Anayasa Mahkemesi, 2014’te, cenaze için gittiği cemevinin bahçesinde, polis kurşunuyla başından vurularak öldürülen Uğur Kurt belgesinde çarpıcı bir karara imza attı. Uğur Kurt’u vuran polise, dava sonunda 10 taksitle ödenmek üzere 12 bin TL para cezası verilmesi için “izahtan varestedir” yorumunu yapan AYM, Adalet Bakanlığı’nın, cezanın kâfi olduğu tarafındaki savunmasını da yerinde bulmadı. AYM, polisin, toplumsal olaylarda vazife verilmeden evvel makam sürücüsü olarak çalıştırılan polisin deneyimsizliği üzerinden yapılan savunmaları da dikkate almadı. AYM, aileye 90 bin TL manevi tazminat ödenmesini ve emsal olayların yaşanmaması ismine caydırıcılığın sağlanması için polisin yine yargılanmasını kararlaştırdı. Yine yargılama yapması için karar mahallî mahkemeye gönderildi.
Avukatlar, gizlenen ses kayıtlarını ortaya çıkardı
İstanbul Okmeydanı’nda, 2014’te, Seyahat aksiyonları sırasında Berkin Elvan’ın başından gaz fişeği ile vurularak öldürülmesini protesto etmek isteyen kümelere müdahale eden polis ile göstericiler ortasında çatışma yaşandı. Olaylar sırasında bir küme polis silahlarını kullandı.
Olaylarla ilgisi olmayan, cemevi bahçesinde bir yakınının cenaze merasimini bekleyen Uğur Kurt, polisin silahından çıkan kurşunla başından vurularak hayatını kaybetti.
O devir Başbakan olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kurt’un ailesini arayarak taziyelerini iletti, sürecin takipçisi olacaklarını söyledi.
Ancak süreç bu türlü gelişmedi. Soruşturma uzun müddet sürüncemede bırakıldı ve kimi delillerin saklandığı ortaya çıktı.
Ses kayıtları da Kurt’un vefatına neden olan polis S.K.’nın zırhlı araçta yapılan olay yeri incelemesine katıldığını açığa çıkarttı. Kayıtlara nazaran, polisler cinayetin kayıtta olup olmadığını anlamak için de kaydedilmiş imajları ileri geri alarak ayrıntılı inceledi. Kayıtlar, bugüne kadar kelam konusu zırhlı araçta yapılan olay yeri incelemesine katılmadığını söyleyen sanık polis S.K.’yı yalanladı. Kayıtlar, S.K. ile kendisi üzere polis olan babasının olay yeri incelemesine katıldığını gösterdi.
10 taksitle 12 bin lira
Tutuksuz yapılan yargılama sonunda İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi, polise 1 yıl 8 ay mahpus cezası verdi. Avukatların, aksiyonun, müebbet mahpus gerektiren mümkün kast sonucu gerçekleştiği istikametindeki itirazlarını dikkate almayan mahkeme, sabıkasız oluşu ve sicilini göz önünde bulundurarak, polisin mahpus cezasını 12 bin 100 TL para cezasına çevirdi. Bu cezanın da 1210 TL halinde, 10 taksitle ödenmesini kararlaştırdı. Bu karar istinaf mahkemesi tarafından da yerinde görüldü.
Bunun üzerine Uğur Kurt’un eşi Narin Kurt, avukatları aracılığıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
“Takdir hakkı bu istikamette kullanılamaz”
AYM, belgeyi karara bağladı ve Kurt’un hayat hakkının ihlal edildiğine, tesirli bir yargılama süreci yürütülmediğine hükmetti. Kararda şu sözler kullanıldı:
“Bir kolluk görevlisinin bu çeşit silah kullanımı sonucu gerçekleştiği kabul edilen vefata karşılık takdir edilen mahpus cezası ile sonuç ceza olarak belirlenen isimli para cezasının benzeri hak ihlallerinin önlenebilmesi ve şahısların ömrünün korunması bakımından uygun ve kâfi yaptırım olmadığı bilhassa vurgulanmalıdır. Mahkemelerinin ömür hakkını kanunla müdafaaya yönelik anayasal yükümlülüğe uygun olarak -devletin öldürmemeye ait negatif yükümlülüğü kapsamındaki- bir kişiyi öldüren şahıslar hakkında ceza hukukunu tesirli biçimde uygulamaları, böylelikle hukuk sisteminin caydırıcı tesirini muhafazaları gerekir. Müracaata husus olayda takdir edilen minimum orandaki mahpus cezasının ve bu cezanın dahi para yaptırımına çevrilmesinin benzeri ihlallerin önlenmesi bakımından caydırıcı bir tesire sahip olduğunun söylenebilmesi mümkün değildir. Para yaptırımının taksitler hâlinde ödenmesi imkânının tanınmasının ise bu tarafta bir değerlendirmeye dahi tabi tutulamayacağı izahtan varestedir.”
“Makam sürücülüğü yaptı”
Kararda, yönetimlerin olayla ilgili savunmalarına da yer verildi. Savunmalar, toplumsal olayları tedbire üzere kritik bir misyona atanan polis S.K.’nın tecrübesinin ve eğitiminin yetersizliği ortaya koydu. Zırhlı araçla bölgede görevlendirilen dört kişilik grupta yer alan polislerden biri olan S.K.’nın beş yıllık polis olduğu, uzun müddet yalnızca makam sürücülüğü yaptığı, bir müddet telsiz sorumlusu olarak çalıştığı, görevlendirilmeden evvel yalnızca plastik mermi atan bir silahla üç günlük eğitim programına alındığı açığa çıktı.
Disiplin cezası yalnızca 10 ay
S.K.’ya, ceza davasında olduğu üzere disiplin soruşturmasında da çok düşük ceza verildiği anlaşıldı. İstanbul Valiliği Vilayet Disiplin Şurasının S.K.nın “olumlu hizmetleri ve düzgün sicillerini nazara alarak” 10 ay kısa müddetli kıdem durdurma cezası ile cezalandırılmasına karar verdiği ortaya çıktı.
Adalet Bakanlığı “yeterli” dedi
Adalet Bakanlığı da yönetim mahkemesinin aileye tazminat ödenmesini kararlaştırdığını anımsatarak, soruşturma ve kovuşturmanın tesirli yürütüldüğünü savundu. Bakanlık, taksirle öldürme hatasını işleyen memur için bu cürüm dışında bir cürümden yargılama yapılmasını gerektirir neden olmadığını tabir etti.
Yargı makamları da sorumlu
AYM ise bu savunmaları dikkate almadı ve “Yaşam hakkının gerektirdiği tesirli soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlal edildiğine” hükmetti. Kararda, ihlalin tıpkı vakitte yetkili isimli makamların süreç ve hareketlerinden de kaynaklandığı vurgulandı. Buna nazaran yine yargılama yapılacak.
