İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, İstanbul’da on milyon yıl önceye ilişkin meyyit fayların hareket ettiğini belirtti. Öztürk, “O faylar orta sıra ‘tamamen de ölmedik’ diye ses veriyorlar. Üçlük, ikilik, sarsıntılarla ses veriyorlar. ‘Deprem burada nereden çıktı’ dediğimiz zelzeleler, bunlarla ilgili depremler” biçiminde konuştu.
Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde gözler muhtemel Marmara sarsıntısına çevrilirken, uzmanlardan meyyit faylara da dikkat edilmesi gerektiği istikametinde ihtar geldi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, on milyon yıl evvel varlıklarını sürdüren meyyit faylarda kırılmalar gerçekleştiğini açıkladı. Öztürk, meyyit fayların yeraltında suları çalıştırdığını, göçmelere neden olduğunu belirtti. Uzmanlar, meyyit fayların da hesaba katılarak çalışmalar yapılması gerektiğini vurguladı. Öte yandan Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, İstanbul’daki meyyit faylardan olan Beykoz-Sarıyer fayı ve Tuzla fayını jeoloji haritasına aktardı.
“Bizi korkutan faylar canlı fay dediğimiz faylar”
Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, İstanbul’un meyyit faylarını sıralayarak, “Bizi korkutan faylar bizim canlı fay dediğimiz faylar. Bunlar son on bin yıldan beri çalışan faylar. Pekala on bin yıl evvelden öteki faylar yok muydu? Ya da on milyon yıl evvel de yok muydu? İstanbul faysız mıydı? Hayır değil. İstanbul’da daima faylar vardı. Onların birçok çoktan öldü. Onlar hareketini bıraktılar, onlar sustular. Öbür faylar girdi buraya zira bölge öteki gerilimler altına girince öbür faylar gelişiyor. Diğer faylar oluşuyor. Ben bunu kastederek şöyle demiştim. İstanbul’un çizgiselliğini oluşturan, İstanbul’a hal veren büyük fayın bir tanesi Tuzla’dan başlayıp Haliç’e kadar devam eden fay. Bu fay, kıyıyı dümdüz çizer. Haliç’in içine girer ve devam eder. Bu kuzeybatı, güneydoğu doğrultulu bir fay. Bu fayın bir paralel fayı ise Beykoz’dan Tuzla’ya yetişen bir fay. Yeniden onun paralelleri var. Marmara içinde ölmüş faylardan bir tanesi. Tekrar işte Babaeski Fayı diye bilinen Trakya havzası içindeki faylar” dedi.
“Ölü fayları da hesaba katarak çalışma yaptık”
Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, meyyit faylarda küçük kırılmalar olduğunu belirterek, “Bu faylar ölmüşler evet, bunlar beş, on milyon yıl evvel varlıklarını sürdürmüşlerdi. Fakat orta sıra gerilim gelince buralarda küçük kırılmalar gerçekleşiyor. Münasebetiyle bu faylar birkaç nedenle bizim için değerli. Bir tanesi bu faylar sismik hareketi zayıf zonlardır. Yeraltında sular çalışır, bu fay zonları ölse bile. Münasebetiyle bu bizim altımızdaki maddeyi harekete geçirir, göçmelere neden olur. Bu fay öldü lakin oradaki su çalışması devam ediyor. Hasebiyle biz bu fayları da hesaba katarak İstanbul’daki bütün yerleşime uygunluk çalışmalarını yaptık. Zira o faylar orta sıra ‘tamamen de ölmedik’ diye ses veriyorlar. Üçlük, ikilik, zelzelelerle ses veriyorlar. ‘Deprem burada nereden çıktı?’ dediğimiz zelzeleler, bunlarla ilgili depremler” halinde konuştu.
“İstanbul’da fayları koymaya kalksak haritada yer bulamayız”
Öztürk, “Şimdi bu eski faylar Marmara Denizi’nin çöküntüsünü oluşturan faylar. Düşmeli faylar bunlar. Bunlar hem Uludağ tarafından; güneyden çöktü, kuzey çöktü ve Marmara Denizi oluştu. Lakin bir vakit sonra bu çökmeler durdu. İşte bu beş milyon, on milyon yıldan başlayıp son üç milyona kadar gelen bu faylar diriydiler, bölgeye form verdiler. O vakit sarsıntı oluşturdular. İnsanın olmadığı periyottu. Kuzey Anadolu fayının Marmara Deniz’e girişini dört yüz bin yıl evvel üzere düşünüyoruz. Şu an yırtıcı, afet üretici fay, bu fay. Bu eski faylar ise şöyleydi. Mesela Tuzla fayı. Tuzla’dan geçen fay. Bu fay boyunca su çıkışları var değil mi? İçmeler’deki su var. Şifalı su var. Mideye güzel gelen karbonatlı bir su var. Bu çizgi devam edip gidiyor. Haliç’e kadar devam ediyor. Buralarda orta ara sismik aktiviteyi o yüzden görebiliyoruz. Dünyamızın dört buçuk milyar yıl yaşı var. Dünyamızın kabuğu katılaştıktan beri kabuk kırıla kırıla bugüne kadar geldi. O günden bugüne kabuk kırılıyor. Biz fayları koymaya kalksak İstanbul’da haritada yer bulamayız. Lakin eski faylar da orta ara biz buradayız. Biz de varız diyorlar. Yani bizim gördüğümüz bunlar” diye konuştu.
Kağıthane’de hissedilmişti
Son olarak İstanbul Kağıthane’de 5 Şubat saat 03.15’te 3.1 büyüklüğünde sarsıntı meydana gelmişti. Sarsıntısı hissedenler, toplumsal medya paylaşımlarında, zelzeleden çabucak evvel duydukları gök gürültüsüne benzeri kuvvetli bir sese dikkat çekti. Daha evvel de İstanbul’da emsal büyüklükte sarsıntılar kaydedilmişti.
