Beril Eski Agos’ta yayımlanan yazısında Türkiye’de göçmenlere karşı nefretin arttığını göçmenlerin de gittikleri ülkede sıkıntıların taşıyıcısı olarak görüldüğünü kaydetti. “Türkiye’de Suriyeliler kaydolduğu vakit kayıt yaptırdıkları kentlerde çeşitli haklara erişebiliyor. Suriyeli olmayan ve mülteci statüsüne başvuranlar ise atandıkları uydu kentlerde kalmak zorunda” diyen Eski, “Söz konusu uydu kentlerde iş imkânları kısıtlı olduğundan, büyük kentlerde çalışıyor, tatil olan günlerinde de uydu kente dönüp imza veriyorlar. Örneğin Yozgat’ta kalması gereken Afrikalı bir bayana kim mesken kiralar? Kim iş verir?” diye sordu.
Eski’nin Agos’ta “Günah keçisi olarak ‘göçmenler” başlığıyla yayımlanan yazısının bir kısmı şöyle:
Batı da güvenlik siyasetleri çerçevesinde, göçmenleri ayrıştırılarak yönetmekte. Bu ayrıştırmanın içerisinde ırk, lisan, din, toplumsal cinsiyet üzere pek çok kademe var. Bu formülle “istenmeyen” ve yasal görülmeyen mülteciler rahatlıkla dışlanıyor ve de görünmez kılınıyor. Üstte bahsettiğim sebeplerle Afganlar, bu hiyerarşinin en altında kalan, en görünmez kılınan kümelerden biri.
Türkiye’de medya ve toplumun lisanına baktığımızda farklı bir ayrıştırmayla karşılaşıyoruz. Göçmen nefretinin en öncelikli gayesi, sayıca başkalarından daha fazla olan ve münasebetiyle görünür kılınan “Suriyeliler”. Öte yandan Afganistan yahut Pakistan üzere uzak coğrafyalardan göçenler “kaçak” olarak nitelendiriliyor ve bir hatalı üzere lanse ediliyor. “Kaçak” göçmenlerin bir cezai zafer üzere sınırdışı edildiği haberlerini hepimiz okumuşuzdur. Meğer milletlerarası hukuk uyarınca hiçbir sığınmacı yasadışı yollarla bir ülkeye girdiği için hatalı tutulamaz. Yani göçmene bakış aslında kullandığımız lisanla başlıyor.
Bu lisanı biraz daha incelediğimizde, bilhassa toplu göçlerin “mülteci akını”, “mülteci seli”, “mülteci krizi”, “mülteci yığını” üzere, doğal afetlere ait sözlerle tanım edildiğini görürüz. Bu sadece Türkçe’de değil, öteki lisanlarda de benzeri sözlerle tanımlanıyor. Aslında toplumun toplu göçleri “geçmesini bekledikleri bir felaket” üzere gördüklerini, insanileştiremediklerini en güzel kullandıkları lisan anlatıyor.
Hayatta her şey içiçe
Yazıda “mülteci” ve “göçmen” ayrımı yapmaktan kaçınmamın sebebi, hukuken iki terim ortasında keskin bir ayrım yapılmış olsa da, hayatta her şeyin iç içe geçmiş olması. Ekonomik sebeplerle göçen bir kişinin mülteci statüsüne başvurması mümkün değil. Lakin göç sebeplerine daha derinden bakıldığında, asıl sebebin iklim krizi nedeniyle kuraklık, kuraklığın neden olduğu toprak çatışmaları, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve güvenlik riski üzere kökleşmiş sıkıntılar olduğu anlaşılıyor.
Babasından miras kalan toprak nedeniyle silahla toprağı elinden alınanlar, çocuğu kaçırılmakla tehdit edilenler, çocuğunu okula göndermek için 1 yaşındayken ülkesinde bırakıp 8 yıl boyunca göremeyenler… Tüm bu tehditler de çoğunlukla sosyo-ekonomik statüsü düşük şahıslara yöneliyor.
Ekonomik krizin günah keçisi göçmenler
Toplum da, esasen çok yabancı olduğu ve uzak durduğu göçmenleri çarçabuk günah keçisi olarak işaret edebiliyor. Daha evvel yaptığımız bir araştırmada, göçmenlerin günde ortalama 12-15 saat çalışarak haftada 500-700 TL kazandıklarını gördük. Üstelik bu işler uzun mühlet ayakta durmayı gerektiren, gözleri çok derece yorarak görme bozukluğuna yol açan, önemli fizikî güç gerektiren işlerdi. Göçmenlerin bu işler karşısında kalıcı sıhhat sıkıntıları yaşadıklarına şahit olduk.
Kaldı ki göçmenler açısından kayıtlı olduğu kentte bulunma zaruriliği var. Türkiye’de Suriyeliler kaydolduğu vakit kayıt yaptırdıkları kentlerde çeşitli haklara erişebiliyor. Suriyeli olmayan ve mülteci statüsüne başvuranlar ise atandıkları uydu kentlerde kalmak zorunda. Lakin kelam konusu uydu kentlerde iş imkanları kısıtlı olduğundan, büyük kentlerde çalışıyor, tatil olan günlerinde de uydu kente dönüp imza veriyorlar.
Örneğin Yozgat’ta kalması gereken Afrikalı bir bayana kim konut kiralar? Kim iş verir? Bu bayan da mecburen daha evvel göçen tanıdıkların yanına, İstanbul’a gidiyor. 5 kuruşa iş, 3 kuruşa kiraya razı oluyor. Kalan 2 kuruşunu da Yozgat’a gidip gelmek için harcıyor. Elhasıl herkes göçmenlerin cebine girene bakıyor, kimse ceplerinden çıkanı görmüyor.
Bayramda Suriye’ye gidebiliyorsa, Suriye’ye dönebilir mi?
