Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) zelzele konusunda tedbirler alınabilmesi, yapı bölümünde kontrol düzeneklerinin güçlendirilmesi, imar affının ülke gündeminden büsbütün çıkartılması, kaçak yapılaşmanın önlenmesi ve yüksek riskli yapı stoku için aktif kentsel dönüşüm siyasetleri geliştirilmesi davetinde bulundu.
TMB, İnşaat Bölümü Tahlili Raporu’nun Nisan 2023 sayısını bugün yayımladı. “Deprem Felaketinin Acıları İçinde Seçim Süreci” başlıklı raporda, global ve ulusal iktisat ile inşaat dalına ait bilgiler değerlendirildi.
Bu yılın birinci çeyrek devrine ait İnşaat Bölümü Tahlili Raporu’nda, 11 vilayette büyük yıkımla sonuçlanarak çok sayıda can kaybına neden olan Kahramanmaraş merkezli sarsıntılara ait tespitler öne çıktı.
Raporda, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin dayanıksız yapı üretiminin yaygınlığını bir kere daha gözler önüne serdiği belirtildi.
Raporda, “Ortaya çıkan yaklaşık 230 milyon tonluk enkaz, boyutu prestijiyle Erciyes Dağı’nın büyüklüğü ile kıyaslanmıştır. Yitirilen canlar ve yıkılan binalar, doğal afet risklerini ve taban kurallarını dikkate alan kentsel planlamanın, uzman mühendisliğin, projeye uygun imalatın, yanlışsız ve kaliteli materyal kullanımı ile imal faaliyetleri kontrolünün hayati ehemmiyetini ortaya koymaktadır” denildi.
“Denetim sistemleri güçlendirilmeli”
Deprem bölgesinde inceleme yapan teknik grupların yapı hasarlarıyla ilgili tespitlerine yer verilen raporda, “Öncelikle 2019 yılında yapı müteahhitlerinin ekonomik, mali, mesleksel ve teknik yeterliklerine nazaran sınıflandırılması için çıkarılan ‘Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik,’ yurt çapında aktif ve taviz verilmeden uygulanmalıdır. Sektörde denetim sistemi mekanizmaları mutlaka güçlendirilmelidir. Süreçte sorumluluğun çok taraflı olduğu gerçeği kabul edilerek, ülkenin gündeminden imar affı ve gibisi uygulamalar tümden çıkartılmalı; tersine, müeyyidelerin caydırıcı olması sağlanmalıdır” saptaması yapıldı.
“Etkin kentsel dönüşüm siyaseti geliştirilmeli”
Raporda, zelzele bölgesindeki yine inşa çalışmalarının planlı ve kontrollü biçimde yürütülmesinin kıymetli olduğu ve ülke genelinde yapıların zelzeleye güçlü biçimde dönüşümden geçirilmesine duyulan muhtaçlığın büyük olduğu belirtildi. Yapılaşmanın birinci evresi olan kentsel planlamanın değerine vurgu yapılan raporda, “Bu nedenle yer koşullarını dikkate alan imar planları ve yapı şartnameleri hazırlanması, muhtemel imar aflarına güvenen kaçak yapılaşmanın önlenmesi, yüksek riskli yapı stoku için faal kentsel dönüşüm siyasetleri geliştirilmesi gerekmektedir” denildi.
Devlet dayanağının ehemmiyetine vurgu
Ülke genelinde 1999 Marmara Zelzelesi öncesi şartnamelerle yapılmış çok büyük bir yapı stokunun bulunuyor olması nedeniyle, ‘afet odaklı’ yaklaşımla kentsel dönüşüm adımlarının hızlandırılmasının değerine işaret edilen raporda, tıpkı vakitte bu hayati sürecin vatandaşın inisiyatifine bırakılmadan başlatılıp sonuçlandırılması ve inançsız yapıların süratle tahliye edilerek dönüşümün devletin dayanağıyla gerçekleştirilmesi gereksinimi vurgulandı.
Ekonomik gelişmeler sonucunda düşen alım gücü ve içinde bulunulan enflasyonist ortamın toplumun geniş bölümleri için krediye erişimde büyük mahzur teşkil ettiği de belirtilerek, ülke genelindeki kentsel dönüşüm konusunda yalnızca İstanbul’daki gereksinimin bile kapsamlı finansal tahliller gerektirdiği hatırlatıldı. Çalışmada ayrıyeten, hayati bir öge olan yapı güvenliğinin sağlanması için inşaat dalının denetimli biçimde gelişmesinin ehemmiyeti belirtilerek, “Sektör sağlıklı biçimde yapılanmadan ülkemizin kalkınma gayelerinin sürdürülmesi de mümkün değildir” değerlendirmesine yer verildi.
