Norveç merkezli İran İnsan Hakları’yla (IHR) Fransa merkezli İdam Cezasına Karşı Birlikte (ECPM) adlı hak kümelerinin ortak çalışmasında, İran’da geçen yıl en az 582 kişinin idam edildiği bildirildi. Kümelerin perşembe günü yayımladığı raporda, bunun 2015’ten beri görülen en yüksek sayı olduğuna dikkat çekildi.
Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran 2021 yılında idam edilen kişi sayısı 333 olduğu, 2022’deki sayının da buna kıyasla yaklaşık yüzde 75’lik bir artışa denk geldiği tabir edildi. Raporda, geçen yıl ülkeyi ayağa kaldıran Mahsa Amini protestolarıyla alakalı olarak 4 kişinin idam cezasının infaz edildiği bildirildi.
Ayrıca hakkında idam cezası verilen ya da vefat cezası talebiyle tüzel süreç yürütülen en az 100 kişi bulunduğu tabir edildi. IHR lideri Mahmud Amiri Moghaddam, milletlerarası toplumun idam cezalarına gösterdiği reaksiyonun Tahran idaresinin işini zorlaştırdığına dikkat çekerek, şu değerlendirmeleri yaptı:
“Protestoculara verilen idam cezalarına yönelik memleketler arası reaksiyonlar, İran’ın infazları gerçekleştirmesini zorlaştırdı. Bunu telafi etmek ve halk ortasında kaygı yaymak için yetkililer, siyasi olmayan kabahatlere verilen idam cezalarının infazlarını artırdı. Bu şahıslar, İran’ın idam makinesinin düşük maliyetli kurbanlarıdır.”
Raporda, geçen yıl idam edilen 582 bireyden yüzde 44’ünün uyuşturucuyla ilgili cürümler nedeniyle mevt cezası aldığı belirtildi. Uyuşturucuyla ilgili cürümlerden idam edilen bireylerin sayısı, 2022’dekine kıyasla iki kattan daha fazla arttı. Ayrıyeten bu sayı, 2020’dekine kıyasla yaklaşık 10 kat artışa denk geliyor.
Geçen yılki idamların yüzde 49’uysa (288 kişi) cinayetle ilgili kabahatlerden dolayı infaz edildi. Çalışmada, bu sayının da son 15 yıldaki en yüksek düzeyde olduğuna dikkat çekildi.
Mahsa Amini protestoları
Başkent Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra rahatsızlanarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Amini’nin 16 Eylül’de ömrünü yitirmesi, ülkede idareye karşı büyük protestolara yol açmıştı.
Polis, Amini’nin sorgu sırasında sıhhat problemleri nedeniyle kötüleştiğini tez etmiş, muhaliflerse genç bayanın azap görerek öldüğünü savunmuştu.
Protestolar birinci dönemki kadar ağır olmasa da yer yer devam ediyor. ABD merkezli İran İnsan Hakları Aktivistleri Ajansı, son bilgilerini 20 Şubat’ta yayımladı. Buna nazaran şovlarda 530 kişi ömrünü yitirirken, 19 bin 763 kişi de gözaltına alındı. Bunlardan 181’i 18 yaş altında. 105 bireyse idam cezası tehlikesiyle karşı karşıya.
Birleşik Krallık merkezli Af Örgütü de gözaltındaki çocukların azap gördüğünü iddia etmişti.
