Mahfi Eğilmez*
Şimdiye kadar bana sorulan “Merkez Bankası faizi ne kadar indirir ya da ne kadar artırır?” biçimindeki sorulara hiç cevap vermedim. Zira karşılığını bilmiyorum. Bunun karşılığını bilmem için ya Merkez Bankası’nda bu kararı alan bireylerden birisi yahut hükümette en üst seviyede yetkili karar alıcı pozisyonunda birisi ya da falcı olmam gerekir. Ben hiçbiri değilim. Bu durumda benim yanıtlayabileceğim soru: “Merkez Bankası faizi ne kadar indirir ya da ne kadar artırır” sorusu değil “Merkez Bankası faizi ne kadar indirmeli ya da ne kadar artırmalı” sorusudur. Bu, benim iktisatta ve piyasada izlediğim, gördüğüm, tahlil ettiğim bilgilere ve bilgilere nazaran olması gerektiğini düşündüğüm oranı söylemem demektir. Bence iktisatçının yanıtlaması gereken soru budur.
Buna karşılık kurumların iktisatçıları, kurumlarının yatırım fonlarını, tasarruflarını yönetenlere yahut o bahiste karar alanlara yardımcı olmak için Merkez Bankası’nın ne yapması gerektiğinden çok ne yapacağı ile ilgilenirler ve o bahiste iddia yaparlar. Bulundukları pozisyon prestijiyle haklıdırlar da.
Bu girişten sonra gelelim Merkez Bankası’nın Perşembe günü ne yapması gerektiğine. Öncelikle bu hususun desteğini oluşturan bilgileri ele alalım. Bugün prestijiyle Merkez Bankası kararına destek oluşturacak bilgiler aşağıdaki tabloda gösterilmiş bulunuyor (Tablodaki bilgiler TÜİK ve TCMB sitelerinden alınmış resmi datalardır. Son sütundaki bilgiler TCMB’nin Beklenti Anketine verilen cevaplardaki kestirimlerdir.)
Bu bilgilere baktığımızda Merkez Bankası faizinin gerek enflasyona (TÜFE) gerekse gösterge faize nazaran epeyce yüksek kaldığını görüyoruz. Enflasyon (TÜFE) TCMB Beklenti Anketindeki iddianın gerçekleşmesi halinde yılsonunda yüzde 15’in biraz altında olacak üzere görülüyor (benim varsayımım biraz daha düşük olabileceği yolundadır.) Buna karşılık üretici enflasyonu (Yİ-ÜFE) hala TÜFE’nin 10 puan üzerinde bulunuyor. Yeniden TCMB Beklenti Anketinde Dolar kurunun yılsonuna kadar 6,15 dolayına yükseleceği varsayım ediliyor (bu iddianın arkasında, iddiası yapan şahısların faiz indirimi beklentileri var mı yok mu ya da varsa ne kadarlık bir indirim öngörerek bu kestirimi yapmışlar bunları bilmiyoruz.)
Eldeki datalardan ve bildiklerimizden hareketle Merkez Bankası’nın karşısındaki alternatifleri sıralayalım:
(1) Merkez Bankası faizin neden, enflasyonun sonuç olduğu kanısını taşıyorsa faizi enflasyon seviyesine (yüzde16) indirebilir (8 puan) hatta çok daha fazla indirerek enflasyonu düşürmeye yönelebilir. Burada Merkez Bankası’nı sınırlayan tek şey yabancı yatırımcıların süratli düşen faiz nedeniyle paralarını Türkiye’ye getirmek yerine diğer ülkelere götürmeleri sonucunda TL’nin bedel kaybetmesi olabilir. Bu durumda Merkez Bankası’nın bunu dikkate alarak faizi, enflasyonun biraz üzerinde (mesela yüzde 18 gibi) bir orana indirmesi makul olabilir ki bu 6 puanlık bir indirim manasına gelir.
(2) Merkez Bankası enflasyonun neden faizin sonuç olduğu kanısını taşıyorsa o vakit faizi 3 – 4 puan indirerek bir yandan gerçek faiz makasını daraltırken bir yandan da enflasyonu daha fazla düşürmek için faizin baskı yaratmasından yararlanmaya devam edebilir. Bu türlü bir atakta USD/TL kurunda üst istikametli bir hareket olabilir ancak bu hareket muhtemelen kalıcı olmaz.
(3) Merkez Bankası, enflasyonun neden, faizin sonuç olduğu ve şimdi enflasyonda kalıcı düşüşler için gerekli ortamın ortaya çıkmadığı, maliye siyasetinin para siyasetini gereğince desteklemediği kanısını taşıyorsa o vakit faizde 1 – 2 puanlık bir indirimle yetinebilir.
Enflasyonun neden, faizin sonuç olduğu görüşünden yola çıktığımda enflasyon ve gösterge faiz oranlarındaki gerilemeyi ve USD/TL kurunda oluşabilecek dalgalanmayı dikkate alarak bendeniz Merkez Bankası’nın bu kademede 3 – 4 puanlık faiz indirimi yapmasının uygun olduğunu düşünüyorum.
*Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır.
