Türkiye’nin bayana yönelik şiddetin önlenmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması açısından kabul ettiği İstanbul Sözleşmesi’yle ilgili son periyottaki tartışmalar sürüyor. Son olarak AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, mukaveleyi gündeme getirerek, “Muhafazakâr topluluğun rahatsız olduğu kararlar var. Tenkitler duyuyorum” dedi. Erdoğan’ın hususlarını revize edilmesini talep ettiği öğrenildi. Hafta boyunca Yeni Akit ile Yeni Şafak üzere gazetelerin “sözleşme yuva yıkıyor, kaldırılsın” davetlerinin akabinde, Memur-Sen de dün yayımladığı yazılı bir açıklama ile İstanbul Sözleşmesi’nin iptali için Meclis’e davette bulundu.
BirGün’den Ekin Akyaz’ın haberine nazaran 15 yıldır bayan haklarına ait çalışmalar yürüten Mor Çatı Gönüllüsü, Avukat Hasret Özkan, mukavelenin her şeyden evvel bayan erkek eşitliğini sağlamasını hedeflediğine dikkati çekti. Mukaveleyi birinci imzalayan devletin Türkiye olduğunu hatırlatan Özkan, hususlarının revize edilmesi üzere tartışmaların son derece anlamsız olduğunu tabir etti:
“Uluslararası bir mukavelenin unsurlarının tek bir ülke tarafından revize edilmesi hukuken imkânsız. İçeriğini bile bilmedikleri bir mukavele hakkında beyanatta bulunuyorlar. Bayana yönelik şiddet bir gerçeklik ve devletler bununla ilgili yükümlülükleri almak zorundadırlar.”
Özkan kelamlarını şöyle sürdürdü: “Kadın erkek eşitliğinin sağlanması, ömür hakkı üzerinden, şiddetin yaygınlığı üzerinden bir gereksinim olduğunu unutmadan yaklaşılması gereken bir mukavele. Bunu yok saymak, göz yummak ‘zaten uygulamıyoruz, haydi kaldıralım’ demek… Türkiye’de her gün hâlâ en az bir bayan öldürülüyor, bilhassa aile içi şiddet inanılmaz boyutlarda. Bu da siyasi iktidarın şimdiye kadar uyguladığı ikiyüzlü siyasetlerin bir sonucu diye düşünüyorum. İstanbul Sözleşmesi’ni kaldıralım demek, idama geri dönmek üzere bir şey. Türkiye nasıl ki Avrupa Birliği protokolüne uyup, idamı kaldırdı. Artık de İstanbul mukavelesini hiçe saymak en az bunu hiçe saymak kadar vahim. Ve bayana yönelik şiddeti küçümsemek manasına geliyor.”
“Övündükleri bir sözleşmeydi”
TBMM Bayan Erkek Fırsat Eşitliği Kurul Üyesi, CHP Milletvekili Gamze Taşcıer kontratın AKP devrinde imzalandığını hatırlattı. Taşcıer, şöyle konuştu:
“İmzalamakla çok övündükleri bir kontrattı. Mukavele, gelişmişliğin, toplumsal cinsiyet eşitliğine inandığımızın göstergesi ve bayanların kazanımı noktasında da çok kıymetli örnek. Biz mukavelenin imzalandığından beri uygulanmamasını daima eleştiriyorken artık tutup kaldırmayı tartışıyorlar. Artık birtakım gerici zihniyetler, erkek bayana tahakküm kurabilsin, diye mukaveleye karşı çıkıyor. Son günlerde bayana şiddetin bu kadar artması da birebir inanışın bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. CHP olarak, biz asla bu kontrattan asla geri adım atmayacağız. Bundan geriye gidiş işi uygar kanuna getirecek, nafaka telaffuzuna gelecek yani bayanı büsbütün toplumdan uzaklaştıracak. Mukaveleyi kaldırmayı tartışmak tıpkı vakitte Türkiye’nin demokratikleşmesi, hukuk devleti olması önünde de geri adım atmak demek. Zira bu milletlerarası bir mukavele. Hasebiyle tüm bunlara asla müsaade vermeyeceğiz.”
“Kendi elleriyle kurdukları KADEM’e dahi tahammül edemiyorlar”
Nar Bayan Dayanışması’ndan Hande Gazey de şunları söyledi:
“İstanbul Kontratı, bayana yönelik şiddetin önlenmesinin bir devlet siyaseti haline getirilmesini zarurî kılıyor. Bayana yönelik şiddetin engellenmesinin ise toplumsal cinsiyet eşitliği ile mümkün olabileceğini söylüyor. Yani fıtratlı fetvalı eşitsizlik telaffuzları ve bu taraftaki uygulamaları ile iktidarın kontratın özüne karşı bir savaşı vardı esasen. Bu savaş iktidarın ideolojik kökeninden geliyor. İstanbul Sözleşmesi’ne, nafakaya atak da eşitlik yerine adalet kavramını kullanma uğraşı da, bayan üniversiteleri tartışması da buradan çıkıyor. Bayanların uğraş ile kazandığı haklara, bayanların eşit hak sahibi yurttaşlar olarak kâğıt üstünde bile olsa tanıyan kanunlara tahammülleri yok. ‘Kendi elleriyle kurdukları’ KADEM’e dahi tahammül edemiyorlar. Münasebetiyle karşımızda gericilik ile uğraş var ve bu da kazandığımız haklarımızın savunusuyla birlikte temel olarak toplumun tüm dokularına işleyen karanlığa karşı eşitlik, özgürlük ve laiklik için çabadır.”
İstanbul Kontratı nedir?
İstanbul Kontratı olarak anılan Bayana Yönelik Şiddet ve Mesken İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Dair Avrupa Kurulu Mukavelesi, 11 Mayıs 2011’de İstanbul’da imzaya açıldı, 1 Ağustos 2014’te yürürlüğe girdi. Kontrat bayanlara yönelik her türlü şiddetin önlenmesi, bayanların her türlü şiddetten korunması, bayanlara yönelik şiddetin faillerinin kovuşturulması, yargılanması ve cezalandırılması için titizlikle hazırlanmış bir metin. Mukavele çerçevesinde mesken içi şiddet, birebir konutta yaşıyor olsun ya da olmasın mevcut ya da eski eş ya da partnerler ortasında yaşanan her türlü şiddet edimini içerecek halde anlaşılıyor. Kontratın getirdiği yükümlülükler o kadar kıymetli ki; silahlı çatışma durumlarında bile geçerliliğini koruyor ve taraf devletlerin bunu garanti altına alması gerekiyor.