* Fehmi Koru
Gazetelerde partilerin seçime katılacak adaylarının listeleriyle o listelere kimlerin girebildiği ve kimlerin elendiği haberleri yer alacak bugün. Tıpkı dün gece haber kanallarının uzun uzadıya birebir listeleri ve tıpkı detayları aktardıkları üzere.
Habercilik bunu gerektiriyor.
Bir de “Şok, şok, şok” başlığıyla sunulan listelerdeki yerini beğenmediği için derhal istifa edenlerle ilgili haberler…
Liyakatların yarıştığı, imtihanın kelam konusu olduğu bir ortamda yahut önseçim düzeneğinin sonucu olarak belirlenmiyor o listeler; parayı ödeyip başvuruyorsunuz, ilgili partinin görevlendirdiği bir-iki kişi ön elemeyi yapıyor, son sıralama ise genel liderin tercihini yansıtıyor.
Protestonun muhatabı kim oluyor bu durumda?
Geçen seçimlerde sırasını beğenmediği için adaylığını geri çekenlerden kimileri bin pişman olmuştu. O adaylıktan çekilince kendisinin yerine konulan dolgu isim, partisi seçimde beklenmedik bir muvaffakiyet gösterdiğinden, Meclis’e milletvekili olarak girebildiği için…
Eminim ‘şok, şok, şok’ diye verilen haberlerde yer alan kimileri bu kez da birebir pişmanlığı yaşayacaktır.
Seçimler çok bilinmeyenli bir denklemdir de ondan.
İnsanlar anketçileri yanıltmayı da seviyorlar.
Bu seçimde de emsal bir sürpriz tabloya hazırlıklı olmakta fayda var.
Pek çok birinci bu seçime damga vuracak da ondan…
Hatırlayalım: Bir yıl evvel, AK Parti-MHP ortak iktidarı, muhalefet partilerini sıkıntı duruma düşürmeyi amaçlayan bir yeni seçim yasasını Meclis’ten geçirmişti. Bu seçime o kanunla gidiliyor.
İlginç bir siyasi mühendislik eseri olan yeni seçim yasası, ittifakları fonksiyonsuz bıraktığı üzere, ittifaklar içerisinde yer alan partileri tek bir listeyle değil de kendi başlarına seçime gittikleri takdirde dezavantajlı duruma düşürüyor.
Nasıl olsa muhalefet cephesi -özellikle de 6 birbirine benzemez partiden oluşan Millet İttifakı- tek liste altında buluşamaz fikriyle çıkarılmıştı o yasa.
Oysa ne oldu? Millet İttifakı’nın dört partisi -Saadet, DEVA, Gelecek ve DP- CHP listelerinde yer alan adaylarla seçime girmeyi, öbür bir parti de -İYİ Parti- birtakım vilayetlerde aday göstermeyerek ortak listeye dayanak çıkmayı başardı.
İşte size daha evvel olabileceği düşünülemeyecek bu seçime has bir ‘ilk’ görüntü.
Ortak listede buluşan partilerin -özellikle Saadet, DEVA ve Gelecek partilerinin- kendilerini tercih edebilecek seçmen kitlelerini listesinde yer aldıkları CHP’ye oy vermeye ikna edebilip edemeyecekleri de bir öteki bilinmeyen.
Madem bilinmeyenleri sıralıyorum, bir öbür bilinmeyen de şu: Muhafazakar isimlerin listelerinde yer bulduğu vilayetlerdeki CHP’li seçmenin hali ne olacak?
Gönül isteğiyle, içe sindirilerek bir partiye yahut adaylara oy vermeye alışmış beşerler, birinci sefer bu seçimde, diğer bir hesapla oylarını kullanmak zorundalar.
Her seçimde ülkeyi kimin yahut hangi takımların yönetmesi isteniyorsa bunu sağlayacak biçimde kullanılıyordu oylar; meğer bu seçimde seçmenlerin kıymetli bir kısmı kimin yahut kimlerin ülkeyi yönetmemesi gerektiği kanısıyla oy kullanmak zorunda.
Sadece muhalifler değil iktidarın devamından yana oy kullanacaklar için de bu bir gerçek.
İktidar cephesi de seçim kampanyalarını karşı tarafın olumsuz taraflarını ön plana çıkararak yürütecek.
Onlar biraz da buna mecburlar. 22 yılın sorumluluğunu taşıyan bir iktidarın seçmene cazip gelebilecek sloganlar bulmak yahut vaatlerde bulunmak konusunda zorlanması doğal.
Muhalefetin ise, 22 yıla yayılan iktidar yanlışları yanında seçmeni umutlandırabilecek kelamlar bulması kolay.
Tabii bir de, var olanlara bakarak yapılan değerlendirmelerin hesaba katması mümkün olmayan beklenmedik gelişmelere de açık bir ülke Türkiye.
Seçime az bir müddet kala ülkenin 11 vilayetini içine alan geniş bir bölgede şiddetli bir zelzele olabileceğini, o vilayetlerde yaşayan insanların yarısının meskenlerinin yıkılacağını, içerinden kimilerinin süreksiz yahut kalıcı olma niyetiyle öteki vilayetlere göçerken kimilerinin da çadırlarda yaşamak zorunda kalacağını kim düşünebilirdi?
İktidarın seçmenlere beğenilen görünebilecek birtakım bahisleri seçimin çabucak öncesine takvimlediği kendisini şu sıralarda aşikâr ediyor; lakin yeniden tıpkı iktidarın ekonomik dengelerin bu kadar bozulabileceğini, hayat pahalılığının dayanılmaz boyutlara ulaşabileceğini -soğanın kilosunun 30 TL’ye çıkabileceğini- öngöremediği anlaşılıyor.
TOGG, doğalgaz, temeli atılan sarsıntı meskenleri mi, yoksa et, peynir, soğan fiyatları ve doğal elektrik ve öbür temel gereksinim faturaları mı?
Bunların hangisi sandık başına gittiğinde oyunu etkilemesi açısından seçmen tarafından daha değerli bulunacak?
İşte size bir öteki bilinmeyen daha.
Eski seçimlerde elimizde büyüteç, önümüze gelen aday listelerine bakarak seçmen tercihlerini etkileyebilecek isim arayışına girerdik. Bu kere da bunu yapanlar çıkacaktır, fakat ben aday isimlerinin fazla bir mana taşıyacağını sanmıyorum.
Hemen her parti yahut ittifak birkaç parlak ismi listelerine yerleştirmiş olsa bile, bu seçimin özellikleri yüzünden, kampanyasını onları öne çıkartarak yürütmeyecek. Çabucak hepsi büyük çapta karşı tarafı eleştirerek oy toplamaya çalışacak.
Kim rakibini daha fazla yıpratırsa…
İlginç bir ay -32 gün- bekliyor bizleri.
* Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.