İklim değişikliğinden etkilendiklerini öne süren bir küme insanın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde AİHM Türkiye dahil Escort Eryamanevleri 33 ülkenin hükûmetlerine eylemsizlik ve insan hakları ihlalleri gerekçesiyle açtığı üç farklı dava devam ediyor
Davacılar kelam konusu ülkelerin sera gazı emisyonlarını azaltma uğraşlarının yetersiz olduğunu argüman ediyor
Fransa’nın Strasbourg Eryamanevleri escort kentindeki mahkemede görülen bu tıptaki birinci davalar ilgili hükûmetlerin karbondioksit salımlarını şu anda hedeflenenden çok daha süratli biçimde azaltmaları kararı ile sonuçlanabilir
Açılan davaların içeriği nedir
Önümüzdeki hafta görülecek birinci Eryamanevleri escort bayan dava yaşça daha büyük binlerce İsviçreli bayanın İsviçre hükûmetine karşı altı yıllık bir hukuk uğraşının kesimi ve iklim değişikliğinin neden olduğu sıcak hava dalgalarının sıhhat üzerindeki tesirlerine odaklanıyor
Yine önümüzdeki hafta görülecek ikinci dava da Fransız Yeşiller Partisi’nin Avrupa Parlamentosu üyesi Damien Carême tarafından açıldı.
Carême, Fransa hükûmetinin gereğince argümanlı iklim değişikliği tedbirleri almayı reddetmesine itiraz ediyor.
Üçüncü dava ise yaz sonunda görülecek.
İkisi genç, dördü çocuk olmak üzere Portekizli altı iklim aktivisti, 33 ülke aleyhine AİHM nezdinde dava açmışlardı.
Gençler, bu ülkelerin iklim değişikliğine karşı savlı adımlar atmayarak haklarını ihlal ettiğini savunuyor.
Aktivistler davayı kazanırsa, ülkeler yasal olarak Paris İklim Muahedesi’nin ihtiyaçları doğrultusunda sera gazı salımlarını azaltmak zorunda kalacak ve bunu mahkemeye sunmaları gerekecek.
Bunların ötesinde hâlâ onaylanmayı bekleyen altı iklim davası daha var.
Hangi haklar ihlal edildi?
Söz konusu davalar ile AİHM birinci kez ülkelerin iklim değişikliği siyasetlerinin içerikleri ve yeterliliğini inceleyerek insanların Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nde yer alan insan haklarının ihlal edilip edilmediğini ele alacak.
İsviçreli bayanlar, Bern’in global ısınmayı 1,5 derece ile sonlandırma doğrultusunda karbon salımlarını kâfi oranda azaltmayarak yaşama haklarının ihlal edildiğini savunuyor.
Birleşmiş Milletler Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) çalışmalarına referans veren bu bayanlar, yaşlı yetişkinler ve bayanların sıcak hava dalgaları sırasında sıcaklığa bağlı mevt riski en yüksek kümeler ortasında olduğunu belirtiyor.
Carême’in 2019’da yaptığı müracaat ise hükümetlerin aksiyonlarındaki yetersizliklerin insanları, meskenlerini iklim riskine maruz bırakarak hayat haklarının ihlali manasına gelip gelmeyeceğini kıymetlendirecek.
Bu dava kapsamında şimdiye kadar Fransa’da Danıştay, Paris’e emisyonları 2030’a kadar 1990 düzeyine nazaran yüzde 40 oranında azaltmak için ek tedbirler alınmasını emretti.
Öte yandan Portekizli gençler, Türkiye dahil 33 ülkenin global ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamak istikametinde emisyonlarını gereğince süratli bir biçimde azaltmadığını argüman ediyor.
Gençler, hayat haklarının, orman yangınları üzere iklim değişikliği kaynaklı tesirler tarafından tehdit edildiğini ve iklim değişikliğiyle uğraşta başarısızlığın gençlere karşı ayrımcılık yarattığını savunuyor.
Gençlerden biri orman yangınlarından çıkan havadaki duman ölçüsü nedeniyle günlerce okula gidemediğini, kümenin bir oburu ise konutunun bahçesinin külle kaplandığını söylüyor.
Davalar kazanılırsa ne olabilir?
Davalar kazanılırsa dünyanın birçok yerinde açılan emsal davaların sonuçları da etkilenebilir.
Öte yandan iklim aktivistleri ve vatandaşların bu istikametteki şikayetlerini lisana getirmeye teşvik olabilir.
Portekiz davasındaki 33 hükûmet, mahkemenin davalarını hızlandırmasını durdurmaya çalışmış fakat başarısız olmuştu.
İlgili ülkelerin bir kısmı da Strasbourg’un çevresel mevzularda “yüksek mahkeme” olma yetkisi olmadığını savunuyor.
Mahkeme ne tarafta karar verebilir?
Üç davanın direkt AİHM’in en üst şurası olan Büyük Daire’ye havale edilmesinin değerli olduğu düşünülüyor.
Normal kaidelerde sırf İnsan Hakları Mukavelesi’nin yorumuyla ilgili önemli soruları ortaya çıkaran davalar bu dairede görülüyor.
AİHM davaları olağanda üç yıl içinde görüyor lakin bu üç dava için sürecin daha süratli ilerleyebileceği belirtiliyor.
İsviçre davası hâlihazırda öncelik statüsüne sahip.
Davalar hakkındaki kararı 17 yargıçtan oluşan bir heyet verecek, sonuçlara ise itiraz edilemeyecek.
