T24 Haber Merkezi
Gelip gelmeyeceği uzun müddettir Türkiye iktisadı üzerinde baskı yaratan ve Ankara-Washington sınırında gerginliğe sebep olan S-400’lerin teslimatına sonunda başlandı. Rusya’dan alınan S-400 hava savunma sisteminin birinci küme materyalleri Ankara’daki Mürted Hava Meydanı’na ulaştı.
– Türkiye’ye S-400 teslimatı başladı
Ulusal Savunma Bakanlığı’nın S-400 açıklamasının akabinde dolar yükseldi
Milli Savunma Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada, Savunma Sanayii Başkanlığı ile Rus Rosoboroneksport ortasında imzalanan mutabakatın tarihi 11 Nisan 2017 olarak gösterilirken; bunun 27 Temmuz 2017’de yürürlüğe giren ‘ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Çaba Yasası’ndan (CAATSA) kaçınma hareketi olabileceği yorumları yapıldı.
ABD Lideri Donald Trump’ın haziran ayı sonunda Japonya’da gerçekleşen G20 tepesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşme sonrasındaki açıklamalarında S-400 krizinde neredeyse Türkiye’ye hak verir yorumlarda bulunması yaptırımların masadan kalkabileceği yorumlarına sebep olmuştu. Lakin ABD Savunma ve Dışişleri bakanlıkları S-400’lerin alımının ‘olumsuz’ sonuçları konusunda ülkelerinin halinin değişmediğini belirtmişti. Reuters haber ajansı da “Trump’ın bir muafiyet sağlayarak yaptırımları ertelemeyi deneyebileceğini lakin bunun, Kongre’deki destekçilerini kızdırabileceğini” yazmıştı. ABD Kongresi de Türkiye’ye yaptırımlar konusunda ABD Lideri Trump kadar optimist değil.
Trump: Erdoğan’a ‘Bize bir düzgünlük yap ve sana Patriot’ları satalım’ dediler, o da ‘Çok geç zira S-400’leri satın aldım’ dedi
Peki nedir bu S-400’ler, Türkiye’nin hava savunma sistemi arayışı nasıl bu noktaya geldi?
Dünyada kullanılan en uygun hava savunma sistemlerinden biri olan S-400, Rusya’nın Soğuk Savaş devrinde geliştirmeye başladığı füze savunma sisteminin dördüncü jenerasyonunu temsil ediyor. S-400’ün geliştirilmesine 1993 yılında başlandı. Soğuk Savaş sonrasında yaşanan bütçe kesintileri nedeniyle tamamlanması uzun vakit alan S-400’lerin testlerine 1999 sonunda başlandı, sistem 2007 yılında faaliyete alındı.
İnsanlı ya da insansız her türlü hava aracının yanı sıra hem seyir hem de balistik füzeleri imha edebilen S-400’lerin azami menzili 400 kilometre, ulaşabildiği en yüksek irtifa da 30 kilometre. Ayrıyeten, her maksada iki füze kilitleyerek, eşzamanlı olarak 80 maksadı vurabiliyor.
- Üreticisi: Almaz-Antey silah şirketi
- Konuşlandığı Yerler: Moskova, Suriye, Kaliningrad, Kırım
- Kullanılmaya BaşlanmaTarihi: 2007
- Menzil: 400 kilometre
- Hız: Saniyede 4,8 km
- Azami Hedef İrtifası: 30 km
- Eşzamanlı Takip: 80 hedef
- Hedef Türü: Uçak, seyir füzesi, orta menzilli füzeler, İHA ve öteki havadan izleme sistemleri
Kaynak: BBC
Sistem nasıl çalışıyor?
- Uzun menzilli izleme radarı, havadaki objeleri takip ediyor ve gelen bilgiyi komuta aracına gönderiyor. Potansiyel amaçlar, komuta ortasında değerlendiriliyor
- Hedef tanımlandıktan sonra komuta aracı füzenin fırlatılmasına karar veriyor
- Fırlatmayla ilgili bilgiler, gayeye nazaran en yeterli pozisyonda bulunan fırlatma aracına gönderiliyor ve buradan karadan havaya füzeler gönderiliyor
- Angajman radarı, füenin amacına ulaşmasına yardımcı oluyor
Türkiye’nin hava savunma sistemi arayışı nasıl bu noktaya geldi?
Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı bir savaş uçağının 2012’de Suriye tarafından düşürülmesinin akabinde Türkiye’nin talebi üzerine NATO üyeleri ABD, Almanya ve Hollanda ikişer Patriot füze bataryasını 2013’te Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adana’ya yerleştirdi.
Ankara, tıpkı yıl içinde hava savunma sistemlerini güçlendirmek ve geliştirmek için 4 milyar dolarlık bir bütçe de ayırmıştı. İhaleye giren Çinli CPMIEC, Fransız-İtalyan paydaşlığı Eurosam ile Rusya’dan Rosoboronexport ve ABD’li Raytheon and Lockheed Martin’i geride bırakmıştı. Rosoboronexport S-300’ler, Raytheon and Lockheed Martin de Patriot’larla ihaleye katılmıştı. Çin’le varılan 3.4 milyar dolarlık mutabakat, başta ABD olmak üzere NATO müttefiklerinin itirazı üzerine 2015’te büsbütün rafa kaldırıldı. Türkiye’nin 2011’de Suriye’de çatışmanın artmasıyla başlayan hava savunma sistemi arayışı ise devam etti.
Patriotların Türkiye’ye yerleştirilmesi: “Washington’ın Ankara’ya sembolik jesti”
Hava savunma sistemlerine dair arayış sürerken, geçen müddette sistemin tek bir füzenin engellenmesinde bile kullanılmamasını da münasebet göstererek ABD, Almanya ve Hollanda, Türkiye’nin IŞİD tersi koalisyonla ortak hava hücumlarına katılmaya başladığı 2015 yılında Patriotları geri çekme kararı aldı. ABD’nin Patriotların geri çekilmesine dair resmi açıklaması, İran ve Kuzey Kore’den gelen tehditler karşısında öteki yerde gerekli olduklarıydı. O devirde New York Times’ta yayınlanan bir makaleye nazaran ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri, bu Patriot görevlendirmesinden hiçbir vakit şad olmamıştı ve bunu Washington’ın Ankara’ya ‘sembolik bir jesti’ olarak görüyorlardı.
2017 yılı temmuz ayında ise Ankara’dan S-400 alımına yönelik resmi görüşmelerin başladığına dair açıklama geldi. Şayet süreç tamamlanırsa Türkiye, Rusya’dan hava savunma sistemi alan ve kullanan birinci NATO üyesi olacaktı. NATO yetkilileri, S-400 alımının sonuçları olabileceği ikazlarında bulunurken; Cumhurbaşkanı Erdoğan ise ittifakla bağların sağlam olduğunu söylüyordu. Türkiye’nin S-400 alımına dair münasebeti, hava savunma sistemini uzun müddettir güçlendirmeye çalışması ve güney sonundaki terör ile savaş tehdidiydi.
Türkiye 2016’da sayısız terör saldırısı atlatmış, 15 Temmuz darbe teşebbüsü de birebir yıl yaşanmıştı. Cumhurbaşkanı, NATO üyelerinin darbe teşebbüsüne verdiği reaksiyonları yetersiz buluyor; 15 Temmuz sonrasında ilan edilen harikulâde hal kapsamında yürürlüğe giren kimi siyasetlere dair Avrupa Birliği ve ABD’den gelen tenkitleri ise ‘iç işlerine müdahale’ olarak nitelendiriyordu. Türkiye ile Batı ortasında makas açılırken; Rusya ile Kasım 2015’te Rus jetinin düşürülmesinin akabinde tırmanan gerginlik Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rus mevkidaşı Vladimir Putin‘den özür dilemesiyle Haziran 2016’da küllenmeye başlamıştı.
