New York Times gazetesi S-400 savunma sistemi muahedesiyle, Türkiye’nin ABD ile Rusya ortasındaki bağlantıların nasıl şekillendiğini yazdı.
Haberde, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemini satın almasıyla Ankara’nın müttefiki Washington ile ‘ilişkilerin gerildiğini’, Moskova ile ise hem ikili münasebetlerin geliştiği, hem de Suriye’deki savaşın sona ermesinde Türkiye ABD ile aksi düşerken, Rusya ile ise ‘ortaklık yaptığı’ belirtiliyor.
Gazete, ABD Lideri Donald Trump idaresinin de Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’e kıyasla, Türkiye’ye daha ‘mesafeli kaldığını’, Putin’in ise ‘ticaret ve bölgede işbirliği ile daha sıcak bağlantılar kurduğunu’ yazıyor.
New York Times, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın izlediği diplomasiye ait şu sözleri kullandı:
“Erdoğan, 17 yıllık iktidarı boyunca Türkiye’yi, kendine nazaran, Çin, Rusya, Avrupa Birliği ve ABD ile rekabete edebilecek kadar, daha güçlü, memleketler arası arenada da daha bağımsız bir aktör haline getirmeye çalıştı.
“Bunu yaparken de, müttefiklerini yabancılaştırma kıymetine, çıkarları için tarafları manipüle etmekten çekinmedi. Çift taraflı kurduğu münasebetler ile kimin tarafını tuttuğu konusunda Avrupa ile Amerika’yı afallatıyor.
“Bunun karşılığı kısa, kendi tarafını tutuyor.
“Anlaşmanın altında yatan münasebet, Erdoğan’ın 2016’da, ortalarında Erdoğan’ın yakın arkadaşlarının da bulunduğu 200’den fazla Türk’ün öldüğü darbe teşebbüsünden Washington’ı sorumlu tuttuğu derin devlet kuşkusu olabilir.”
Gazeteye konuşan Avrupa Dış İlgiler Kurulu’ndan Aslı Aydıntaşbaş da Erdoğan’ın, ‘Batı’nın Türkiye’yle ilgili niyetlerine artık güvenmediğini, S-400 mutabakatının Rus baskısından kaynaklanmadığını, sebebinin Türkiye’nin diğer bir darbe teşebbüsü kaygısı’ olduğunu söyledi.
Haberde, Türkiye’nin Fethullah Gülen’in iadesi talebine ABD’nin ‘delil yetersizliği’ nedeniyle sıcak bakmasının Türkler tarafından ‘Amerikan casusunu koruma’ olarak görüldüğü de belirtiliyor:
“Yine de, analistler, Erdoğan’ın eski müttefiklerini koparıp atmaya hazır olmadığını, lakin Türkiye için en güzel muahedeyi yapabilmek için Doğu-Batı çekişmesine oynadığını söylüyor. Milliyetçi duruşu, çoklukla daha sıkı pazarlık yapmak için kullanılıyor.”
‘Bağımsız ve güçlü Türkiye’
New York Times, Rus hava savunma sistemi S-400’ün satın alınmasıyla ABD ile Türkiye ortasındaki bağlantılar kopmasa da “yeniden şekillenebilir” diyor ve mutabakatın Erdoğan’ın, ‘sömürgeci Batılı güçlere karşı, bağımsız ve güçlü bir Türkiye oluşturma konusundaki kararlılığını gösterdiği’ yorumunu yapıyor.
Türkiye’nin Rusya ile bağlarını de ele alan haberde Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Erdoğan’a yakın davrandığına da dikkat çekiliyor:
“Analistler ve Türk yetkililer, Rus önderin, çıkarlar ayrışsa da, Türklerin dertlerini dinlemekte Amerikalılara kıyasla daha istekli olduklarını ve Putin’in Erdoğan’a dengi üzere davrandığını söylüyor.”
“Hemen çabucak her sene Trump ve ABD daha katı ve uzaklıklı iken, Putin diyalog teklifinde bulundu.”
“Diğer yandan Trump’ın Twitter’dan taarruzları, geçen yıl Türk lirasının kıymet kaybına neden oldu. Bu, Erdoğan’ın Amerika’nın kendisini baltalama teşebbüsü olarak gördüğü örneklerden biri. Putin ise ticaretten bahsediyor.”
“İki ülkenin çatışmanın zıt taraflarında olduğu Suriye’de bile Putin, Türkiye’yi saldırgan bir rakipten işbirliği yapan bir ortağa dönüştürmek için uğraştı.”
Türkiye’nin Rus jetini düşürdüğü 2015 yılında Moskova ile Ankara ortasına ara koyduğunu yazan gazete, Rusya’nın Suriye’de Esad’ın yanında savaşa müdahalesiyle Amerikan takviyesinin bölgede eridiğini belirtti. Washington’un Suriye’nin kuzeydoğusundaki Kürt militanlarla işbirliği içinde olmasını da Türkiye’nin ‘bir tehdit’ olarak değerlendirdiği aktarılıyor.
Putin’in, Astana süreciyle, Suriye’deki savaşa tahlil bulma gayretlerinde İran’ın yanı sıra Türkiye’yi de artık yanına çektiği de haberde yer aldı. Suriye’de ilan edilen çatışmasızlık bölgeleriyle Türkiye’nin de ülkenin kuzey bölgelerinin denetimini ele geçirmesinin önünün açıldığı ve mültecilerin Türkiye’ye akınlarının da durdurulduğu belirtildi.
Gazeteye konuşan Washington Yakın Doğu Enstitüsü Türkiye Araştırmaları Programı Yöneticisi Soner Çağaptay, kritik dönüm noktasının, darbe teşebbüsünden sonra Putin’in Erdoğan’a yaklaşımı olduğunu söylüyor.
Rus başkan darbe teşebbüsünden sonra Erdoğan’ı aramış ve Rusya’ya davet etmişti. S-400 muahedesi da St. Petersburg’daki görüşmede gündeme geldi.
Çağaptay, “Darbe teşebbüsü Putin’in hesaplarını değiştirdi (…) Putin, travmanın ne kadar derin olduğunu gördü” diyor.
Washington ise darbe teşebbüsünden dört gün sonra Türkiye’yle bağlantıya geçmiş, Türkiye’yi Lider Barack Obama değil, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry aramıştı.
Gazeteye konuşan Altınbaş Üniversitesi’nde misyonlu akademisyen Ahmet Han, S-400’le ilgili şunları söylüyor: “Eğer sorunlar evvelden ele alınmış olsaydı bunlar yaşanmazdı. Türkiye’nin karar alıcıları S-400’lerin gelişinden mutlu. Lakin hiç kimse Rus lobisi kadar nitekim keyifli değil.”
