Bilimsel ismiyle beyin bilgisayar orta yüzü İngilizce kısaltmasıyla BCI ismini taşıyan bu çip insan saçından daha ince olan ipliklere bağlı olan 3 bin elektrodu Escort Etiler içeren minik bir modülden oluşuyor
Musk bu teknoloji ile 1999 üretimi bilim kurgu sineması The Matrix’te olduğu üzere beynin derinliklerindeki bilgi ve hafızanın indirilmesini mümkün kılmak maksadıyla insan beynini bilgisayarlarla temaslı hale getirmeyi amaçlıyor
Söz konusu teknolojinin görme manisi yahut felç tedavisindeki kullanımının yanı sıra Musk Neuralink’in beşerler ortasında telepatiyi mümkün kılma hedefine sahip olduğunu lisana getirmişti Musk’a nazaran bu yapay zekaya karşı çıkacak mümkün bir savaşta insanlığı galip kılacak bir gelişme olacak Musk birebir vakitte teknolojinin insanların süper görme kabiliyetine sahip olmasını sağlamasını da istiyor
Bilim kurgu mu gerçeklik mi
Peki tüm bu istekler gerçekçi mi Sorunun kısa ve cevabı belirli Hayır
ABD’deki Chicago Üniversitesi’nde nörobilim alanında çalışmalarını yürüten Giacomo Valle İnsanların zihinlerini okuyamayız Beyinden çözebileceğimiz bilgi ölçüsü son derece sınırlı değerlendirmesinde bulundu
Birleşik Krallık’taki Imperial College London’da beyin bilgisayar orta yüzü alanında araştırmalarını sürdüren Juan Alvaro Gallego ise bu teknolojinin zihinlerimizi okuyabilecek etaba gelmesinin gelecek 30 40 yılda mümkün olduğuna inanmadığını söyledi DW’ye yaptığı değerlendirmede Gallego Temel sorun fikirlerimizin beynimizin neresinde nasıl saklandığını bilmiyor oluşumuz Şayet niyetlerin gerisindeki hudut bilimi anlayamıyorsak onları okumamız da mümkün olmaz diye konuştu
BCI’lerin tıbbi kullanımı
Musk Neuralink teknolojisini birinci sefer kamuoyuna açıklarken sunumunda beynine bir Neuralink çipi takılan bir domuz ve beyniyle bir masa tenisi raketini denetim eden bir maymunun görüntüsünü göstermişti
Ancak BCI’lerin potansiyeli hayvanların oyun oynamasının çok daha ötesine uzanıyor Gallego kelam konusu teknolojinin omurilik hastalıkları yahut sinirsel bir hastalık olan Locked in sendromunun tedavisinde kullanılmak üzere geliştirildiğini söyledi Buna nazaran BCI hastanın şuuru külliyen yerinde olduğunda lakin bedeninin gözleri dışındaki hiçbir kısmını hareket ettiremediğinde irtibat kurmasına imkan sağlıyor
Gallego Eğer bu tip durumlarda hastanın beynindeki iç irtibatını bilgisayar üzerinde sözlere dönüştürmeyi başarırsanız bu hayatı değiştiren bir buluş olur dedi
Bu alanda BCI’ler nöronlardan gelen elektrik sinyallerini motor kortekste kayıt altına alacak ve akabinde sinyalleri bir metin olarak gösterilmek üzere bir bilgisayara gönderecek formda tasarlanıyor Aslında beynin düşünme sürecinde merkezi rol alan bir kısmı olmayan motor korteks talimatların bedenin geri kalanına gönderilmek üzere taşındığı yer Örneğin konuşmak üzere lisan yahut çene hareketi yapmak istediğinizde beyin bu talimatları burada topluyor Elektrotlar ise aslında motor planlamayı kayıt altına alıyor Beynin farklı kısımlarındaki süreçlerin sonucu buralarda toplanıyor
Dolayısıyla BCI’ler aslında niyetlerinizi kaydetmiyor daha çok beynin parmağı burada dizi şurada hareket ettirme yahut ağzı makul bir ses çıkarmak üzere açma üzere planlarını kaydediyor
Bilim insanları motor korteksin bir mektup yazma niyetini okumayı başardı bilgisini aktaran Gallero Bağlı bir bilgisayar ile karmaşık bir modelleme kullanmak suretiyle felçli iştirakçilerin dakikada 10 sözlük bir iletişlim kurması sağlandı ve bu bir ihtilal niteliğindeydi dedi
BCI’ler insanların hissetmesini sağlıyor
Bu teknolojinin kullanımındaki bir öbür çığır açıcı gelişme ise 2016 yılında yaşandı Devrin ABD Lideri Barack Obama o yıl bir trafik kazasının akabinde felç kalan Nathan Copeland ismindeki kişinin robotik elini sıkmıştı Copeland Obama’nın kendisinin elini sıkışında ciltleri birbirlerine değiyormuş üzere hissettiğini söylemişti
Gallego Orada BCI’lerin daha farklı bir kabiliyetini gözler önüne sermiş oldular Beynin planladığı hareketleri yorumlamak gayesiyle elektrot kullanmak yerine his üretmek emeliyle minik akımlar kullanarak beyni uyardılar bilgisini aktardı
Copeland’in beynine hudut sisteminin faaliyet dışı kalan kısmının fonksiyonelliğini geliştirmek maksadıyla Utah array isminde bir BCI yerleştirildi Neuralink’in bir rakibi tarafından üretilen aygıt robotik elin ucundaki sensörlere bağlı olacak biçimde duyu korteksine implante edildi
Copeland Obama vilayet el sıkıştığında bu sensörler beyne birtakım sinyaller göndererek beynin el kısmındaki duyu korteksini uyardı Böylelikle Copeland Başkan’ın elini hissetmiş oldu
BCI’lerin sunduğu bu yeni kabiliyetler derin beyin stimülasyonunun gelecek jenerasyonunu temsil ediyor Kelam konusu tedavi hareketsel hastalıklara sahip şahısların beyinlerinin ilgili alanlarına elektrot yerleştirilmesini içeriyor Gallego Bu teknolojiler uzun bir müddettir var Derin beyin stimülasyonu 1990’lı yıllardan bu yana Parkinson hastalığına sahip yüz binlerce insanın tedavisinde kullanıldı diye konuştu
Herkes beyin ameliyatı mı olacak
Şimdilik Utah Array üzere BCI teknolojisi Copeland üzere özel olaylarda kullanılırken Neuralink teknolojisi ise sadece hayvanlar üzerinde deneniyor Valle BCI’lerin tüm tıbbi uygulamaları hâlâ araştırma evresinde ve klinik pratikte şimdi uygulamaya konmuş değiller dedi
Geçen yıl Neuralink teknolojilerini beşerler üzerinde denemek için ABD hükümetinin ilgili makamlarına müracaatta bulundu Fakat devlet kurumları şirketin bu başvurusunu kıymetli güvenlik telaşları gerekçesiyle reddetti Basında yer alan haberlere nazaran Musk’ın şirketi beşerler üzerindeki deneylere bu yılın sonlarında başlamak için müsaade alma uğraşlarını sürdürüyor
96 minik ve esnek modülden oluşan ve insan beynine yerleştirilmesi kelam konusu olan bir aygıtın beyin ameliyatı ile insanların beynine yerleştirilmesi son defece güç ve riskli bir süreç BCI’yi insan beynine bağlama süreci birinci etapta başarılı olsa bile bedenin bağışıklık sisteminin bunu reddetmesi ihtimali aygıt implante edildikten çok uzun müddet sonra bile yüksek
Nöroetiğin doğuşu
Valle uzun vadede BCI’lerin bir küme etik kaygıyı beraberinde getireceğini öngörüyor Bu telaşların da araştırmacılar şirketler fonlama şirketleri regülatörler ve kullanıcıların kendileri tarafından önemli bir biçimde dikkate alınması gerekiyor
Söz konusu teknoloji yeni bir etik alanının doğuşuna yol açmış durumda Nöroetik Şimdi doğum evresinde olan bu alandaki tartışmalar şimdi bilim kurgu düzeyinde Valle nöroetiği gelecek yıllarda meşgul etmesi muhtemel şu soruları yöneltiyor
Örneğin insanların kanılarından elde edilen datalarda meydana gelebilecek mahremiyet ihlallerinin sonuçları ne olacak Böylesine bir teknolojiye erişim eksikliğinin toplumsal eşitsizliği artırmayacağını nasıl garanti altına alabiliriz Pekala ya beyinden bilgi almak yerine bir bilgi beyne yerleştirilirse ne olacak
