığını söyledi. Komite Lideri AKP’li Veysel Eroğlu, “sağlam binalara bakıp en düzgünü vatandaşı oraya yönlendirmek lazım” dedi. Sezer, “girmiyorlar, kaygı var artçılardan dolayı” derken Eroğlu, “yani herkese çadır vermek yerine sağlam binaları şahsen tespit edip, halka güven verip oraya yerleşmesini sağlamak lazım” sözlerini kullandı.
Sezer, “Afetin de kendine göre bir psikolojisi var. Yaşanan travmanın büyüklüğünden ötürü insanları ne kadar ikna ederseniz edin kendileri ruhsal olarak hazır olmadan oraya girmeyecekler” karşılığı verdi.
