Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi beş yıllık devri geride bırakırken Cumhurbaşkanlığı ve AKP’de sistemin artıları ve eksileri masaya yatırılmaya başlandı.
Bu çerçevede yeni sistemle birlikte gelen “yüzde 50+1” oy oranı sistemi nedeniyle hayata geçirilen ittifaklar, iktidar kanadında da tartışma konusu. AKP’nin seçim sonrası revizyon bildirisi vererek yüzde 50+1 seçim sistemini tartışmaya açmayı planlandığı belirtiliyor.
“Yüzde 40 oy küçümseniyor”
DW Türkçe‘nin hükümete yakın ve AKP kaynaklarından edindiği bilgiye nazaran, iktidar kanadında mevcut modelle ilgili yapılan değerlendirmeler sonucunda seçim sonrası revizyon adımları atılması ve sistemin kamuoyunda tartışmaya açılması üzerinde duruluyor.
Bir hükümet yetkilisi, “Mevcut ittifak oluşum süreçleri siyasette seçmenin güzeline gitmeyen ilkeselleri bozan durumları ortaya çıkarıyor. Bu yalnızca bizim için değil, tüm partiler için geçerli. Bu nedenle yüzde 50+1 seçim sistemi hiçbir siyasi hareketi tartıştıracak hale getirmemeli. İkinci bahis ise yüzde 40 oy alındığı bir tabloda bu güya ‘küçümsenecek bir oymuş’ üzere algılanıyor. Yüzde 30, yüzde 40 alanlar yasal değil mi?” değerlendirmesi yaptı.
“Yarattığı meşakkatler tartışılmalı”
Konunun vakit zaman muhalefet tarafından da gündeme getirildiğine işaret eden AKP’li yetkililer, sistemin tartışılmasında “yarar” gördüklerini söylüyor. Yetkililerin aktardığına nazaran, seçim sonrası sistemin ele alınacağı toplantılarda tüm siyasi bölümlerin uygun görmesi halinde yüzde 50+1 modelinin gözden geçirilmesi istenecek.
AKP’de mevcut modelin yerine ne ve nasıl bir sistem getirileceğine dair net bir karşılık ise şu etapta yok. Yalnızca yarattığı meşakkatlerin tartışılması öneriliyor. AKP’de sistemin “iyi istikamette düzeltilmesinin” yolunun bu tartışmalar içerisinde bulunabileceği düşünülüyor.
DW Türkçe’ye bilgi veren kaynaklar, sistemin hayata geçtiği devirde yüzde 50+1’in tartışılmasına karşı çıkan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın da şu anda buna daha “pozitif baktığını” tabir ediyor.
Kulislerde, AKP’nin Salı günü Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan seçim beyannamesinde de yeni hükümet sisteminin uygulamalarının değerlendirildiği belirtilerek “sistemi mükemmelleştirmek için önümüzdeki devirde yeni ıslahat adımlarının atılacağı” kaydediliyor.
AKP neden değiştirmek istiyor?
İktidar içindeki “sistemin tartışılması” görüşünün art planında da Yine Refah Partisi, DSP ve HÜDA PAR üzere partilerle kurulan temasların parti tabanında reaksiyona yol açmasının yattığı iddia ediliyor. Parti tabanında “diğer partilere mahkumiyet görüntüsü”nün rahatsızlık yarattığı tabir ediliyor.
AKP içinde yüzde 50+1 modelinin yanlışsız olduğunu ve devam etmesi gerektiğini savunan bir kesim de bulunuyor.
Daha evvel de tartışıldı
Sistem, hayata geçirildiği 2018 yılından sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu’nun Kasım 2021’de Beştepe’de gerçekleştirdikleri görüşme sonrası tekrar tartışmaya açılmıştı. Karamollaoğlu, Erdoğan’ın genel olarak sistemden şad olmadığını, yalnızca cumhurbaşkanı seçilmek için gereken yüzde 50+1 oy oranında sorun gördüğünü söz etmişti. Tartışma üzerine AKP’nin önde gelen isimlerinden Cemil Çiçek de “Yüzde 50+1’in hem bugün hem de gelecekte derde sebebiyet vereceğini, Türkiye’yi kaosa sürükleyeceğini söyledim” demişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da sistemin değiştirilmesine ait tartışmada “Anayasa değişikliğiyle ilgili karar merci parlamentodur. Parlamento bu mevzuda bir değişikliğe giderse ona nazaran adım atılır” sözlerini kullanmıştı.
Sistem, AKP’de içinde 2019’da da tenkitlere neden olmuştu. Şu anda AKP’nin milletvekili adayı da olan eski Bakan Faruk Çelik, “seçimlerde yüzde 50+1 oy oranı zorunluluğunun yüzde 40+1’e çekilmesini” önermiş ve “Bu model Türkiye’yi siyaseten yorar” demişti. Gelinen noktada iktidar içerisinde bu modelin siyaseti yorduğu fikri daha fazla seslendirilmeye başlandı.
