Raffi Berg
Unvan,BBC News Online Orta Doğu Editörü
İsrail, tarihinin en önemli iç krizlerinden biriyle karşı karşıya. On binlerce kişi hükümetin yargı sisteminde yapılması planlanan değişiklikleri ve Başbakan Binyamin Netanyahu‘nun bu değişikliklere karşı çıkan Savunma Bakanı Yoav Gallant’ı vazifeden alınmasını protesto ediyor, sendikalar genel grev daveti yapıyor.
Peki ülkede neden bu türlü bir kriz yaşanıyor?
İsrail’de ne oluyor?
İsrail’de 1 Kasım’da yapılan genel seçimde birinci sırada yer alan Likud Partisi’nin önderi Binyamin Netanyahu, çetin koalisyon pazarlıkları sonrası yeni hükümeti kurdu.
Koalisyon, “İsrail’in tarihindeki en sağcı hükümet” olarak nitelendirildi.
İsrail Başsavcısı ve muhalefet partileri, yeni hükümetin planladığı ıslahatların ülkede demokrasiyi tehdit ettiğini öne sürdü.
Ocak’tan bu yana da hükümetin planlarına karşı çıkan beşerler haftalık protestolar düzenlemeye başladı.
Ancak bu sefer protestoların ölçeği apayrı ve Tel Aviv’deki hareketlere yüz binlerce kişi katılıyor.
Protestocular kelam konusu yasa değişikliklerin iptal edilmesini ve Başbakan Netanyahu’nun istifasını talep ediyor.
Protestolara Netanyahu’nun siyasi rakipleri öncülük etse de, hareketin muhalefet çizgisini aştığı görülüyor.
Çok sayıda yedek asker de son günlerde vazifeye gitmeyi reddederek protestolara katılıyor.
Yaşanan krizin İsrail’in güvenliğini tehdit ettiği tarafında tasalar lisana getiriliyor.
Halk neden kızgın?
Muhalifler teklif edilen yasal değişikliklerin, geçmişte hükümetin gücünü denetim eden yargı sistemini zayıflatarak ülkede demokrasiyi önemli halde baltalayacağını düşünüyor.
Bu niyetin temelinde ise İsrail tarihinin “en sağcı hükümetine” ve Netanyahu’ya terslik kelam konusu.
Yolsuzlukla yargılanan Netanyahu’nun kendini korumayaca çalıştığı ve hükümetin istediği maddeleri rastgele bir mani olmadan uygulamak istediği belirtiliyor.
Peki teklif edilen değişiklikler neler?
Haftalardır protesto edilen yeni yasal düzenleme, hükümet gücü ile mahkemelerin hükümeti inceleme ve hatta kararsız kılma yetkisiyle ilgili.
Düzenleme yasalaşırsa;
- Yargıtay’ın kanunları gözden geçirme yahut reddetme yetkisi, Parlamento’da salt çoğunluğun mahkeme kararlarını geçersiz kılabilmesiyle zayıflatılacak
- Yargıçları atayan komitenin büsbütün hükümetin denetiminde olacak
- Bakanların, başsavcı tarafından yönlendirilen hukuk danışmanlarının tavsiyelerine uymaları zarurî olmayacak
- Görev için uygun olmadığı düşünülen makam sahiplerinin misyondan alınması zorlaşacak
Hükümet “böylesine bir reformun” vaktinin çoktan gelip geçtiğini savunuyor.
Hükümet geri adım atar mı?
Başbakan Netanyahu, protestoları düzenleyenleri “hükümeti devirmeye çalışmakla suçladı” ve onlara meydan okudu.
Muhalefet, hükümetin ıslahat paketinin birtakım kısımlarını değiştirme tekliflerini reddetti ve müzakerelere başlamadan evvel geri adım atılmasını istedi.
Hükümet ise İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog tarafından teklif edilen uzlaşmayı reddetti.
Herzog, Twitter üzerinden yaptığı bir paylaşımda, “İsrail halkının birliği için sizi derhal, yeni düzenlemeyle ilgili yasama sürecini durdurmaya çağırıyorum. Tüm İsrail halkının gözleri sizin üzerinizde” dedi.
Netanyahu ise yasal düzenlemelerin “mahkemelerin yetkilerini aşmasını engellemek için yapıldığını” ve hükümetin halk tarafından seçildiğini söylüyor.
Hükümet ayrıyeten, yargının fazla liberal olduğunu ve yeni yargıçları atama sürecinin demokratik olmadığını öne sürüyor.
Netanyahu, yasa tasarısına karşı çıkan İsrail Savunma Bakanı ve emekli asker Yoav Gallant’ı vazifeden almıştı.
