T24 Haber Merkezi
Gonca Tokyol
Arjantinliler 11 Ağustos’ta ön seçim için sandık başına gitti. “Herkesin Cephesi” koalisyonu başkanı Alberto Fernandez, ‘beklenmedik’ bir muvaffakiyet göstererek oyların yüzde 47.3’ünü aldı. Mevcut Devlet Lideri Mauricio Marcri‘nin oyları ise yüzde 32.3’te kaldı.
Vaatleri ortasında emekliler için parasız ilaç ve personeller için daha yüksek fiyatlar bulunan Fernandez’e başkanlık yarışında yardımcısı sıfatıyla eski Devlet Lideri Cristina Fernandez de Kirchner (CFK) eşlik etti. 2007-2015 yılları ortasında devlet başkanlığı koltuğunda oturan Kirchner’ın periyodunda Arjantin’de sermaye kaçışını önlemek için kambiyo denetimlerini de içeren bir dizi ekonomik önlem uygulanmıştı.
Seçimi kazanması halinde IMF’den Macri devrinde alınan 57 milyar dolarlık borcun tekrar yapılandırılması için masaya oturulacağını söyleyen, ‘popülist’ siyasetlere sahip Fernandez’in başarısı piyasaları huzursuz etti. Ön seçim öncesinde anketler yarışın ‘başa baş’ gideceği varsayımında bulunuyordu, yatırımcıların umudu ise ‘piyasa dostu’ Macri’deydi; sonuçlar piyasa için bir şok tesiri yarattı.
– Arjantin’de ön seçimler ekonomiyi berbat etkiledi: Pezo yüzde 30 kıymet kaybetti
Arjantin Pezo’su, haftanın birinci günün ABD Doları karşısında yüzde 30’un üzerinde kıymet kaybetti. Bir evvelki haftayı 46.5 peso düzeyinde kapatan dolar, Arjantin Merkez Bankası’nın dolar bozdurma atılımı öncesinde 65 pezonun üzerine kadar çıktı, sonradan 52 pezo düzeyine geriledi. Merval Endeksi pazartesi günü dolar bazında yüzde 48 kıymet kaybederken; Arjantin’in 5 yıllık CDS’i de 808 puandan 2169 puana çıktı.
T24 muharriri Barış Soydan, piyasaların Fernandez’in kazandığı muvaffakiyete gösterdiği yansıyı, Brezilya’da çok sağcı Jair Bolsonaro’nun sandıktan çıkmasından sonra yaşananlarla kıyaslayarak, bugünkü köşe yazısında şu yorumda bulundu:
“Geçen sonbaharda Brezilya’da işkenceyi savunan, Şili diktatörü Pinochet’in ‘yeteri kadar’ insan öldürmemesine hayıflanan çok sağcı Bolsonaro başkan seçildiğinde Real (Brezilya parası) ve Bovespa (Brezilya borsası) roket üzere yükselmişti. Evvelki gün Arjantin’de yapılan seçimi sol popülist Alberto Fernandez kazanınca bu kere zıddı oldu, Pezo çöktü. Neden? Zira Bolsonaro “piyasa dostu” siyasetleri savunurken, Fernandez fakirleri gözeten bir iktisat siyaseti izlemekten, Arjantin’in IMF’ye olan borcunu tekrar müzakere etmek için masaya oturmaktan kelam ediyordu. Bolsonaro kazanınca global sermaye Brezilya’ya yatırım yapmaya koşmuştu; Fernandez evvelki gün kazanınca ise elinde ne var, ne yok satıp Arjantin’den çıkmaya çalıştı.”
Guardian’ın haberinde görüşlerine yer verilen Capital Economics’in Latin Amerika masasından Edward Glossop da Fernandez’in ön seçimlerde elde ettiği bariz zaferin sol popülizmin geri dönüşünün önünü açtığını belirterek, bunun da birçok yatırımcıyı korkuttuğunu söyledi.
Macri: Ekim ayı Arjantin’in gelecek 30 yılını etkileyebilir
Wall Street Journal’ın hususa dair haberinde görüşlerine yer verilen Goldman Sachs’in Latin Amerika Şef Ekonomisti Alberto Ramos ise piyasada yaşananların Macri için ‘umut’ olabileceği yorumunda bulundu. Ramos, Macri’nin durumun berbatlığına dikkat çekerek bunun Ekim ayındaki seçimi kaybetmesi halinde yaşanacakların bir ön gösterimi olduğunu söyleyebileceğini belirtti.
Gazetecilere yaptığı açıklamada ön seçimler sonrasında kabinesini ya da iktisat siyasetlerini değiştirmeyeceğini söyleyen Macri de “Ekim ayı Arjantin’in gelecek 30 yılını etkileyebilir” dedi.
Devlet Lideri, piyasaların verdiği reaksiyonun ‘halefinin siyasetlerine güvenilmediği’ manasına geldiğini savunurken, Fernandez ise iktisatta yaşananlardan Macri’yi sorumlu tuttu. Reuters’ın haberine nazaran “Herkesin Cephesi” koalisyonu başkanı, “Piyasalar oyuna getirildiklerini anladıklarında berbat reaksiyon verirler. Kurmaca bir iktisatta yaşıyoruz ve hükümet sorulara yanıt vermiyor” dedi.
“Türkiye’nin geçen yılki krizi tetikleyen cari açık problemini çözmüş olması TL’nin yazgısını ekürisi Pezo’dan ayırıyor”
Arjantin’de yaşananları Türkiye’de en yakından takip eden isimlerden biri olan Dünya gazetesi müellifi, stratejist Orkun Gödek, sürecin Arjantin özelinde uzun süreceği varsayımında bulundu. “Özellikle sabah Japonya’nın tatil olması ve yuanın bedel kaybında panik yaratmaması birinci etkiyi sınırladı” diyen Gödek, pezodaki gidişatın öteki gelişmekte olan ülke paralarına tesir etmediğine de dikkat çekti.
Barış Soydan, pezodaki berbat gidişatın TL’ye nasıl bir tesiri olacağına dair yazısında, en azından Türkiye özelinde bir paniğe gerek olmadığı yorumunda bulunuyor. Memleketler arası yatırım bankası Brown Brothers Harriman’ın Global Para Stratejisi Şefi Win Tin’in Arjantin’de yaşananların tesirinin Brezilya ve Uruguay ile sonlu kalacağı tarafındaki görüşünü aktaran Soydan, ‘Türkiye’nin geçen yılki krizi tetikleyen cari açık sıkıntısını çözmüş olmasının da TL’nin mukadderatını ekürisi Pezo’dan ayırdığını’ düşünüyor.
“Perşembe günkü açılışta borsanın satış baskısıyla karşı karşıya kalması mümkün”
Gödek de “Liraya, randa, öbür EM’lere önemli baskı olmaması birinci intibada kıymetlidir. Not edilmelidir. 2018 Ağustos-Eylül geçişi şimdi yok” derken; Nişantaşı Üniversitesi öğretim görevlisi Mert Yılmaz da YouTube kanalında yaptığı yorumda, geçtiğimiz yıl yaşanan kur krizini ve Türkiye’de o günlerde yaşanan çalkantının öbür gelişmekte olan ülkelere sıçrama riskinin fiyatlandığını hatırlatarak Arjantin’de yaşananlardan çıkarılması gereken dersler olduğunu söyledi. Yılmaz, şu tabirleri kullandı:
“Kırılganlıklar çok yüksek. En ufak bir toplumsal reaksiyon, bir siyasi tercih değişikliği çok süratle her şeyin yıkılmasına neden olabiliyor. Arjantin’de yaşananların Türkiye’de tesirleri olması mümkün. Zira Türkiye de her ne kadar yaşanan toparlanmaya karşın kırılganlıkları çok yüksek bir ülke.
Piyasalar perşembe günü açılacak. Çok radikal değişiklik olmazsa borsanın satış baskısıyla karşı karşıya kalması mümkün. Zira Hong Kong’da yaşananlar da Asya piyasaları üzerinden bir baskı yaratıyor. Türkiye için bir felaket senaryosu yazmaya, eyvah diye hoplayıp zıplamamıza gerek yok fakat sakince olanları düzgün gözlemlememiz, âlâ dersler çıkarmamız gereken bir devirdeyiz.
Enflasyonun yüzde 55’e ulaştığı, Milletlerarası Para Fonu (IMF) ile 57 milyar dolarlık standby mutabakatı yapan Arjantin’de devlet başkanlığı seçimlerinin birinci tipi 27 Ekim’de gerçekleştirilecek. Seçimi tek tıpta kazanmak için adaylardan birinin yüzde 45’in üzerinde oy alması kâfi. Adayların bu yüzdenin altında kalması durumunda ikinci tıp seçimler 24 Kasım’da yapılacak.
