İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’nın (AFAD) Zelzele Dairesi Başkanlığı Türkiye’de son 119 yılda meydana gelen zelzelelerle ilgili istatistikleri paylaştı. Buna nazaran, yıkıma sebep olan 240 zelzele meydana geldi, 86 bin 456 kişi hayatını kaybetti.
Bu istatistiklere nazaran, 4.0 ile 7.9 ortasında değişen büyüklüklerde 13 bin 687 sarsıntı meydana geldi; 86 bin 456 kişi hayatını kaybetti, 603 bin 131 yapı ise ya yıkıldı ya da ağır hasar gördü. Yüzlerce hayvanın da telef olduğu Türkiye’de 1900 sonrası meydana gelen değişik büyüklükleri gösteren zelzele haritası afetin yıkıcı tesirini gözler önüne serdi.
Belirtilen tarihlerdeki datalara nazaran, her yıl can kaybı ya da hasara neden olan 2 zelzele meydana geldi. Yeniden istatistiklere nazaran, büyüklükleri 4.0 ile 4.9 ortasında her dört günde bir, 5.0 ile 5.9 ortasında ayda iki, 7.0 ile 7.9 ortasında her altı yılda bir ve 6.0 ile 6.9 ortasında her yıl iki sarsıntı meydana gelme mümkünlüğü bulunuyor.
Türkiye’de can kayıpları ve büyük yıkımlarla sonuçlanan büyük zelzeleler ise şöyle:
İstanbul 1509 depremi
Marmara Denizi’nin Adalar yakınlarında Osmanlı periyodunda 10 Eylül 1509 yılında meydana gelen, İstanbul ile etrafının 40 gün boyunca sallandığı belirtilen ve Kıyamet-i Suğra (Küçük Kıyamet) olarak isimlendirilen 7.2 büyüklüğündeki sarsıntıda 130 bin kişi öldü, bin 70 yapı yıkıldı.
İstanbul 1719 depremi
İstanbul ve etrafında hissedilen 24 Mayıs 1719’da meydana gelen, büyük hasara yol açan zelzelede çok sayıda konutla birlikte cami ve hamamlar yıkılırken, Mihrimah Sultan Mescidi ile medrese kubbelerinde çökmeler, Yedikule ve Ahırkapı ortasındaki sur ve burçlarda ise hasarlar meydana geldi. Bu sarsıntı, İzmit’te de hasara yol açtı.
İstanbul 1766 depremi
İstanbul’da tekrar Osmanlı periyodunda 22 Mayıs 1766’da meydana gelen ve artçılarla 3 ay sürdüğü belirtilen zelzelede çok sayıda konutla birlikte ortalarında Fatih Sultan Mehmed’in inşa ettirdiği Fatih Camii’nin de bulunduğu birçok cami yıkılırken, Baruthane, Kapalıçarşı, Surlar, Saraçhane, Tophane, Yeniçeri kışlaları ve Topkapı Sarayı’nda ise hasarlar oluştu.
İstanbul 1895 depremi
İstanbul’da 10 Temmuz 1894’te meydana gelen ve geniş alanda hissedilip, büyük hasara yol açması nedeniyle ‘Büyük hareket-i arz’ olarak anılan zelzelede, Eminönü ve Fatih’teki yapılar ile Kapalıçarşı yıkılırken, Yalova ve Adapazarı da etkilendi.
Erzincan 1939 depremi
Erzincan’da 27 Aralık 1939’te meydana gelen ve 116 bin dolayında yapının yıkıldığı 7.9 büyüklükteki sarsıntıda 33 bin kişinin hayatını kaybetti, 100 bin kişi de yaralandı.
Erbaa 1942 depremi
Tokat’ın Erbaa ilçesinde 1942’de 7 büyüklüğündeki zelzelede 3 bin kişi hayatını yitirdi.
Ladik 1943 depremi
Samsun’un Ladik ilçesinde 26 Kasım 1943’te meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki sarsıntı, Taşova’dan Ilgaz’a kadar uzanan yerleşim yerlerinde hissedildi. Bölgedeki binaların yüzde 75’inin yıkıldığı zelzelede yaklaşık 2 bin 300 kişi hayatını kaybetti, 5 bin kişi de yaralandı.
Varto 1966 depremi
Muş’un Varto ilçesinde 1966’da 2 büyük sarsıntı meydana geldi. Birincisi 7 Mart’ta meydana gelen sarsıntıda 14 kişi ömrünü yitirirken, 75 kişi yaralandı. 19 Ağustos’ta meydana gelen ikinci zelzelede ise yaklaşık 2 bin 400 kişi öldü, bin 500 kişi ise yaralandı.
Muradiye 1976 depremi
Van’ın Muradiye ilçesinde 24 Kasım 1976’da meydana gelen ve 10 bine yakın yapının hasar gördüğü 7.5 büyüklükteki zelzelede yaklaşık 3 bin 840 kişi hayatını kaybetti, 500 kişi ise yaralandı. Sarsıntıda enkaz altında kalanların yanı sıra yağmur ve karla birlikte sıfırın altında 17 dereceye kadar düşen güçlü havada donarak ölenler de kayıtlara geçti.
Gölcük 1999 depremi
Kocaeli’nin Gölcük ilçesi merkezli 17 Ağustos 1999’da saat 03.02’de meydana gelen Richter ölçeğine nazaran 7.4 büyüklüğündeki sarsıntıda resmi kayıtlara nazaran Kocaeli başta olmak üzere Yalova, Sakarya, İstanbul, Bursa, Bolu, Zonguldak ve Eskişehir’de toplam 18 bin kişi öldü, 20 binden fazla kişi yaralandı. Marmara Bölgesi ile Ankara ve İzmir’e kadar geniş alanda hissedilen 45 saniye süren sarsıntıda binlerce yapı yerle bir oldu.
Düzce 1999 depremi
Düzce’de 12 Kasım 1999’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki zelzele, Ukrayna’dan da hissedildi. 30 saniye süren zelzelede 710 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 678 kişi ise yaralandı.
Van 2011 depremleri
Van’da merkez üssü Tabanlı ilçesinde 23 Ekim’de 7.2, Edremit’te 9 Kasım’da ise 5.6 büyüklüklerinde 2011’de meydana gelen 2 sarsıntıda 644 kişi ömrünü yitirirken, bin 966 kişi yaralandı. Zelzele nedeniyle çok sayıda yapı da yıkıldı.
