Milattan evvel 67 yılında inşa edilen Antakya Hipodromu’nun gün yüzüne çıkmasının akabinde 513 metrelik alanda yapılan hafriyatlarda, 1930 ile 1939 yılları ortasında Fransız manda idaresi sırasında büyük bir kısmı alınan mozaiklerin öbür modülü hipodrom alanında bulundu. Yapılan hipodrom kazılarında bulunan mozaikle ilgili açıklamada bulunan Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hatice Pamir, “Fransız manda idaresi sona erince artık Hatay Türkiye’ye katılınca, burada eskisi üzere hafriyat yürütülemeyeceği için, buradan artık eser götürülemeyeceği için ne bulmuşlarsa süratlice kazıp götürmüşler. Ve o nedenle bu mozaik modülünü burada unutmuşlar” dedi.
Antakya Hipodromu’nun, Roma’daki Circus Maximus ve Konstantinopolis’e yapılan hipodromdan daha evvel yapıldığını ve periyodunun en büyük yapıtı olduğunu belirten Prof. Dr. Hatice Pamir, “2013 yılından bu yana hafriyat çalışmalarını yürütmekteyiz. Bulunduğumuz yer Milattan Evvel 300 yılında kurulan Antakya’nın kentsel merkezidir. Birebir vakitte idare merkezi olması nedeniyle, saray yapısı olduğundan ötürü da bu alan bazilika olarak da isimlendiriliyor. Tabi idare merkezi olduğu için büyük anıtsal ve kamusal yapılarla donanmış bir alan. 1932-1939 yıllarında Fransız manda devrindeyken de hafriyat yapılmış, yapıya ilişkin bir kadro datalar mevcuttu fakat bugüne kadar tanıtılmamış bir yapıydı. Birinci defa bu yapıda hafriyat çalışmalarına başladığımızda, kentin hipodromunun merdivenleri mevcuttu. Merdivenler bize bu yapının 2 katlı bir oturma sırası ve tribününün olduğunu gösteriyor. Ve görmüş olduğunuz bu bilgileri de kullanarak bir hafriyat stratejisi belirledik. Hipodromun batı tarafında hafriyata başladık. Ve orada da temellerin varlığını ortaya çıkardık. Bu da bize yapıtın boyutları hakkında bir fikir verdi. Buna nazaran 513 metre uzunluğunda bir yapı, dıştan dışa 105 metre ve kendi çağının en büyük yapılarından bir tanesi, en eskilerinden bir tanesi” tabirlerini kullandı.
Pamir kelamlarına şu formda devam etti:
“Şunu söylemek savlı olmaz, Antakya Hipodromu var olduğu vakit Roma’daki Circus Maximus yoktu. Circus Maximus milattan sonra 80’e tarihlendirilir, Antakya hipodromu milattan evvel 67’ye tarihlendirilir. Yani ortalarında 100 yıldan fazla bir vakit farkı var. İstanbul’daki yani Konstantinopolis kurulduktan sonraki yapılan hipodrom bu hipodromdan 300 yıl sonra kurulmuştur. Ve bu hipodrom yapısı bir merkez olarak Doğu Akdeniz’de yapılmış olan bütün bu olimpiyat oyunlarının sergilendiği, düzenlendiği, tertibinin yapıldığı bir yapı olması nedeniyle kentin aslında itibar yapısı bir manada. Bizde bu yapıyı kazarak hem turizme bir manada katkı sağlayacak bir data sunmuş oluyoruz, bir cazibe merkezi oluşturmuş oluyoruz hem de tarihî süreç içerisinde Antakya’nın kimliğine tanıklık eden bir yapıyı ortaya çıkarmış oluyoruz. Yalnızca söylenenle ibaret değil şahsen gözümüzle göreceğimiz bir yapıyı ortaya çıkarmış oluyoruz. Ada mevki olarak isimlendirdiğimiz bu alanın büyük ölçüde mevcut olan, müdafaa altına alınmış olan kısımlarını arkeoparka dönüştürerek bir taraftan hafriyat çalışmaları devam ederken, öteki taraftan da var olan dokuyu toplumsal hayatın içerisine katmak istiyoruz”
“Antik kaynaklar bize hipodrom alanında saray bulunduğunu söylüyor”
Antik kaynaklardan elde edilen bilgiler doğrultusunda Antakya Hipodromu alanında saray yapısı olduğuna değinen Prof. Dr. Pamir, “Antik kaynaklar dediğimiz, antik müelliflerin yazdığı kitap, data, evrak ve dokümanlara nazaran hipodromun çabucak bitişinde, batı tarafında bir saray yapısı olduğundan bahsediliyor. Hatta Roma imparatoru Traianus, Persler (İran) üzerine sefer yapmaya karar verdiğinde Antakya’ya geliyor ve ordusunu bu hipodrom alanda topluyor. O sırada ise bu sarayda kalıyor. Ve bu sarayda kaldığı sırada büyük bir sarsıntı oluyor, koşarak hipodroma sığındığını antik kaynaklar bize anlatıyor. Bu bizim için burada hipodromun çabucak yanında bir saray olduğunu ve bu sarayın bir manada idare merkezi olduğunu bize gösteriyor” dedi.
Antakya Hipodromu alanında yapılan kazıların bir gayesinin da kesimleri alınan mozaik yapıtların geriye kalan kesimlerini da gün yüzüne çıkarmak olduğunu söyleyen Prof. Dr. Pamir, şöyle devam etti:
“1932 ve 1939 yıllarında burada yürütülen hafriyatlarda hamam yapıları kazılmış onların mozaikleri alınıp götürülmüş ancak bugün yerleri kayıp hiçbirinin nerede olduğunu bilmiyoruz. Konutlar kazılmış o konutların nerede olduğunu bilmiyoruz. Gerçi mozaikleri alınmış hali hazırda müzede sergileniyor hem burada Hatay Müzesi’nde hem de Louvre üzere, Worcester üzere çok çeşitli 40’a yakın müzede sergilenen Antakya mozaikleri var. Bu projenin bir emeli da bu hafriyat yapılan yani bu mozaiklerin çıktığı yerde kalan başka mozaikleri de tespit edip, onları da ortaya çıkarmayı hedefliyoruz”
