Yeşil Sol Parti İstanbul 2. Bölge milletvekili adayı gazeteci Hasan Cemal, “Türkiye’de Kürt sıkıntısı tahlil rayına oturmadan hiçbir şey yapılmaz. Bugüne kadar da bunu gördük. Ne demokrasi, ne hukuk devleti, ne kalkınma, ne ekonomik istikrar… Hiçbir şey yapılamaz. Birinci öncelikli sorun, çözülmesi ya da tahlil rayına oturtulması gereken sorun Kürt sorunu. Bunun için kolları sıvamak lazım. Yeni devirde çok daha yakınlaşıyoruz buna.” değerlendirmesini yaptı.
Cemal, Yeni Ömür’den Nezahat Doğan’ın sorularını yanıtladı. Cemal şunları kaydetti:
-Neden siyaset? Neden Yeşil Sol Parti?
Siyaset deyince birinci ettiğim cümle; “elimi taşın altına sokmak”… Zira yıllar yılı gazetecilik yaptım, yazı yazdım, yorum yaptım, haber yaptım. Bilhassa son 20 yılım Kürt problemiyle iç içe geçti. Yıllar içinde acılara dokundum, Kürtlerin acılarını dinlemeye, anlamaya çalıştım. Bunları aktaran kitaplar yazdım. Artık de bu yazdıklarımı “acaba uygulayabilir miyim” diyorum. Başka yandan Türkiye çok farklı bir siyasi periyoda giriyor. Bu seçim çok kıymetli, klasik deyişle “kader seçimi”, yeni bir başlangıç… Bu periyoda içinden şahit olmak için Meclis’e girebilirim dedim. Bütün bunlar bir ortaya geldi. Âlâ de oldu. Artık bu heyecanı hissediyorum, halbuki git gide sönüyordum. Artık tekrar yanmaya başladım.
-Daima “Kürt sıkıntısı çözülmeden ülkede demokratikleşme olmaz,” dediniz. Bugün Kürt probleminin tahlili için umutlu musunuz?
Türkiye’de Kürt sıkıntısı tahlil rayına oturmadan hiçbir şey yapılmaz. Bugüne kadar da bunu gördük. Ne demokrasi, ne hukuk devleti, ne kalkınma, ne ekonomik istikrar… Hiçbir şey yapılamaz. Birinci öncelikli sorun, çözülmesi ya da tahlil rayına oturtulması gereken sorun Kürt sorunu. Bunun için kolları sıvamak lazım. Yeni devirde çok daha yakınlaşıyoruz buna.
-Nasıl bir yakınlaşma?
Çünkü bugün Kılıçdaroğlu’nun liderliğinde kurulan Millet İttifakı ve Demokrasi İttifakı bunun farkında. Bu hususta “öyle diyorsun lakin orada şu var, bu var” üzere farklı birçok şey de söylenebilir. Çok fazla katılmıyorum bunlara. Yıllar o denli izler bıraktı ve o denli deneyimler edindik ki, beşerler artık Kürt sıkıntısını şu yana bu biçimde bir yere oturtmak gerektiğinin farkında. Türkiye’yi yeni baştan inşa edeceksek, demokrasiyi kurmak istiyorsak Kürt problemini öncelemek zorundayız.
-Geçmişteki tahlil sürecine baktığımızda nasıl bir çözümsüzlükle karşı karşıya kalındı. Eksikliler neydi, ne yapılması gerekirdi? Bugün Kürt probleminin Meclis’te çözülmesi gerekir derken, nasıl bir diyalog, müzakere ve uzlaşma lisanının oluşturulması lazım?
Bu işin özünde uzlaşma yatıyor. Türkiye her alanda bir yere ulaşmak istiyorsa, bu uzlaşma ruhunu yakalaması lazım. Türkiye uzlaşma geleneğini ya da kültürünü yakalayamazsa, dün olduğu üzere bugün da hiç bir şey yapamaz. Geçmiş tahlil süreci bir biçimde berhava oldu gitti. Yeni periyotta buna çok dikkatle ve suhuletle bakmak lazım. Bunun önderleri kimse evvel bir masaya oturacaklar, onların ardında yer alacak uzmanlar ise “sorun budur, sorun şu kesimlerden meydana geliyor ve oluşuyor” diyerek bir yol haritası çıkaracak. Bunu kolayından zoruna kadar, adım adım çözmemiz lazım.
-Neden kolayından zoruna hakikat diyorsunuz?
Çünkü evvel küçük düğümleri çözersin. Büyük düğümler artta kalır ve sorunu vakte yayarsın. Bunu hiçbir vakit yapmadık. Biz masaya otururuz, en azamî talepleri yaparız, sloganlar atarız; sonra biter. Bu türlü olmayacak. Oturacağız, sakin sakin konuşacağız, birbirimizi ikna etmeye çalışacağız. Evvel kolay olanı masaya getireceğiz ve çözeceğiz, sonra adım adım ilerleyeceğiz. Bunu başarabilirsek işimiz güç değil. Bu yaklaşımı öncelikle önderler öğrenecek. Sonra bu işi âlâ bilen uzmanlar grubu ve başkanları ikna edecek. Zira Türkiye’de önderlerin iknası da kolay olmuyor.
Çözüm süreci sırasında AKP’nin bakanlarıyla oturup konuştuğumuzda, bu mevzuda ne kadar bilgisiz olduklarını görmüş ve hayretler içinde kalmıştık. Bugün bu türlü olacağını düşünmüyorum. Yirmi yılda bir deneyim kazanıldı. Arbede ederek bu sorun çözülmez. Arbede ederek bugün neredeysek orada kalınır.
-Kürt sıkıntısının çözülmesi için diyalog ve uzlaşma ile gerçekleşecek müzakerelerin sonuçta resmi ve kurumsal sonuçlara ulaştırılması gerekmiyor mu?
Tabii. Tahlil sürecinde bir yol haritası hazırlanacak, onun üzerine konuşulacak, öncelikler ve sonralıklar karıştırılmadan diyalog kuracaksın. Bu kolay değil. Dışarıdan, sağdan soldan bu işi bozmak isteyenlere kulak tıkayacaksın ve dikkate almayacaksın. Bu kolay bir iş değil, düzgün yönetilmeli.
Hem başkan olarak Kılıçdaroğlu’nun hem de HDP’nin tekrar bir tahlil süreci başlatılması için güzel niyeti var, aksini düşünemiyorum. Bu nereye kadar sarfiyat, nerede ilerler, nerede durur? Onu bilemiyorum şimdi. Ancak Türkiye’de yeni bir periyot olacaksa, bu çökmüş çürümüş sistemi değiştireceksek, Kürt sorunu da en öncelikli, çözülmesi gereken ve acil problemlerden biri. Bu nedenle de tarafların zihinsel olarak hazır olması gerektiğini düşünüyorum.
-Seçim sürecinde karışık bir tablo ile karşı karşıyayız. İttifaklar içinde görüşleri olan çok sayıda parti yer alıyor. Geçmişte de koalisyon hükümetleri vardı fakat iki-üç partiden oluşuyordu. AKP devrilirse, çok partili diyebileceğimiz bu ittifaklar farklı külfetlerle karşı karşıya kalabilir mi?
Öncelikli adım seçim sandığında Erdoğan’ın yenilmesi, Erdoğan’a “hadi güle güle” denilmesidir. Bu ön kaidedir ve bu bir başlangıçtır. Ondan sonra ne olacak? Birçok düzgün niyetli açıklamalar var, yol haritaları var. Lakin bunun kolay bir süreç olmadığını düşünüyorum. Bunu kolaylaştırmak için Emek ve Özgürlük İttifakı ile Millet İttifakı’nda, yani her iki tarafta da bir yol haritasının belirginleşmesi lazım. Diyalog ve uzlaşmayı öne alan bir usul lazım. Bardağın dolu değil boş tarafına bakarsan bu çok da kolay değil. Fakat dolu tarafına bakarsak işin içinden daha kolay çıkabiliriz.
-Kronikleşmiş önemli sıkıntılar da var. İktisat, yoksulluk, işsizlik var… Toplum bu problemlere alıştırıldı mı? Topluma baktığınızda nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye bir krizler ülkesi haline geldi. Dökülüyoruz! Biraz daha ileriye gittiğimiz vakit enflasyon daha beter patlayacak, TL daha çok pul olacak, kriz çok daha derinleşip acıtacak… Biz deniz bitince, kafayı duvara vurduğumuz vakit hareketleniyoruz. Geçmişte bütün ekonomik krizler de o denli oldu. 2001 ve 1994 yılında da o denli oldu. Kafayı duvara vurduk ve sonra “şimdi IMF’ye mi, ona mı, buna mı gidelim?” dedik. Buna yine imkân vermememiz lazım.
-Bir yanda adaylık ve sıralama sıkıntıları konuşulurken siz “Elimi taşın altına koyuyorum,” dediniz. Siyaset yapanların bu tertibin değişmesi ve iktidarın gitmesini öncelemesi gerektiğine vurgu yaptınız. Bu bahiste siyasette kâfi farkındalık var mı? Yoksa daha sığ tartışmalar mı yapılıyor?
Kriz vakitlerinde çok güçlü liderlikler doğabiliyor ve o krizi avantaja dönüştürüp tahlil bulmak için yola çıkılabiliyor. Kurtuluş savaşını düşünün; imparatorluk çökmüş, askeri açıdan yenilmiş, her tarafı dökülen bir ülke… Bu türlü bir devirde onun içinden bir tahlil doğdu. Ulusal gayret verildi, cumhuriyet kuruldu. Bu kolay değildi. Bunun da birçok problemleri ve acıları oldu. Lakin bir tahlil bulundu. Bu tahlili bugün kimi açılardan eleştirebilirsiniz. O tahlilin getirdiği bir ekip kahırlar bugüne kadar da geldi. Kürt sorunu da o başlangıçta doğdu. Ancak cumhuriyetin kuruluşunda bayan erkek eşitliğinin temeli atıldı. Uygar kanun ve cumhuriyet kurumlarıyla ülkenin yüzü batıya döndü. Bu temeller üçüncü dünya ülkeleri, Arap ülkeleri ve Müslüman ülkelerde atılmadığı için; onlar bu cumhuriyet atılımını yapamadıkları için gelişme kaydedemediler. Artık biz o denli bir yere geldik ki; cumhuriyeti demokrasi ile taçlandıracağız, demokratik cumhuriyeti kurabileceğiz. Bu türlü bir cumhuriyet altyapısı olmasaydı, bugün taçlandırma falan olamazdı. Öbür taraftan benim cumhuriyetin kuruluşuna çok eleştirim var: Bilhassa Kürt sorunu ve üniter devlet gibi…
