Eski AKP Bursa Milletvekili ve Karar müellifi Mehmet Ocaktan, “Mutlakiyetçi idarenin meşruiyet kaynağı din olamaz” diyerek, “Tarihimize baktığımızda, İslam ve demokrasinin bir ortaya getirilmesine şiddetle karşı çıkan fıkıh ulemasının kıymetli bir bölümünün ‘despot’
“Tarihimize baktığımızda, İslam ve demokrasinin bir ortaya getirilmesine şiddetle karşı çıkan fıkıh ulemasının kıymetli bir kısmının ‘despot’
İslam’ın birinci yıllarında ahlaki unsurlar ve faziletler üzerinden kurulan istekli birliktelik mantığı, giderek toplumun güç, iktidar ve otorite tarafından teslim alınarak farklı bir mecrada ilerlediği ve mutlakiyetçi idarelerin din üzerinden meşruiyet aradığı tarihimizin bir gerçeğidir. Ve en dramatik olanı da, halifelik kavramının tek şahsa hasredilerek siyasi misyon üzerinden kutsallaştırılmasıdır.
Esas itibariyle beşerler tek tek Allah’ın yeryüzündeki halifesiyken, bu güç tek halifeye indirgenince, doğal olarak Allah ismine konuşma yetkisi de halifeye geçmiştir. Bunun sonucu olarak halifenin aklı, vahyin yerine geçerek “koşulsuz otorite” tesis edilmiş ve Müslümanlar “koşulsuz itaat” kavramına teslim olmuştur.
Maalesef aklını halifelere devreden toplum, onların yönetici olmaya kâfi olup olmadıklarına bakma ve onları sorgulama-denetleme hakkını da kaybetmiştir. Mesela, Ehli Sünnet alimlerinden İbn Hacer Askelani, İslam’ın birinci yıllarında çıkan siyasi çalkantıları Ehl-i Sünnet’in hakim bakış açısıyla yorumlamakta ve zalim de olsalar iktidardakilere itaat edilmesi gerektiğini söylemektedir. (Yrd. Doç. Dr. Mehmet Bilen, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi)
Tarihsel süreç içinde Ehli Sünnet alimlerinin de katkısıyla ‘akıl’ ve toplumsal kontrol devre dışı bırakıldığı için, İslam toplumlarındaki idare biçimi de saltanata evrilmiştir. Muhammed Abit el-Cabiri’nin bu bahisteki yorumu şöyledir: (Arap Aklının Oluşumu, s. 362)
Kabul etmek gerekiyor ki, kurulan saltanat rejimleri aklı ve iradeyi teslim aldıkları için, mevcut kaidelerin Müslüman toplumlara dayatılması sonucunda idarelerin baskıcı ve diktatöryal rejimlere dönüşmesi kaçınılmaz olmuştur. Ne yazık ki gücü elinde bulunduran bu saltanat yapıları, Müslüman toplulukların akıllarını ve iradelerini ellerinden alarak onları ahlaki manada fukaralaştırmışlardır. Temel dramatik olan ise, bütün bunları Allah ismine yapmalarıdır.
Açıkça tabir etmek gerekirse, Sünni İslam uleması ayet ve hadisleri yorumlayarak Ulu’l-Emr’e itaati temel alıp muhalefet etmeyi yasak olarak kabul etmişlerdir. Münasebetiyle hiçbir denetlemeye tabi olmayan devlet liderleri istediği kanunları çıkarıp uygulamaya koyabilmekte ve insanları itaate mecbur kılmakta sonsuz bir güce sahiptir. Hiç kimse halifenin verdiği kararların dışına çıkamaz, zira halifenin verdiği kararlar bütün Müslümanlar için Allah’ın kararı niteliğindedir.
İslam toplumlarının bugün bile hala demokratik bir yapıya kavuşamamalarının temelinde, yasama, yürütme ve yargının tek elde, yani halifede toplanmasının değerli bir hissesi olduğuna dikkat çeken Ahmet el-Katip şöyle diyor: “Raşid halifelerden Osmanlı devletinin sonuna kadar yaşanmış olan tarihi deneyimdeki uygulamada görünüyor ki halifenin yetkilerinin sınırsız hale getirilmesinin gerisinde iki saik yer almaktaydı: Kuvvetler birliği ve kararların tek elden verilmesi. Sünni siyasi niyet birinci periyottaki mutlak güç sahibi halifelerin tecrübelerinden ‘icma’ prensibi için sağlam bir temel edinmişler ve bu temelden hareketle halifelere yasama-yürütme-yargı alanlarının tümünde sınırsız yetki vermeyi meşrulaştırmışlardır.” (Demokratik Hilafete Gerçek, s. 236) İslam toplumlarının tarihi deneyimini dikkate alarak itiraf etmek gerekirse, maalesef Müslümanlar hukukun üstünlüğüne dayalı, adil ve yaşanabilir bir sistem inşa edememişlerdir. Hal böyleyken, günümüzde demokrasiyi dışlayan İslam siyaset fikrinin demokratik manada bir gelecek tasavvurunun olduğunu söylemek mümkün değildir.
Açık yüreklilikle oturup despotik idarelerle demokrasiyi yan yana koyup soralım; hangisi İslam’a daha yakın, ya da adaleti sağlayacak bir sistemdir? Tarihimize baktığımızda, İslam ve demokrasinin bir ortaya getirilmesine şiddetle karşı çıkan fıkıh ulemasının değerli bir bölümünün ‘despot’ yönetim niyetine art çıktıklarını rahatlıkla görebiliriz. Şunu açıkça tabir etmek gerekir ki, ‘itaat’kavramını adeta kutsallaştıran Müslümanların pek birden fazla aslında cahiliye nizamına nazaran yönetilme sevdasındadırlar.
