Faruk Bildirici
Medya profesyonellerine yönelik internet sitesi Journo daki haber savlı bir başlık taşıyordu Satılık Escort İnkılap haber 50 liradan başlayan fiyatlarla isterseniz röportajınızı da yayımlatırız
22 Temmuz da yayımlanan haberde bir halkla bağlar şirketinin müşterilerine istediği içerikleri büyük haber siteleri ve hatta haber ajanslarında yayımlatmayı vadettiği İnkılap Escort Bayan belirtiliyor bu şirketin para karşılığı haber yayımlatabileceğini öne sürdüğü haber siteleriyle ilgili tarifesine de kısmen yer veriliyordu
İlan ve reklam emelli metinlerle haber ve yorumların içiçe geçmemesi gerektiği hatırlatılan haberde İnkılap Escort benim de daha evvel Hürriyet e yazdığım bir yazıdan hareketle Evrensel gazetecilik metinleri biz gazetecilere her türlü çıkar ve nüfuz bağlantısından uzak durmayı öğütlüyor Aksi halde okura yalnızca ve yalnızca gerçeği aktarma faaliyeti yara alır alıntısı yapılıyordu
20 internet sitesinin ismi verilerek suçlandığı habere birinci ve güçlü itiraz T24 ten geldi Journo kelam konusu şirketin ismini açıklamaya davet edildi T24 Genel Yayın Direktörü Doğan Akın da Bir sen eksiktin Türkiye Gazeteciler Sendikası
Tartışmanın boyut kazanması üzerine Journo 4 soruda satılık haber sorunu ve özeleştiri başlıklı bir özeleştiri yayımladı Suçlanan şirketlerin görüşlerinin alınmamasının eksiklik olduğunu kabul etti ancak haberi ana sınırlarıyla savundu Bu açıklamada medyadaki haber görünümlü reklam probleminin kıymeti vurgulanırken daha evvel Hürriyet Okur Temsilcisi olarak kaleme aldığım yazılar hatırlatılıyordu
Gazeteci Faruk Bildirici de sorunun Türkiye de daha sık rastlanan ürün ve hizmet tanıtımlarının haber sütunlarında yapılması , habere şirket penceresinden bakılması ve davet gazeteciliği boyutlarına değinmişti
Journo nun bu süreçte ikinci defa yazılarıma atıfta bulunması bu gelişmelerle ilgili kıymetlendirme yapmamı zarurî kıldı İnternet medyası üzerinde bu kadar gürültü koparan bir haber ve sonrasındaki tartışmaları hem medyada bir durum tespiti yapabilmek hem de Türkiye gazetecilik hafızasında bir tecrübe olarak yer almasını sağlamak hedefiyle inceledim
Haber görünümlü reklam sorunu
Journo nun haberini ve akabinde gelen tartışmaları sağlıklı ve objektif biçimde değerlendirebilmek için iki soruya karşılık aramak gerek Birincisi internet medyasında parayla haber yaptırılabildiği hakikat mu İkincisi bu doğruysa nasıl haber yapılmalı Journo nun haberi gazetecilik tekniği açısından kâfi mi
Doğrudan parayla içerik pazarlanması kadar pespaye bir usul ne derece yaygın kim nasıl yapıyor bilemiyorum Fakat yalnızca internet medyasında değil basılı ve görsel medyada da reklam ve PR metinleriyle gazetecilik eserlerinin iç içe geçtiği örneklere çabucak her gün her an rastlıyoruz PR şirketlerinin hazırladığı metinler haber yorum hatta söyleşi görünümü altında yayımlanabiliyor Bu çeşit metinlerin çok azında Bu bir ilandır ya da Advertorial uyarısı konuluyor Sektör sayfası başlığıyla reklam metinleri yayımlamak da uygundan güzele sıradan bir uygulama
Okuru kandırmaya yönelik bu çeşit etik ihlalleri Hürriyet Okur Temsilciliğim sırasında çok sık lisana getirmiştim Burada tümünü sıralamaya gerek yok fakat Journo daki argümanlarla da ilgili bir yazımı örnek vermek istiyorum
Hüriyet internette yerel haberler kısmında İHA mahreciyle yayımlanan Ankamall dan Hamburg’a uzanan bale adımı başlıklı kısacık haberde Ankara daki bu AVM nin ismi tam 26 kere geçiyordu Bir PR şirketinin basın bülteni olduğu apaçık belirliydi Gerçekten haberde ismi geçen kız çocuğunun babası olan Dr Tolga Uz Kızımın muvaffakiyetini bir Alışveriş Merkezi nin reklamı olacak formda yayınlamanız hocalarını ve biz ailesini çok kırmıştır diye reaksiyon göstermişti
Okurun bu ihtarından sonra lokal haberler sayfasını tarayınca İHA dan alınmış reklam ve tanıtım içerikli öbür haberlerle de karşılaştım Çabucak her kentte çok sayıda tanıtım haberi kimi vakit mahallî siyasetçilerin eften püften açıklamaları mahallî yöneticilerin gönderdiği bültenler yayımdaydı
Bu durumu ilgili arkadaşlara sorduğumda yerel haberlerin bir editoryal süzgeçten geçmeden otomatik olarak yayına girdiği karşılığını aldım Ben de bu durumu 23 Kasım 2015 te Hürriyet te yayımlanan Yerel haberlere editoryal süzgeç başlıklı yazımda eleştirdim
Bildiğim kadarıyla ondan sonra Hürriyet internet İHA nın haberlerinin otomatik olarak sayfaya girmesinden vazgeçti AA ve DHA haberleri için devam etti bu uygulama Lakin ne yazık ki Ankara daki o AVM ile ilgili haber internet sitesinden kaldırılmadı hâlâ da yayında
Böyle bir sakıncanın öteki örneklerle de açığa çıkmasına karşın ajansların lokal haberlerinin direkt yayına girmesi öbür internet sitelerinde de uygulanmaya devam ediyor hala
Medyada durum kaba sınırlarıyla bu Haber yapmak bu sıkıntıya dikkat çekmek elbette gerekli ve faydalı bir gayret Ancak nasıl yapılacağı ya da nasıl yapılmaması gerektiği önemli
Journo nun haberinde gazetecilik
Anlaşılan Journo da internet medyasındaki haber görünümlü reklamlar ile reklam PR metinlerinin içiçe geçmesi problemini gündeme taşımak istemiş Uygun niyetli bir efor kelam konusu lakin haberde gazetecilik tekniği açısından kimi meseleler gördüğümü belirtmek durumundayım Sıralayayım
Haberin birinci cümlesinde paralı haber yayımlatma vaadinde bulunan bazı kuruluşlar dan bahsediliyor Münasebetiyle haberde birden fazla halkla münasebetler şirketiyle ilgili bilgi olmasını bekliyorsunuz Meğer haberde tek şirket hakkında bilgi var
Bu şirketin isminin reklamını yapmamak ismine gizlendiği belirtiliyor Halbuki bu şirketin yaptığı ya da yapacağını sav ettiği düzgün bir faaliyet değil Ortada gazetecilik ismine olduğu kadar Halkla Alakalar etiği açısından da ihlal kelam konusu Haber de bu berbatlığı teşhir gayesiyle yapılıyor Berbatlığı etik ihlali teşhir neden reklam olsun Tam bilakis ismini gizlemek korumak olur
İsmi kapalı bir kaynak üzerinden diğerlerine suçlama yöneltilemez Saklı meçhul kaynaklar üzerinden birçok medya kuruluşunu suçlamak bilinmeyen şahitle yargılama yapmaya benziyor Suçlayan bâtın suçlananlar açık olursa suçlananlara haksızlık yapılmış olur silahların eşitliği prensibine alışılmamış bir durum doğar
Doğan Akın daha sonra Journo nun ismini zımnî tuttuğu şirketin Distile Danışmanlık olduğunu yazdı İsminin ortaya çıkması Distille Danışmanlık şirketinin de açıklama yapmasını suçlanan medya kuruluşlarının da karşı tarafa hukukî açıdan hesap sorabilmesine imkan sağladı
Haberde ismi kapalı tutulan şirket yetkillisinin Röportaj da yayımlatabiliriz kelamlarına yer verilmişti Ancak Distile Danışmanlık Genel Müdürü Kadir Özpınar Doğan Akın a gönderdiği e postada yaptığımız süreçler kesinlikle haber yayımlama garantisi altında değildir diyerek yalanlama yoluna gitmiş Journo dan bu yalanlamaya ait bir itiraz gelmedi
Acaba bu şirket yetkilisine Journo da yayımlamak maksadıyla arandığı belirtilmiş miydi Yoksa bu kişi gazeteci kimliği gizlenerek haber yayımlatmak isteyen bir şirket yetkilisi üzere mi aranmıştı Journo nun haberinde bu mevzuda da bilgi olmalıydı Gazeteci kimliğini gizlediyse bu yanlış
Parayla haber yaptırılabildiği öne sürülen internet sitelerinin tümünün ismini vermek yerine Distile Danışmanlık ın alfabetik sıralı 909 sitelik listesinden öne sürülen fiyat kriteriyle Journo nun 20 sini seçip sıralaması yanlışsız bir yol değil Ortalarından seçim yapınca subjektif ölçüler devreye girmiş oluyor Bu seçimi listenin birinci 20 sırası şöyle diye sunmak da gerçeğe tekabül etmiyor
Bu kadar ağır suçlama yöneltilen haber sitelerine karşılık hakkı tanımamak bu haberin en büyük yanlışı Haberin yayımlanmasından sonra gelen açıklamalar ve ilgili bütün yazılar da Journo nun birinci haberinde link olarak ya da kutular halinde okurun dikkatine sunulmalıydı
Journo nun iki gün sonra yayımladığı açıklamada da Listenin üst sıralarındaki yayınlarda vazife yapan kaynaklarımız fiyat karşılığı içerik yaptırmanın farklı isimler altında sürdüğünü kabul etti Bu bilgiyi kelam konusu hizmeti alan şirketlerden de teyit ettik deniliyor Teyit edildiği belirtilen sitelerin isimleri verilmeyerek yeniden birinci haberde ismi verilen 20 site ve natürel savları reddeden beş internet sitesi bir kere daha suçlanmış oluyor Lakin yeni bir delil tekrar bir data sunulmuyor okura
Journo nun kelam konusu haberinde ve açıklamasında gördüğüm sıkıntılar bunlar Journo ya emek veren ve gazetecilik reflekslerine güvendiğim arkadaşları bu tenkitlerim ışığında tavırlarını bir sefer daha gözden geçirmeye davet ediyorum
Bir de bu tartışmaların ortaya koyduğu çarpıcı bir gerçek var parayla haber yaptırılabildiği öne sürülen haber sitelerinden yalnızca T24 bunu meslek haysiyetine hücum kabul ederek sorun yapıyor akabinde dört kuruluş daha suçlamaları reddediyor Kalan 15 medya kuruluşundan görebildiğim kadarıyla hiç ses çıkmıyor Asıl ürkütücü gerçek burada gizli sanırım
Bu yazı Faruk Bildirici’nin şahsî internet sitesi olan farukbildirici com’dan motamot alınmıştır
TIKLAYIN Doğan Akın yazdı Bir sen eksiktin Türkiye Gazeteciler Sendikası
TIKLAYIN Para ile haber yaptırdığı argüman edilen şirketten T24’e Açıkça özür diliyoruz T24’ten bir tanıdığımız bir irtibatımız yoktur
