Rota, TL fonlamada yaşanan derdin bankaların türev süreçlerden büyük ziyan etmesine neden olduğunu, bankaların ziyanları komite fiyatlarını artırarak telafi etmeye çalıştığını belirtti.
Cumhuriyet’ten Emre Deveci’nin sorularını yanıtlayan Rota’nın açıklamaları şöyle:
TCMB rezervleri haziran sonu prestijiyle olması gerekenin 30 milyar dolar altında. Bu durum neden kaynaklanıyor, bu para nereye gitti? Biraz mekanizmayı ve sonuçlarını anlatabilir misiniz?
Yılın başında TCMB siyaset faizi yüzde 24 iken iktisat idaresi hem faizi hem kuru denetim etme hevesiyle Bankalara mevduat faizini yüzde 20.5’dan daha yüksek vermemelerini tavsiye ederek uygulanmasını yakın takip etti. Böylelikle yabancı yatırımcıların gördüğü TL faizi yüzde 24 iken, TL mevduat sahibi vergi sonrası yüzde 17.5 net alabildi. Yılın birinci 3 ayında enflasyon beklentileri bunun üzerinde olduğu için de, negatif gerçek faize razı olmayan mevduat yatırımcısı dövize yöneldi. Bu yönelme birinci 3 ayda 20 milyar doların üzerinde bir meblağa ulaştı. Mart sonunda bu istikrarsız faiz siyaseti yabancı banka raporlarına da yansıyınca hem yabancı hem yerli yatırımcı alımları kurların daha da yükselmesine neden oldu. En başta yapılan kusur öbür bir yanılgı ile telafi edilmeye çalışılarak bu sefer Londra’da oluşan TL piyasasına yerli bankaların fon sağlamaması tavsiye edildi.
Dünyada merkez bankaları tekrar nakdî gevşeme adımları atmaya başladı. 2008-2009 krizi sonrası olduğu üzere tekrar Türkiye’ye para yağar mı? Yılın birinci 7 ayı prestijiyle portföy girişlerinde olumlu bir tablo yok, gelecek aylarda durum değişir mi?
Parasal gevşeme gelişen ülkeler için çok büyük bir talih. Fakat bu sefer nakdî gevşeme 2009’dakinden çok farklı. O periyot bir likidite ve bankacılık krizini bastırma emelli nakdî gevşeme yapılmıştı. Gelişmekte olan ülkeler ise düzgün mali siyasetler, kredibilitesi olan para siyasetleri ve düşük borçlulukları ile bir çekim alanı oluşturmuştu. Bu defa ticaret savaşları ve müdafaacı siyasetler nedeniyle oluşan tepkisel bir nakdî gevşeme var. Bu sefer Türkiye maalesef Merkez Bankası bağımsızlığını tartışan, yüksek borçlu, kamu mali disiplinini yitirmiş, liyakatı gözetmemiş ve özerk olması gereken kurumların bağımlı olduğu bir durumda. Zati ülke risk primi CDS’in Arjantin’den sonra en yüksek olması bunu gösteriyor. Bu nedenle ticaret savaşlarından oluşacak kaotik durumun bize yarayacağı hayalinden uzaklaşıp ülke risk primini düşürmeye odaklanmak gerekiyor.
TCMB’de lider değişimi ve sonrasında gelen üst seviye vazifeden almaları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Öncelikle misyon müddeti dolmadan bir Merkez Bankası liderinin misyondan alınabilmesi kurumun bağımsızlığının olmadığını tüm yatırımcılara gösteren bir durum oldu. Bu en değerli sermayesi prestiji olan bir kurum için çok ağır bir travma manasına geldi. Yeni lider ve idarenin çok dezavantajlı bir başlangıç yapmasına da neden oldu.
Her yeni yöneticinin kendi takımı ile çalışma hakkı olduğu kesinlikle. Fakat merkez bankaları üzere prestiji göz önünde olan kurumlarda kurumsal hafızanın çok ehemmiyeti var. Münasebetiyle bu cins misyondan alma ve atamaların kurumsal kimliğe ziyan vermeyecek bir irtibat planı dahilinde olması beklenirdi. Son misyondan almalar maalesef toplu bir takımlaşma eğilimi manzarası vererek o misyonlara yeni atanacak tahminen de hakikaten liyakati yüksek şahıslara de çok dezavantajlı bir başlangıç yaptırdı.
