Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası’nın sarsıntı bölgesindeki hasar tespit çalışmalarına ait raporunda, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 20 Şubat’ta hasarlı binalar için yaptığı, “Güçlendirme diye bir mantık yok, hepsini sıfırdan yapacağız” tabirlerinin çalışmaları olumsuz tarafta etkilediği belirtildi. Raporda, bu açıklamanın, halkın, teknik işçiye karşı başlamış olan inanç sıkıntısını derinleştirdiği, yardımlardan yararlanmak isteyenlerle teknik işçi ortasında zahmetlere yol açtığı tabir edildi. Raporda, açıklamanın tesiriyle, masa başında kararlar alındığı, Samandağ ve Defne’deki sarsıntılardan sonra, daha evvel hasar tespit çalışmalarında az hasarlı ve orta hasarlı olduğu saptanan binaların, yeni incelemeden yapılmadan “ağır hasarlı” olarak sisteme kaydedildiği söz edildi. Raporda, tenkitler üzerine daha sonra bu kusurdan dönüleceği istikametinde açıklama yapıldığı kaydedildi.
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) tarafından Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde yürütülen hasar tespit çalışmalarına ait hazırlanan raporda, çarpıcı saptamalara yer verildi.
“Süre baskısı yaratıldı”
Raporda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, 13 Şubat’ta hasar tespit çalışmalarının bir hafta içinde bitirileceğini açıklamasının akabinde alandaki gönüllüler üzerinde baskı oluştuğu, açıklamaları “talimat” olarak nitelendiren kamu vazifelilerinin istekli mühendislerle “amir-memur” bağı kurmaya çalıştığı söz edildi. Raporda, “Titizlikle yürütülmesi gereken hasar tespit çalışmalarında gerçeklikle ilgili olmayan bu çeşit müddet baskıları yapılan çalışmaların güvenilirliğini de zedeler niteliktedir” denildi.
“İlgisiz bireylerden grup kuruldu”
Raporda, teknik işçi tercihleri de eleştirilerek, “Bölgede yapılan çalışmalarda teknik olarak kâfi olmadığı düşünülen meslek kümelerinden, hasar tespit eğitimi almamış yahut ferdi olarak uyuma başvuran birçok kişinin meslek kümeleri dahi sorgulanmadan gruplar oluşturulduğu gözlenmiştir” tabiri kullanıldı.
“Güven zedelenmesi”
Raporda, sistemdeki adreslerle gerçek adreslerin kimi yerlerde uyumsuz olmasının “az hasarlı-hasarsız” bulunan yerlerin, sistemde “ağır hasarlı-acil yıkılacak” görülmesine yol açtığı, bunun da inanç zedelenmesine neden olduğu vurgulandı.
“Cumhurbaşkanı konuştu, sorun derinleşti”
Raporda, açıklaması teknik işçiye karşı başlamış olan inanç meselesini da derinleştirmiştir. Hatta çalışma yapılan birtakım bölgelerdeki vatandaşlar yıkımı önceleyen bu açıklamanın bölgenin demografik yapısını bozmaya yönelik olduğunu düşünmektedirler” denildi.
“Güven yerle bir oldu”
Raporda, alanda yapılan teknik incelemelerde kullanılan kriterlerle AFAD’ın dağıttığı broşürlerdeki hasar tariflerinin itimat münasebetini yerle bir ettiği vurgulandı. Raporda, “Özellikle betonarme binalarda vatandaşa günler uzunluğu yapılan açıklamalarda sıva, boya ve duvar çatlaklarının hatta duvar göçmelerinin değerlendirmeye alınmadığı kıymetli olanın binanın yapısal elemanları olduğu ve bu elemanların değerlendirildiği anlatılmıştı. Hasar tespit eğitiminde belirlenen tarifler ile e-devlet ve AFAD ortasındaki çelişkiler sıkıntıya yol açtı” denildi.
“Teknik ve vicdan ortasında kaldık”
Bu nedenle depremzedelerin, yapılacak yardımları düşünerek, hasar tespit konusunda taleplerde bulunduğu, gönüllülerin belirledikleri hasar durumu sebebiyle vatandaşların bazı yardımlardan faydalanamamaları sebebiyle teknik ve vicdan ortasında tercihe zorlandığı kaydedildi.
Hasar tespitine müdahale
Raporda, kamu binalarına yönelik hasar tespitine yapılan müdahaleye de yer verildi. Raporda, “Münferit olarak yaşanmasına karşın kimi bölgelerde kamu binalarının hasar tespit sonuçlarının bölgedeki yetkililer tarafından uygun görülmeyerek pasife alındığı, daha sonra kendi takımları tarafından yapılan tespitlerle yeni hasar durumları belirlendiği gözlenmiştir” denildi.
Harita kırmızıya boyandı
Raporda, “masa başında yapılan müdahale” başlığı altında şunlara yer verildi:
“
Örnek vermek gerekirse 20 Şubat akşamı 6,4 ve 5,8 büyüklüğünde iki zelzele yaşamış olan Hatay’ın Samandağ İlçesinde bütünüyle İMO grupları bulunmaktadır. Yaşanan sarsıntı sebebiyle birinci olarak yalnızca müracaat yapan vatandaşların hasar durumlarının inceleneceği belirtildi. (Bu durumda vatandaşın bu mevzuda ehil olduğu kabul edilmiş oluyor.) Akabinde masa başında alınan kararlarla kimi yerlerde az hasarlı ve orta hasarlı yapılar ağır hasarlıya, kimi yerlerde yalnızca orta hasarlılar ağır hasarlıya çevrilerek sorunu çözebileceklerine inanmışlardır. Lakin mühendislikten ve istişareden uzak bu kararlar daha sonra düzeltilmiştir. Samandağ, Defne ve Antakya’daki hasar tespitlerin geçerliliğini yitirdiği ve hasarsız, az hasarlı ve orta hasarlı binalar için tekrar yapılması gerektiği açıklanmıştır. Emsal bir durum 27 Şubat tarihinde Malatya’da gerçekleşen 5,6 büyüklüğündeki sarsıntı sonrası da yaşanmış olup bu bölgede de hasar tespit çalışmalarının tekrarlanması kararı alınmıştır.”
Yönetmelik çıkartılsın
Raporda, meselelerin aşılması için yönetmelik çıkartılması önerilerek, şöyle denildi:
“Yaşanan bu belirsizlikler ve problemlerin giderilebilmesi için hasar tespit çalışmalarının bir yönetmeliğe bağlı olarak yapılması da hem karar alanların, hem alanda çalışma yürütenlerin işlerini kolaylaştıracağı üzere yapılan tespitlerde ve teknik çalışanda bir standardın oluşturulmasına katkı sağlayacaktır. Bu bahiste odamız akademisyenlere, kamu kurumlarına ve ilgili meslek odalarına yapacağı bir davet ile hasar tespit çalıştayı düzenlemeyi misyon edinecek ve ilerleyen vakitte gerçekleştirecektir.”
