Görev müddetinin bitmesine yaklaşık 10 ay olan Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından misyonundan alındı. Çetinkaya’nın yerine yardımcısı Murat Uysal, Cumhurbaşkanlığı kararıyla atandı. Ekonomistlerden karara yönelik birinci yorumlar geldi.
Türkiye’nin en çok izlenen saygın iktisat yorumcuları ortasında ön sırada yer alan eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez karara yönelik olarak birinci yorumunu Twitter’dan yaptı. Eğilmez, “TCMB Lideri, kurumsal maksatlara ulaşamadıkları gerekçesiyle misyonundan alındı. Gaye yanlıştı. Maliye siyaseti, para siyaseti maksadının tam zıddı bir gayeye yönelmişti. Bu şartlar altında gayenin tutması aslında mümkün değildi” dedi.
Eski Borsa İstanbul İdare Şurası Lideri ve Genel Müdürü, 2008-2011 yılları ortasında da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lider Yardımcısı olarak vazife yapmış olan İbrahim Turhan, kararı reaksiyonla karşıladı. “Yöntem ve zamanlamaya aklım ermiyor” diyen Turhan şunları kaydetti:
“Bugün prestijiyle Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya’nın, 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin ek 35’inci unsuru ile 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 2’nci hususu mucibince vazifeden alındığı Resmi Gazetede yayınlandı.”
“Yöntem ve zamanlamaya aklım ermiyor”
“Merkez bankalarının başkanlık pozisyonu çok kritiktir. Vazifeden alınan ve yerine atanan bireylerden bağımsız olarak, bu değişikliğin gerçekleşme metoduna ve zamanlamasına benim aklım ermiyor. Bunun önemli ziyanlar verebileceğinden kaygı ediyorum.”
“Başkanların vazife müddeti bitmeden vazifeden alınamaması, merkez bankası bağımsızlığının kıymetli bileşenlerindendir. Ayrıyeten iktisat idaresinde öngörülebilirlik ve kurumsallaşma açısından da kritik kıymet taşır. Bütün dünyada da bu türlü algılanır.”
375 sayılı Kanun Kararında Kararname; ‘Cumhurbaşkanınca vadeli atanan üst kademe kamu yöneticileri, ilgili kanunlarda öngörülen misyondan alma münasebetleri yanında kurumsal maksatlara ulaşılamaması nedeniyle de müddetleri tamamlanmadan misyonlarından alınabilirler’ diyor.
“Oysa TCMB Kanununun 28’inci unsuru; ‘Başkan (Guvernör) fakat, 27’nci unsurdaki yasakların gerçekleşmesi ve bu kanunla kendisine verilen vazifelerin devamlı surette ifasını imkansız kılacak durumların ortaya çıkması hallerinde, atanmasındaki yönteme nazaran vazifesinden af olunabilir’ der.”
“Görevden alma hukuken yanlış”
“Özel kanun niteliğindeki 1211 Sayılı TCMB Kanunu misyondan af edilmeyi yalnızca iki kaideye bağlamışken KHK Kararıyla Merkez Bankası liderini vazifeden almak hukuken de yanlıştır. Bildiğim kadarıyla misyondan alınan son lider 12 Eylül rejimi devrinde İsmail Hakkı Aydınoğlu olmuştu.”
“Kurumsallaşma ile ilgili bu hesaptan değişik vakitlerde paylaşımlarımız olmuştu. Tekrar vurguluyorum; içeriğinden ve şahıslardan bağımsız olarak, Merkez Bankası liderinin bu metotla değiştirilmesi kurumsallaşmaya, kurumsal kapasiteye ve bağımsızlığa büyük ziyan verir.”
“Endişeliyim”
“25 Temmuz’da gerçekleştirilecek PPK toplantısı öncesinde, vazife mühletinin dolmasına 9 ay kalmış liderin “kurumsal gayelere ulaşılamaması nedeniyle” misyondan alınması para siyasetinin bundan sonraki seyri açısından da büyük eza oluşturacaktır.”
“Merkez Bankasının temel hedefi olan fiyat istikrarını sağlama ve kalıcı kılma konusundaki performansı da, hükümetle birlikte belirlenen enflasyon gayesine ulaşmadaki performansı da ortada.”
“Para siyasetindeki başarısızlığın en kıymetli nedeninin faiz konusunda mâruz kaldığı politik baskılar olduğunu biliyoruz. Bugünkü kararın Merkez Bankası’nın kurumsal maksatlarına ulaşmasına ne ölçüde katkı (!) sağlayacağını maalesef daima birlikte göreceğiz.”
Dünya gazetesi müellifi Erkin Şahinöz vazifeden almayı kabine revizyonunun işareti olarak yorumladı. “Şu koltuklara atama yapılırken ‘bizim mahalleden olması mecburî değildir’ unsuru uygulandığı gün ‘Türkiye hikayesi’ oluşur” diyen Şahinöz, “Nepotizmden vazgeçip meritokrasiye sarılmak kaide… ‘Kedinin rengi değil fareyi avlaması önemlidir” değerlendirmesinde bulundu.
İktisatçı Mustafa Sönmez’den de yeni atanan lidere yönelik olarak “Uysal olacak” iddiası geldi. Sönmez, “Daha Uysal birini bulmuşlar. Soyadı Uysal. Faiz indir, deyince itiraz etmeyecek” yorumunu yaptı.
